دستاوردهای انقلاب اسلامی

در دوران رژیم پهلوی، مجلسین کشور، مجلسهایی ضعیف، ذلیل و ناتوان بودند. این ضعف و ناتوانی علل مختلفی داشت. اول اینکه نمایندگان مجلسین خود افرادی ضعیف و ترسو و فاقد شخصیت و شجاعت …

در دوران رژیم پهلوی، مجلسین کشور، مجلسهایی ضعیف، ذلیل و ناتوان بودند. این ضعف و ناتوانی علل مختلفی داشت. اول اینکه نمایندگان مجلسین خود افرادی ضعیف و ترسو و فاقد شخصیت و شجاعت لازم جهت ایفای وظیفه نمایندگی بودند. آنها تمام همّ و غمّشان پول و ثروت، رفاه و عیاشی و خوشگذرانی بود. حوصله درگیر شدن با مسائل و مشکلات کشور و ایجاد دردسر برای خودشان را نداشتند. دوم اینکه عملاً آزادی بیان برایش وجود نداشت. انتقاد و مخالفت‌های نمایندگان و درگیر شدن آنان با مقامات مملکتی و قوه مجریه، برایشان گران تمام می‌شد. سوم اینکه چون اساساً رژیم از نوع سلطنتی و پادشاهی بود و از طرفی قوه مجریه در اختیار شاه بود، نمایندگان مجلس نمی‌توانستند بر خلاف نظر شاه قانونگذاری و یا در امور اجرایی کشور مداخله و اظهار نظر نمایند. چهارم اینکه نمایندگانی که خود منتخب و برگزیده مقامات بلندپایه کشور بوده و نمایندگی خود را مدیون آنها می‌دانستند، عملا در ایفای وظایف نمایندگی نیز تابع و وابسته به آنها بوده و توان و امکان مداخله در امور کشور را نداشتند، مخصوصاً اگر پای مقامات قدرتمند و با نفوذ کشور به میان می‌آمد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تغییرات بنیادینی در ساختار قانونی و عملکردی مجلس صورت گرفت. این تغییرات موجب ایجاد اقتدار و قدرت لازم برای مجلس شده و حق دخالت در عموم مسائل کشور را به دنبال داشت. برخی از این تحولات و تغییرات عمده عبارتند از:

۱) شجاعت نمایندگان:

پس از انقلاب اسلامی مجلس عمدتاً از نمایندگان شجاع و با شهامت برخوردار بوده است. آنها بدون هیچ گونه ترس و واهمه‌ای و با صراحت و شجاعت لازم، وظایف نمایندگی خود را انجام داده‌اند. در این راه ملاحظه و منافع شخصی یا گروهی را در نظر نگرفته و به فکر منافع کشور، ملت ایران و مردم حوزه انتخاب خود بوده‌اند.

۲) اتکای نمایندگان به مردم:

نمایندگان مجلس از آنجا که حقیقتاً منتخب مردم حوزه انتخابی خود بوده و دلگرم به حمایت و پشتیبانی آنها می‌باشند، لذا توانسته‌اند با اقتدار و قوت لازم، وظایف نمایندگی خود را به نحو شایسته‌ای و بدون هرگونه ملاحظه کاری انجام دهند.

۳) آزادی بیان:

پس از انقلاب، نمایندگان مجلس عملاً در بیان نظرات خویش در ایفای وظیفه نمایندگی آزاد بوده‌اند. حق آزادی بیان نمایندگان که مورد نظر و خواست نظام اسلامی بوده و حق درست و بجایی نیز می‌باشد، در حقیقت تجلی اجرای اصل ۸۶ قانون اساسی و منشور نظام می‌باشد که مقرر می‌دارد: «نمایندگان مجلس در مقام ایفای وظایف نمایندگی در اظهار نظر و رای خود کاملاً آزادند و نمی‌توان آنها را به سبب نظراتی که در مجلس اظهار کرده‌اند یا آرایی که در مقام ایفای وظایف نمایندگی خود داده‌اند، تعقیب یا توقیف کرد».

۴) ساختار قانونی مجلس

یکی از تحولات اساسی پس از انقلاب که موجب اقتدار مجلس شده است، ساختار قانونی آن در کشور است. قانون اساسی که ارکان عمده نظام و قوای سه گانه را تعریف و حدود وظایف و اختیارات آنها را تبیین کرده است، قدرت و اختیارات مهمی برای قوه مقننه یعنی مجلس در نظر گرفته است. همین اختیارات قانونی، به مجلس این اجازه را می‌دهد که مقتدرانه در ایفای وظایف خویش در عموم مسائل کشور دخالت نمایند.

مجموعه این عوامل دست به دست هم داده و موجب شده‌اند، پس از انقلاب شاهد وجود مجلس قدرتمند و مقتدر و توانا در انجام وظایف قانونی خویش باشیم. مصادیق عملی این اقتدار نیز که همگی شاهد آن بوده‌ایم، زیاد و فراوان است. دادن رای عدم کفایت سیاسی به اولین رئیس جمهور، عدم رای اعتماد بدون هیچ گونه ملاحظه به وزرایی که نمایندگان آنان را مناسب و شایسته تشخیص نداده‌اند، سئوالهای مکرر از وزرای دولتهای ۲۰ سال گذشته و استیضاح متعدد آنان توسط نمایندگان دوره‌های مختلف مجلس، عدم تصویب برخی لوایح پیشنهادی دولت علی رغم اصرار آنها، تحقیق و تفحصهای متعدد انجام شده از دستگاههای مختلف از جمله این موارد می‌باشد.

مصطفی یاسینی