روز دانشجو و روایتی از سناریوی جریان فتنه

از آغاز حیات دانشگاه ها درایران, نشریات دانشجویی هم گام به عرصه نشرافکار جامعه دانشگاهی نهادند

از آغاز حیات دانشگاه ها درایران، نشریات دانشجویی هم گام به عرصه نشرافکار جامعه دانشگاهی نهادند. این نشریات قبل از انقلاب اسلامی در بحبوحه حرکت های مارکسیستی دهه ۱۳۵۰به شدت رونق یافته بودند. البته بعد از پیروزی انقلاب اسلامی فضای مناسبی برای انتشار نشریات دانشجویی فراهم آمد.

این مسأله از دو عامل متأثر بود: اول اینکه دراوایل انقلاب اسلامی، گروه های متعدد سیاسی اعلام موجودیت کردند و این مسأله عاملی شد تا همین گروه ها درداخل دانشگاه ها نیز به تبلیغ افکار و عقاید خود بپردازند.

دوم اینکه انقلاب اسلامی در ذات خود متضمن حفظ آزادی نشر افکار مختلف درچارچوب اسلام بود. به این ترتیب تمام گروه های فکری در دانشگاه ها فرصت یافتند تا به بیان افکار خود بپردازند. این فضای مناسب در دوره هایی موجب سوء استفاده جریان های سیاسی خارج از دانشگاه گردید و نسبت جنبش دانشجویی را با احزاب و گروه های سیاسی خارج از دانشگاه به هم زد و همین امر موجب شد تا در برخی موارد، نشریات دانشجویی به تریبون احزاب و جریانات سیاسی تبدیل شود درحالی که نشریات دانشجویی می بایست به نشر افکار دانشجویان اختصاص می یافت و اهداف و رسالت های دانشجویی از قبیل آرمان خواهی عدالت طلبی را دنبال می کرد. این روند در دهم اردیبهشت ماه ۱۳۸۶ به وضوح خود را نشان داد و چاپ مقالات توهین آمیز درنشریات دانشجویی دانشگاه امیرکبیر نبود نظارت کافی دراین عرصه را آشکار کرد. هرچند قبل از آن نیز موارد مشابه دیده شده بود.

ازسوی دیگر عدم توجه نشریات دانشجویی به رسالت ها و بایدهای خود، قابل توجه بوده است. نشریات دانشجویی باید به دنبال آگاهی بخشی و ایجاد روحیه تحلیل در دانشجویان باشند. ضمن آنکه این نشریات می توانند زمینه های لازم را برای پرورش نخبه های فکری آماده سازند. گفتمان سازی و دفاع از ارزش ها نیز از وظایف اصلی نشریات دانشجویی است.

مقام معظم رهبری دراین زمینه می فرمایند:«آن چیزی که من به نظرم می رسد و باید شما جوان های مومن و دارای احساس مسئولیت خیلی به آن توجه کنید این است که حتما کوشش خودتان را درسالم سازی محیط دانشگاه بکنید؛ یعنی از همین نشریات دانشجویی استفاده کنید. به مخاطبین خودتان قدرت تحلیل بدهید که حوادث و پدیده ها را بتوانند بشناسند و تحلیل کنند و نگذارید ازبیرون دانشگاه برای محیط دانشجویی خط و رسم و نشان و هدایت های غلط درست کنند.» ۱ این تاکید نشان از اهمیت نشریات دانشجویی در تاثیرگذاری و ایجاد قدرت تحلیل درمیان قشر دانشجو دارد. نکاتی که از بیانات ایشان قابل استخراج است عبارتند از:

الف) لزوم سالم سازی محیط دانشگاه

ب) استفاده از نشریات دانشجویی دراین سالم سازی

ج) ایجاد قدرت تحلیل در دانشجویان با استفاده از نشریات دانشجویی

د) عدم تاثیرپذیری نادرست از جریانات سیاسی خارج از دانشگاه.

ضمن آنکه پرهیز از سطحی نگری و عمق بخشیدن به مطالب نشریات، افزایش توان علمی و پایه فکری مسئولین نشریات، شناخت درست مخاطب درجهت جذب هرچه بهتر وی و درنهایت آگاهی از اولویت ها در انتشار مطالب از دیگر بایدهای نشریات دانشجویی هستند.

نوع توجه مقام معظم رهبری به نشریات دانشجویی و تاکید ایشان بر غنی سازی فکری نشریات دانشجویی نیز باید مورد توجه قرارگیرد. «نشریات دانشجویی درسطح کشور کمتر مباحث غنی فکری را منتشر می کنند؛ کمتر بار گفتمان سازی، تبیین آرمان های انقلاب اسلامی، عدالت خواهی و مطالبه را بردوش می کشند و کمتر از ناگفته ها و مقولاتی چون استکبارستیزی و رنج مستضعفین می گویند؛ حال آنکه می بایست نقش یک رسانه قوی را برای انتقال مضامین بلند فکری و مبانی عمیق دینی ایفا کنند. به عبارت دیگر نشریات دانشجویی در نگاه مقام معظم رهبری نه تنها با اتاق فکر و حوزه نظریه پردازی، فکر و اندیشه بیگانه نیستند، بلکه از نوعی ارتباط عمیق و نوعی تلازم جدی برخوردارند.»۲

ازطرفی باید اشاره داشت که در سال های اخیر نشریات دانشجویی از نظر کمی گسترش قابل ملاحظه ای داشته اند. این نشریات به ویژه در دوران انتخابات دهم ریاست جمهوری و با توجه به فضای سیاسی آزادانه ای که نظام جمهوری اسلامی ایجاد کرده است، به نشر انواع افکار سیاسی و به خصوص افکار مخالف نظام پرداختند. البته این دگراندیشی ها ریشه در سال های گذشته دارد و تاثیرپذیری از افکارغربی نقش عمده ای در آن ایفا می کند. محمد عبدالهی پژوهشگر در حوزه مسائل دانشگاه، این موضوع را این گونه تحلیل می کند: «سال هاست که درگیر مقوله ای به نام غرب زدگی هستیم و می دانیم برای مقابله باید ابزار خاص داشت. باید جواب استدلال را با استدلال نوشت، یکی از این ابزار خاص و کانال ها نشریات دانشجویی هستند. متاسفانه درسال های گذشته یک سری از این نشریات بلندگوی افراد خارج از دانشگاه با تفکرات دگراندیش شدند که خود هیچ جایگاه و تریبونی نداشتند. به این ترتیب افکاری که با ریشه های انقلاب متضاد بوده، در برخی از این نشریات رخنه کرده و هنوز هم آثار این نفوذ را می بینیم.»۳ از سوی دیگر دانشگاه های کشور در رکود سیاسی به سر می برند. این امر مسئله ای است که به نظر می رسد متأثر از اتفاقات فتنه ۸۸ باشد.

این رکود خود را در انتشار نشریات دانشجویی نیز نشان داده است. نشریاتی که هم اینک در دانشگاه های کشور توزیع می شوند نه تنها مورد استقبال قرار نمی گیرند بلکه از لحاظ کیفی هم در سطح پایینی قرار دارند. آشکار است که نظر مقام معظم رهبری مبنی بر سیاسی بودن دانشگاه ها است. ایشان بارها بر سیاسی بودن دانشجویان تأکید داشته اند و سیاسی بودن دانشجو را لازمه مبارزه با استکبار می دانند. ایشان در همین زمینه می فرمایند: «بنده دلم می خواهد این جوانان ما؛ شما دانشجویان؛ چه دختر، چه پسر و حتی دانش آموزان مدارس روی این ریزترین پدیده های سیاسی دنیا فکر کنید و تحلیل بدهید. گیرم که تحلیلی هم بدهید که خلاف واقع باشد؛ باشد! خدا لعنت کند آن دستهایی را که تلاش کرده اند و می کنند که قشر جوان و دانشگاه ما را غیرسیاسی کنند. کشوری که جوانانش سیاسی نباشند، اصلا توی باغ مسائل سیاسی نیستند، مسائل سیاسی دنیا را نمی فهمند، جریانهای سیاسی دنیا را نمی فهمند و تحلیل درست ندارند. مگر چنین کشوری می تواند بر دوش مردم، حکومت و حرکت و مبارزه و جهاد کند؟!»۴ در این میان دانشجویان باید از نشریات دانشجویی جهت ایجاد آگاهی های سیاسی در دانشگاه استفاده نمایند. در واقع، یکی از ابزارهای مؤثر در ایجاد فضای سیاسی سالم و همراه با شور و نشاط دانشجویی نشریات سیاسی دانشجویی است.

اگر نیک بنگریم نقش برخی نشریات دانشجویی را در فتنه ۸۸ به وضوح مشاهده خواهیم کرد. نقش این نشریات در تحریک احساسات دانشجویان در دانشگاه های کشور پس از انتخابات ۲۲ خرداد ۸۸ علیه نظام اسلامی، نادیده انگاشتنی نیست. علیرضا کریمی، عضو شورای مرکزی اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان مستقل سراسر کشور با اشاره به مسئله شفاف سازی در فتنه ها بیان می دارد: «شفاف سازی در فتنه ها اثر بسیار مهمی در روشن شدن حقیقت دارد. اگر برخی نشریات دانشجویی فضا را غبارآلود می کنند از دو حالت خارج نیست: یا صاحبان این نشریات دانشجویی جاهل اند و یا جزء عوامل قطعی دشمن هستند. فقط آن دسته از نشریات دانشجویی که در فتنه ۸۸ به دنبال شفاف سازی و پاسخ به سؤالات پیش آمده در مورد انتخابات بودند، در راستای منافع ملی حرکت کرده اند.»۵ کریمی ضمن مورد توجه قرار دادن ۱۶ آذر به عنوان روز دانشجو اشاره می کند: «۱۶ آذر روز اوج گرفتن استکبارستیزی ملت ایران است. این روز نماد عدالتخواهی و استکبارستیزی جنبش دانشجویی است و به تبع آن، نشریات دانشجویی نیز در آستانه این روز باید به رسالت خود، که آرمان خواهی و آگاه سازی دانشجویان است، بپردازند.

از دانشجویان انتظار می رود در این روز بر رسالت های عدالتخواهانه خود پافشاری کنند و اجازه ندهند که جریان های فتنه گر این روز را به نفع خود مصادره کنند.» طبیعی است که در آستانه روز دانشجو، جریان فتنه به دنبال سوءاستفاده از این روز و مصادره آن به نفع خود است. این مسئله به وضوح در موضع گیری ها و به ویژه تلاش هایشان در عرصه مجازی قابل مشاهده است. کریمی به این موضوع اشاره می کند و به تحلیل عملکرد جریان فتنه در روز دانشجو می پردازد: «جریان فتنه در تلاش خواهد بود تا ۱۶ آذر را به نفع خود قبضه کند. این جریان می خواهد نشان دهد که تظاهرات دانشجویان در سال ۱۳۳۲ و شهادت سه تن از آن ها در این روز، جهت مقابله با آمریکا نبوده و صرفا اقدامی علیه حکومت شاهنشاهی بوده است و به این ترتیب با نفی جنبه استکبارستیزانه این روز، به مطابقت دادن ۱۶ آذر ۱۳۳۲ با شرایط فعلی بپردازد، در حالی که هر دانشجوی آگاهی می داند که دانشجویان در ۱۶ آذر ۱۳۳۲ هدفی جز استکبارستیزی نداشته اند.»

با توجه به مواردی که به آن ها اشاره رفت و سابقه جریان فتنه در روز دانشجوی سال گذشته، چهار سناریو برای عملکرد جریان فتنه در مورد نشریات دانشجویی به ویژه با توجه به روز دانشجو، قابل پیش بینی است:

نخست؛ استفاده جریان فتنه از افراد خاص جهت اخذ مجوز نشریات دانشجویی: در این فرآیند، جریان مذکور تلاش می کنند از افرادی که ظاهرالصلاح هستند یا سابقه فعالیت سیاسی ندارند جهت تأسیس نشریه استفاده کنند. سپس با بازیچه قرار دادن این افراد زمینه سوءاستفاده از آن ها را فراهم کرده و مطالب دلخواه خود را در نشریات دانشجویی به چاپ برسانند.

دوم؛ فعال کردن نشریات معلق: در این مرحله تلاش می کنند تا نشریاتی که دارای مجوز هستند اما به هر دلیلی چاپ نمی شوند فعال گردند. این روش موجب خواهد شد که جریان فتنه به راحتی بتواند افکار و عقاید باطل خود را که قطعا بر ضد نظام اسلامی و منافع ملی است انتشار دهند.

سوم؛ فعال کردن نشریات توقیف شده: برخی نشریات دانشجویی به دلیل تخلفاتی که در گذشته داشته اند، توقیف شده اند. جریان فتنه تلاش خواهد کرد این نشریات را از حالت توقیف درآورد. در این فرآیند هوشیاری مسئولین دانشگاهی می تواند زمینه هرگونه سوءاستفاده را در روز دانشجو از بین ببرد.

چهارم؛ سیاسی نویس کردن نشریات غیرسیاسی: طبیعتا همه نشریات دانشجویی سیاسی نیستند. نشریات دانشجویی شامل نشریات علمی و فرهنگی هم می شوند. در این مرحله، تلاش بر این خواهد بود که این نشریات هم سیاسی شوند. در واقع با نفوذ در این نشریات به سیاسی نویس کردن آن ها خواهند پرداخت و به هر نحو ممکن و از هر بهانه ای برای تغییر محتوای نشریات علمی و فرهنگی یا مرتبط ساختن موضوعات مطروحه در آن ها به مباحث سیاسی سود خواهند جست.

محمد صیادی

پی نوشت ها:

۱. بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با جمعی از دانشجویان شرکت کننده در اولین همایش نشریات دانشجویی کشور، ۱۳۷۷

۲. محمدمهدی تهرانی، کیهان، ۲۴/۱۲/۱۳۸۷، ص۱۲

۳. گزارش روز، کیهان، ۲۹/۴/۸۷، ص۵

۴. بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با دانش آموزان و دانشجویان به مناسبت روز ملی مبارزه با استکبار، ۱۲/۸/۱۳۷۲

۵. مصاحبه نویسنده با آقای کریمی، ۹/۹/۱۳۸۹