مربی خارجی بهتر است یا ایرانی

بررسی آماری عملکرد افشین قطبی

فاز جدید انتخاب یک سرمربی خارجی برای تیم ملی مثل یک موج همه چیز را تحت‌الشعاع قرار داده است. این بار تفاوت‌هایی با ادوار قبل که بر سر این موضوع گمانه‌زنی‌هایی صورت می‌گرفت وجود دارد. عمده‌ترین آن وجود یک سرمربی در رأس کادر فنی تیم ملی است و در چنین شرایطی صحبت از انتخاب یک مربی نامدار خارجی است. این در حالی است که پیش‌تر در مواقعی که تیم ملی مربی نداشت هر روز نام یک گزینه در محافل خبری مطرح می‌شد.

به طور حتم افشین قطبی این روزها مغموم‌ترین مربی فوتبال کشور است. فردی رویاپرداز که ممکن است آرزوهایش برای هدایت تیم ملی در جام ملت‌های آسیا را برباد رفته ببیند. بزرگترین و شاید تنها حامی کنونی وی در فدراسیون فوتبال علی کفاشیان است که البته موضع قابل اعتمادی ندارد. کفاشیان قبلاً در خصوص علی دایی هم اینچنین دفاع می‌کرد اما سرانجام تسلیم شد تا دایی برکنار شود.

اگرچه از همان بدو انتخاب قطبی به عنوان سرمربی تیم ملی انتقادهایی وجود داشت اما خیلی‌ها سیاستمدارانه صبر پیشه کردند تا عملکرد وی را مورد ارزیابی قرار دهند. سرمربی پیشین پرسپولیس به وعده‌اش برای شکست دو کره و رساندن تیم ملی به جام جهانی عمل نکرد تا زمزمه‌های انتقاد نسبت به انتخاب فدراسیون از گوشه و کنار شنیده شود.

وقتی قطبی در ادامه کار و بخصوص بازی‌های انتخابی جام ملت‌ها و تورنمنت قطر بازی‌های ضعیفی را به نمایش گذاشت موج انتقادها نسبت به عملکرد وی شدت یافت و این موضوع زمانی شدت گرفت که سرمربی تیم ملی حاضرین در کمیته فنی را متهم به حسادت و چشم داشتن به جایگاهش در تیم ملی کرد. در همان روزها که انتقادها به اوج خود رسیده بود مسئولان فدراسیون قویاً از وی دفاع کردند ولی حالا مشخص شده است شکاف عمیقی در فدراسیون بر سر ادامه همکاری با قطبی به وجود آمده است. تاج، عزیز محمدی و چندین مقام مسئول دیگر مدعی هستند تیم ملی با تفکرات قطبی یارای رقابت با بزرگان آسیا در جام ملت‌ها را نخواهد داشت و بهتر است با آوردن یک مربی سرشناس خارجی در فرصت هشت ماهه باقی مانده تیمی قدرتمند را به قطر فرستاد. مذاکرات صورت گرفته با فاتح تریم، اریکسون، گولیت و ... در همین زمینه صورت گرفته است. کفاشیان که با تاج اختلاف نظر پیدا کرده است همچنان مقابل منتقدان قطبی مقاومت می‌کند اما آیا این مقاومت تداوم خواهد داشت؟

● عملکرد قطبی

بررسی عملکرد افشین قطبی می‌تواند نشان دهد که آیا او کارنامه قابل دفاعی داشته است یا خیر؟ جلال چراغپور، کارشناس برجسته فوتبال کشورمان با همان صراحت لهجه همیشگی‌اش مدعی شده که به افشین قطبی باید نمره تجدیدی داد. در همین حال رئیس فدراسیون فوتبال بر عملکرد مثبت قطبی پافشاری دارد. قطبی که پنجاهمین مربی در تاریخ ۶۹ ساله تیم ملی فوتبال است، بعد از شکست خانگی مقابل عربستان و درست در روزهایی که همه نسبت به صعود به جام جهانی دلسرد شده بودند جای علی دایی را گرفت تا با سه پیروزی متوالی در دیدارهای باقیمانده تیم کشورمان را به آفریقای جنوبی ببرد. وی در تهران مقابل تیم دوم امارات برد خفیف یک بر صفر را تجربه کرد و در پیونگ یانگ و سئول نتایجی بهتر از تساوی بدون گل و یک بر یک به دست نیاورد تا تیم ملی حذف شود.

قطبی پیش از سفر به کره‌شمالی باخت یک بر صفر به چین در یک بازی تدارکاتی را هم تجربه کرده بود. این مربی که وعده جدیدی برای قهرمان شدن در جام ملت‌های آسیا را مطرح کرده بود با پیروزی ۲ـ۳ در سارایوو مقابل بوسنی تلاش کرد آب رفته را به جوی بازگرداند ولی خیلی سریع همه چیز به حالت قبل بازگشت زیرا باخت ۲ـ۴ به بحرین و پس از آن شکست یک بر صفر در تاشکند مقابل ازبکستان برای طرفداران فوتبال و منتقدان تیم ملی قابل هضم نبود. تیم ملی که خود را برای ادامه مسابقات مقدماتی جام ملت‌های آسیا آماده می‌کرد در ادامه بازی‌های تدارکاتی‌اش برد خفیف یک بر صفر را مقابل ذخیره‌های تیم درجه سومی ایسلند تجربه کرد اما در تهران برابر مقدونیه خیلی تلاش کرد تا باخت یک بر صفر را با تساوی عوض کند! گوران باندف مهاجم سرشناس مقدونیه که در ترکیب اینترمیلان می‌درخشد در آن دیدار برای مقدونیه گلزنی کرده بود.

قطبی در جدال مقابل اردن برای رسیدن به جام ملت‌های آسیا برتری یک بر صفر را رقم زد با این حال خیلی‌ها نسبت به کیفیت کار تیم وی جبهه‌گیری منفی داشتند. چند روز بعد شکست یک بر صفر در امان زمینه‌ها را برای انتقادهای بیشتر فراهم کرد. تیم ملی که در تورنمنت قطر نیز شرکت داشت، باخت‌های ۲ـ۳ و ۰ـ۲ را مقابل میزبان و مالی متحمل شد تا حتی پیروزی با یک گل مقابل کره شمالی هم نتواند مانعی بر سر حملات همه جانبه به سر مربی تیم ملی در رسانه‌ها باشد.

شاید به همین خاطر بود که قطبی به دنبال برد مقابل تیم درجه چهارمی سنگاپور خوشحالی عجیبی را بروز داده بود گو اینکه برزیل را برده است! برتری خفیف و یک بر صفر مقابل تایلند در تهران آخرین برد از بازی‌های تیم ملی در مسابقات انتخابی جام ملت‌ها بود که انتقادها را از بار فنی تیم قطبی به اوج خود رساند چرا که هیچ کس از نوع بازی تیم ملی ابراز رضایت نکرد. هفت پیروزی، شش شکست و سه تساوی که در کارنامه افشین قطبی به چشم می‌آید آمار امیدوارکننده‌ای نیست و بیانگر این است که قطبی کارنامه قابل دفاعی برجای نگذاشته است. جالب اینکه وی هر بار بر جوانگرایی تأکید داشته است اما در فهرست دعوت‌شدگان وی در تمامی اردوها حتی نام یک بازیکن جدید به چشم نمی‌آید و همه همان‌ها هستند که دایی در مقاطع مختلف به تیم ملی فراخوانده بود. از سوی دیگر نام و اعتبار حریفان تیم ملی در دوره قطبی نشانگر این موضوع است که همه رقبای تیم کشورمان جزو تیم‌های درجه سه، چهار اروپا و آسیا بوده‌اند. آیا می‌توان از عملکرد تیم ملی مقابل چنین تیم‌هایی دفاع کرد؟

● خارجی یا ایرانی؟

از سال ۱۳۲۰ که حسین صوفیانی به عنوان نخستین سرمربی تیم ملی معرفی شد و در اولین بازی ملی هم مقابل افغانستان در کابل نتیجه‌ای بهتر از تساوی بدون گل کسب نکرد تاکنون مربیان ایرانی و خارجی بسیاری روی نیمکت تیم کشورمان نشستند که هنوز هم از نام برخی‌ها نظیر مرحوم دهداری، پروین، ایویج، برانکو، رایکوف و اوفارل به نیکی یاد می‌شود. نمی‌توان به صراحت گفت عملکرد مربیان خارجی بهتر بوده است یا داخلی به هر کدام از مربیان در دوره‌ای خاص مقابل حریفانی با کیفیت‌های متفاوت به میدان رفته‌اند برای همین آمارهای گذشته شاید معیار خوبی برای پافشاری روی انتخاب یک سرمربی خارجی نباشد اما از یاد نبریم وجود یک مربی بزرگ خارجی جدای از اعتبار خاصی که به نیمکت تیم ملی می‌بخشد، می‌تواند جهش خیره‌کننده‌ای در پیشرفت این تیم حاصل کند. در مجموع آمارها نشان می‌دهند که مربیان ایرانی ۷۰ درصد امتیازها را کسب کرده‌اند و این در خصوص مربیان خارجی ۶۴ درصد است. در طول ۶۹ سال گذشته تیم ملی ایران ۵۴ بار سرمربی خود را تغییر داده است که آمار شگفت‌آوری است.

تیم ملی حتی در مجموع ۱۱۸ ماه را نیز بدون سرمربی پشت سر گذاشته است. در این مدت ۲۷ رئیس فدراسیون روی کرسی ریاست آنها تکیه زده‌اند که به عبارتی هر ۱۵ ماه یک بار سرمربی تیم ملی عوض شده و با گذشت هر ۴۰ ماه نیز رئیس فدراسیون جای خود را از دست داده است! این در حالی است که آلمان‌ها در طول ۱۰۱ سال گذشته تنها یازده سرمربی داشته‌اند و فوتبال انگلیس نیز با گذشت ۱۴۶سال ۱۳رئیس فدراسیون را به خود دیده است. منصور پورحیدری سرمربی سابق تیم ملی با اشاره به این تغییرات متوالی معتقد است در شرایط کنونی هم جابه‌جایی نتیجه‌بخش نخواهد بود.

علی رضایی