ارتباطات غیر کلامی

در مبحث پیام رمزهای غیرکلامی وجود دارد که بر اساس قراردادهای اجتماعی به صورت آگاهانه یا ناخودآگاه رخ می دهد قبل از تکامل شیوه های ارتباط کلامی از سوی انسان ارتباط بدنی از قسمت های اصلی شکل گیری ارتباط بوده است اکنون نیز حرکات بدن یکی از ابزارهای اصلی برای انتقال پیام در ارتباطات انسانی است

در مبحث پیام رمزهای غیرکلامی وجود دارد که بر اساس قراردادهای اجتماعی به صورت آگاهانه یا ناخودآگاه رخ می دهد. قبل از تکامل شیوه های ارتباط کلامی از سوی انسان ارتباط بدنی از قسمت های اصلی شکل گیری ارتباط بوده است. اکنون نیز حرکات بدن یکی از ابزارهای اصلی برای انتقال پیام در ارتباطات انسانی است.

اگر بخواهیم تقسیم بندی در خصوص پیامهای غیرکلامی داشته باشیم می توان آن را به سه دسته تقسیم کرد:

بعضی رفتارهای غیرکلامی را بدون نیت انجام می دهیم، بعضی رفتارها ممکن است در یک حد بالای آگاهی طرح ریزی و انجام شود. بعضی رفتارهای غیرکلامی را بدون نیت انجام می دهیم به طوری که از انجام آن آگاه نباشیم. هر فرستنده ای حداقل چهار دستگاه اصلی به عنوان کانال دارد: چهره، چشمها، بدن و صدا و حد نهایت آنچه در چهره است اخم، لبخند، و حرکات صورت نیست، جهت چشمها و حتی حرکات غیرارادی همچون تنگ شدن مردمک چشمها نیز در این دسته جای می گیرد.

نکته واجد اهمیت در خصوص پیامهای غیرکلامی این است که در بسیاری از مواقع قابل اعتمادتر از پیامهای کلامی است چراکه در برگیرنده احساسات درونی و زوایای پنهان انسان است. یک هنرمند پانتومیم به نام مارسل مارسو در این خصوص

می گوید: " زبان همیشه غیرقابل اعتماد بوده است زیرا همیشه در بیان حقیقت دروغهایی وجود دارد. مردم با کلمات بسیار به اشتباه انداخته شده اند."

پیامهای کلامی، زبانهای گفتار و نوشتار با طرح ریزی قالبها و قوانین فاصله میان انسانهای را گسترش داده درحالی که پیامهای غیر کلامی مرزهای عدم ارتباط با دنیای وسیع فرهنگها را کمرنگ می کنند این نکته با مثالی ساده قابل درک است دیدن تصاویری از چهره جوانی که در تظاهراتی با خشونت به قتل می رسد، دیدن هیجان و خوشحالی مردمی که تیمشان در مسابقات جهانی به پیروزی دست یافته و یا تصاویری از سانحه دیدگان یک واقعه طبیعی ایجاد حس همدردی گویای قدرت پیامهای غیر کلامی در انتقال احساسات و مفاهیم است.

در نظر گرفتن این نکته خصوصاً در انتقال پیام در رسانه های جمعی واجد اهمیت است چرا که گاهی نوشتن صدها خبر و گزارش و ... نمی تواند به اندازه یک تصویر پیام را در ابعاد وسیع و جهانی منتقل سازد.

ویلیامز در مبحث دریافت پیامهای غیرکلامی ابتدا به اهمیت شنیدن و دیدن پرداخته است و می گوید: شنیدن و دیدن از دیدگاه گیرنده پیام مهمترین منابع کسب اطلاعات هستند. علت تمایز و برتری دیدن و شنیدن در مقابل سایر حسها چند ویژگی آنها است:

عمل دریافت پیام را به طور مداوم انجام می دهند. می توانند پیامها را همزمان و یا به طور متوالی دریافت کنند و از این لحاظ که گیرنده پیام از آنها به طور انتخابی برای دریافت پیامها استفاده می کند دارای اهمیت هستند. دیدن در مقابل شنیدن خود از برتری ویژه ای برخوردار است در حالی که گوشهای ما همیشه باز است سیستم شنیدن نسبت به دیدن کمتر فعال است. در واقع ما بیشتر با چشمهایمان می توانیم جست و جو کنیم تا با گوشهایمان.

سیستم شنیداری دارای عملکردی پی در پی است در حالی که سیستم دیداری دارای توانایی بیشتر و ساده تری برای دریافت محرکهای همزمان است به طور همزمان علایمی که از طریق موقعیت بدن فرستنده ارسال می شود دریافت می کنیم.

وجود فاصله فیزیکی میان فرستنده و گیرنده در ارتباطات غیرکلامی نقش مهمی دارد، در این گونه ارتباطات چهار نوع فاصله وجود دارد:

۱) فاصله صمیمی تقریباً حدود (۱۵ الی ۵۰ سانتی متر) در این فاصله می توان انتظار بیشترین حد پیامهای غیرکلامی را داشت.

۲) فاصله شخصی تقریباً تا حدود ۱۲۰ سانتی متر

۳) فاصله اجتماعی از حدود ۱۲۰ تا ۲۲۰ سانتی متر در این چنین فاصله ای ارتباط غیرکلامی دچار اشکال خواهد بود زیرا افراد آن قدر از یکدیگر دور هستند که ارتباط دیداری به خوبی انجام نخواهد شد.

۴) فاصله عمومی از حدود ۳ تا ۷ متر در این چنین فاصله ای قسمت اعظم ارتباطات غیرکلامی به ژستها و حالات ایستادن سخنران مربوط می شود.

بنابراین ارتباط همواره توسط یک سری از تعاریف اجتماعی شکل می گیرد که ممکن است موافق با مردمی باشد که درگیر آن هستند و زمانی که توافق نباشد همکاری و هماهنگی مشکل به دست می آید.

فاطمه عسگری پور