دوپینگ چیست

واژه دوپینگ در دنیای امروز به معنای استفاده ورزشکار از مواد یا روش هائی است که به قصد افزایش کارآئی در ورزش انجام می شود

واژه دوپینگ از زبان آفریقای جنوبی مشتق شده است. اشاره به یک نوشیدنی الکلی باستانی دارد که به‌عنوان محرک در مراسم رقص استفاده می‌گردید. به‌تدریج این واژه استفاده گسترده‌تری به خود گرفت و در ورزش امروز به معضلی بزرگ تبدیل شده است. این واژه در دنیای امروز به معنای استفاده ورزشکار از مواد یا روش‌هائی است که به قصد افزایش کارآئی در ورزش انجام می‌شود.

دوپینگ به معنای استفاده از مواد متعلق به گروه داروهای ممنوع، محدود شده و یا استفاده از روش‌های گوناگون غیرمجاز می‌باشد. به قول خوان آنتونیو سامارانش دوپینگ نوعی ثقلب است که از جنبه‌های مختلف منجر به انحطاط و مرگ می‌شود:

مرگ فیزیولوژیک، چرا که دستکاری غیرقانونی در فرآیند طبیعی باعث تغییرات شدید و گاهی برگشت‌ناپذیری در بدن می‌شود.

مرگ جسمی نظیر برخی موارد اسف‌بار مرگ ورزشکارانی که در سال‌های اخیر مشاهده شده است. انحطاط روانی و شخصیتی ناشی از رضایت شخص به تقلب، نادیده انگاشتن توانائی‌ها و معایب و بالاخره انحطاط اخلاقی به واسطه تعدی فرد از قوانین که تمام جامعه بشری پایبند آن هستند.

● از رخدادهای مهم در تاریخ دوپینگ می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

▪ اولین مورد مرگ ورزشکاران در سال ۱۸۸۶ رخ داد که یک دوچرخه‌سوار به نام لینتون در اثر استفاده بیش از حد داروی تری متیل درگذشت. در مسابقات المپیک یک دونده ماراتن به نام توماس هیکس در اثر مصرف برندی و استریکلین در شرف مرگ قرار گرفت.

▪ دهه ۱۹۵۰ روس‌ها از هورمون‌های مردانه برای افزایش قدرت و نیرو استفاده نمود و آمریکائی‌ها نیز استروئیدها را به این منظور استفاده نمودند.

▪ ۱۹۶۰- دوچرحه‌سوار دانمارکی در المپیک رم به‌علت مصرف بیش از حد آمفتامین‌ها فوت کرد.

▪ ۱۹۶۴- افزایش قابل‌توجهی در ظاهر عضلات ورزشکاران در المپیک دیده شد که شک در مصرف داروها را برانگیخت.

▪ ۱۹۶۷ - کمیته بین‌المللی المپیک بعد ار مرگ تامی سیمپسون به‌علت مصرف غیر از آمفتامین‌ها واکنش نشان داد.

▪ ۱۹۶۸ - این کمیته با تعریفی از دوپینگ لیست داروهای غیرمجاز را ارائه داد و بدین‌ترتیب انجام آزمایش در بازی‌های المپیک شروع شد.

▪ ۱۹۸۸- در المپیک سئول، تست بن جانسون از نظر مصرف استروئیدهای آنابولیزان خلع و از ورزش محروم گردید. همچنین دو وزنه‌بردار بلغاری که به مقام نخست المپیک دست یافته بودند به‌علت دوپینگ محروم شدند.

▪ ۱۹۹۴- دیه‌گو مارادونا فوق ستاره فوتبال آرژانتین در مسابقات جام جهانی آرژانتین در مسابقات جام جهانی ۱۹۹۴ آمریکا به‌علت مصرف داروهای محرک از همراهی با تیمش محروم گردید و بدین ترتیب آرژانتین بدون مارادونا از آن دوره مسابقات حذف گردید.

▪ ۲۰۰۰- برای مبارزه هر چه شدیدتر با این پدیده شوم، کمیته مبارزه با دوپینگ تشکیل شده و آماده برخورد جدی با متخلفین در مسابقات المپیک ۲۰۰۰ سیدنی شد.

● علل مخالفت با دوپینگ

اصولاً چرا علی‌رغم آنکه دوپینگ با افزایش کارآئی ورزشکاران همراه است با آن مخالفت می‌شود؟

مبارزه بر علیه دوپینگ بر سه اصل استوار است:

۱) احترام به اخلاق پزشکی و ورزشی

۲) محافظت از سلامت ورزشکاران

۳) فراهم آوردن محیطی برابر برای تمامی ورزشکاران

● داروهای دوپینگی

چه طبقاتی از داروها جزء موارد دوپینگ محسوب می‌شوند؟

▪ این داروها معمولاً در پنج گروه داروئی طبقه‌بندی می‌شوند:

۱) داروهای محرک سیستم عصبی مرکزی:

از این رده می‌توان آمفتامین‌، کوکائین، افدرین، پسودو افدرین، فلیل پروپانولامین و... را نام برد.

۲) داروهای مخدر:

از این داروها می‌توان از هروئین، مورفین، متادون و ... نام برد.

۳) استروئیدهای آنابولیک‌ داروهائی نظیر تاندرولون، تستوسترون، اکسی متولون، استائوزولول و ... در این گروه جای می‌گیرند.

۴) داروهای ادرارآور:

در این گروه می‌توان از فوروسماید، تیازید، اسپیرونالاکتون و ... نام برد.

۵) هورمون‌های پیتیدی و گلیکوپروتئینی و آنالوگ‌های آنها:

داروهائی مثل هورمون رشد اریتروپویتین و ... در این دسته جای می‌گیرند.

با این حال برخی از داروها نیز موجودند که مصرف آنها تا حد خاصی بلامانع است ولی استفاده بیش از حد مجاز آنها دوپینگ تلقی می‌شود. از این میان می‌توان از الکل، ماری جوانا (حشیش) داروهای بی‌حس کننده موضعی، کورتیکوستروئیدها و بتابلوکرها نام برد.

● قوانین و مجازات دوپینگ

در صورت استفاده از استروئیدهای آنابولیک، داروهای ادرارآور، هورمون‌های پپتیدی و گلیکوپروتئینی و آنالوگ‌های آنها با دستکاری فیزیکی، شیمیائی یا داروئی ادرار، محرومیت‌های زیر اعمال می‌گردد:

▪ در اولین ارتکاب جرم: ۴-۲ سال تعلیق

▪ در دومین ارتکاب جرم: تعلیق مادام‌العمر در صورت استفاده از مواد و روش‌های غیرمجاز به‌جز مواردی که در بالا ذکر شد.

▪ در اولین ارتکاب جرم به مدت ۳-۶ ماه در دومین بار به مدت ۲ سال در سومین ارتکاب به‌صورت مادام‌العمر محروم می‌شود.

به‌هنگام استفاده از مواد محدودشده حکم محرومیت برحسب مورد صادر خواهد شد. در نهایت فدراسیون ملی هر کشور مسئول‌تر شرکت سالم و عاری از دوپینگ ورزشکاران در مسابقات است به همین جهت در صورت احراز دوپینگ توسط ورزشکار مجازات‌ها و جریمه‌هائی نیز برای فدراسیون مربوط در نظر گرفته می‌شود.

● در دوران محرومیت ورزشکار

▪ صلاحیت انتخاب برای مسابقه در هیچ‌کدام از مسابقات بین‌المللی به رسمیت شناخته شده و یا هر مسابقه‌ای که تحت نظارت فدراسیون ملی باشد را ندارد.

▪ محروم از شرکت در سمینار یا همایش است.

▪ صلاحیت انتخاب بازی یا هر موقعیت شغلی نظیر داوری، مربیگری، مسئولیت، ریاست، مشاوره و ... را ندارد.

▪ هرگونه ترفیع، مدال، عناوین و مقام‌هائی که در هنگام یا پس از تاریخ دوپینگ کسب کرده است از وی سلب خواهد شد.

▪ هر ورزشکار، مربی، داور، رئیس، ماور یا هر شخصی که در رابطه با مواد ممنوعه یا روش‌های ممنوعه مجرم شناخته شود. در همان اولین ارتکاب جرم به‌طور مادام‌العمر محروم می‌گردد.