ویروس آنفلوآنزا با مترو سفر می کند

اگر از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده می کنید, بیشتر مراقب باشید

این روزها بحث آنفلوآنزای نوع A یا همان خوکی در تاکسی و مترو و اماکن عمومی داغ است و کمتر کسی را سراغ دارید که درباره این بیماری اطلاعاتی نداشته باشد. در عین حال، اخبار رسمی و غیررسمی منتشره در سطح رسانه‌ها در رابطه با تعطیلی مدارس برخی شهرها به دلیل شیوع آنفلوآنزای نوع A در حالی شدت می‌گیرد که دیگر کانون‌های اصلی انتشار این بیماری از جمله وسایل حمل و نقل عمومی، مراکز پرجمعیتی همچون سینماها و ورزشگاه‌ها و مراکز خرید به عنوان مستعدترین نقاط برای انتقال ویروس آنفلوآنزای نوع A از نظرها دور مانده‌اند...

در این میان شاید بتوان گفت که زنگ هشدار آنفلوآنزای نوع A بیشتر از هر جای دیگری در خانواده‌های دانش‌آموزان و مدارس به صدا درآمد و اماکن شلوغ در سایه توجه به پیشگیری از افزایش موارد دانش‌آموزی مغفول ماند و تب و تاب اقدامات پیشگیرانه در این اماکن به همان روزهای ابتدایی تهیه دستورالعمل‌ها خلاصه شده است. از قرار معلوم بروشورها تنها برای چاپ شدن منتشر می‌شوند‌ و نه عمل کردن به توصیه‌های آنها!

● تهویه متروها مشکلی ندارد

هرچند وزارت بهداشت بر کم کردن تعداد مسافران مترو تاکید دارد اما این مستلزم اضافه کردن قطارهای بیشتر به سیستم حمل و نقل مترو است که امکان آن وجود ندارد چون در حال حاضر همه قطارهای مترو روی خط هستند و هیچ قطاری بی‌کار نیست و در واقع هیچ قطار دیگری خارج از خط وجود ندارد.

مدیر بهداشت و طب کار شرکت بهره برداری مترو با بیان این مطلب می‌افزاید: «در راستای تعامل شرکت بهره برداری متروی تهران با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای مقابله با اپیدمی آنفلوآنزای نوع A، قرار بود بازدیدی از سیستم تهویه مترو صورت گیرد که به دلیل حاضر نشدن دکتر محمدمهدی گویا، رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت این برنامه بعد از دو ساعت انتظار لغو شد.»

بابک ناصری صالح آباد ادامه می‌دهد: «بیش از یک ماه است شرکت مترو با مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت شروع به انجام تعاملاتی برای کنترل بیماری آنفلوآنزای نوع A در مترو کرده است.»

وی تاکید می‌کند: «سازمان مترو تابع تصمیمات مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت است و هر تصمیمی که وزارت بهداشت در رابطه با آنفلوآنزای نوع A اتخاذ کند، سازمان مترو از آن تبعیت می‌کند.» مدیر بهداشت و طب کار شرکت بهره‌برداری مترو استفاده از ماسک را غیربهداشتی‌ترین وسیله برای مقابله با آنفلوآنزای نوع A دانسته و تصریح می‌کند: «هنگامی که ماسک به علت بازدم مرطوب شود مهم‌ترین عامل برای سرایت بیماری محسوب می‌شود اما بهترین راه، استفاده از دستمال کاغذی است.»

هر چند در بیماری آنفلوآنزای نوع A بر رعایت بهداشت و ضدعفونی کردن سطوح به منظور جلوگیری از انتقال این بیماری به دیگران، تاکید می‌شود اما مدیر بهداشت و طب کار شرکت بهره‌برداری مترو، ضدعفونی کردن قطارها و ایستگاه‌های مترو را هم ممکن ندانسته و معتقد است: «امکان ضدعفونی دایم و مرتب قطارها وجود ندارد چرا که هیچ زمان آزادی برای شستشوی قطارها نداریم و هر قطار دایما در خطوط در حال تردد است و در عین حال با یک بار حرکت قطار در مسیر مجددا آلوده خواهد شد.» وی همچنین تاکید می‌کند: «به جز موارد کاهش تراکم مسافر، مترو آمادگی هر نوع اقدام دیگری از جمله اطلاع‌رسانی در ایستگاه‌ها و خطوط مترو را خواهند داشت.»

از طرفی، با توجه به اینکه چندی پیش وزارت بهداشت در رابطه با سیستم تهویه خطوط مترو ابراز نگرانی کرده بود اما ناصری، تهویه داخل ایستگاه‌ها و قطارهای مترو را کاملا مطمئن دانسته و خاطرنشان می‌کند: «هوای داخل قطارها به خارج از قطار انتقال داده می‌شود و از این بابت مشکلی نیست چرا که ویروس در هوا ساکن نمی‌ماند.»

● پیشگیری از آنفلوآنزا با بروشور

بر اساس آمارها، شبکه حمل‌ونقل ریلی، روزانه حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار ‌مسافر را جابه‌جا می‌کند که اگر یک‌درصد این افراد مبتلا به ویروس سرماخوردگی معمولی و یا آنفلوآنزا باشند، می‌توان محاسبه کرد که تماس آنها با وسایل داخلی مترو اعم از میله‌های قطار، دستگیره‌ها و صندلی چه تعداد از مسافران را در معرض ابتلا به این بیماری خطرناک قرار می‌دهد. همین موضوع، مسوولان مترو را بر آن داشته تا نیروهایی را برای تمیز نگاه داشتن مترو در طول روز و مدت‌زمان خدمات‌رسانی‌ به خدمت بگیرند. به این ‌صورت که این افراد در زمانی که قطار وارد ایستگاه آخر می‌شود، به محض خروج مسافران وارد واگن‌ها می‌شوند تا بلافاصله تمامی محل‌هایی را که در معرض تماس دست مسافران قرار دارد، تمیز و ضدعفونی کنند. اما طبق بررسی‌های انجام ‌شده، شستشو و ضدعفونی کردن مترو و اتوبوس‌ها تاثیر چندانی در کنترل آنفلوآنزای نوع ‌A ندارد چرا‌که حجم گردش مسافر در این وسایل حمل‌و‌نقل عمومی بسیار بالا است و مطمئنا در طول مدتی که قطارهای مترو بین مبدا و مقصد در حال رفت‌و‌آمد هستند، این ویروس می‌تواند با یک عطسه و سرفه به چند نفر سرایت کند.

بسیاری از کارشناسان، ارایه آموزش‌های لازم در خصوص پیشگیری از خطرات انتقال بیماری، آموزش رعایت بهداشت فردی در داخل سالن، تهویه هوا و از همه مهم‌تر کاهش زمان توقف در ایستگاه‌ها را از اولویت‌های آموزشی در خصوص پیشگیری از آنفلوآنزای نوع ‌A در مترو عنوان داشته‌اند، اما نکته مهم این‌جا است که فعالیت دقیق و منظم سیستم‌های هواسازی و تهویه هوا که می‌تواند سرعت مکش هوا به بیرون را در داخل ایستگاه‌ها و حتی واگن‌ها سرعت ببخشد، باید جزو اصلی‌ترین برنامه‌ها قرار گیرد اما بازدیدهای میدانی نشان می‌دهد که تهویه بعضی از قطارها از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. از طرفی در تمام بروشورها هم رعایت حداقل یک متر فاصله با فرد بیمار جزو نکات اساسی است اما آیا این راهکار در مترو و مکان‌های شلوغ امکان‌پذیر است؟

● شهرداری کجای ماجرا است؟

مدیرکل اداره سلامت شهرداری تهران نیز با بیان اینکه موضوع آنفلوآنزای نوع A و زمینه‌های پیشگیری از شیوع آن در شهر تهران در جلسه کمیسیون بهداشت شهرداری پیگیری شده است، می‌گوید: «در حال حاضر ارتباطی مستمر و مداوم بین حوزه سلامت شهرداری تهران و کمیته اجرایی دبیرخانه ستاد مقابله با پاندمی آنفلوآنزای کشوری در معاونت سلامت وزارت بهداشت و دانشگاه‌های سه‌گانه علوم پزشکی (شهید بهشتی، تهران، ایران) وجود دارد و تهیه و نصب بنر آموزشی و اطلاع‌رسانی در سطح شهر تهران و ساخت انیمیشن آموزشی با اولویت کودکان و دانش‌آموزان آغاز شده است.» عباس استادتقی‌زاده ادامه می‌دهد: «تهیه و توزیع ۱۰۰ هزار نسخه بروشور اطلاع‌رسانی در سطح شهر، ۲۰۰ هزار پوستر در بین مدارس شهر تهران، ۲۰ هزار نسخه برچسب نحوه شستشوی صحیح دست به منظور نصب در سرویس‌های بهداشتی مدارس و اماکن عمومی، ۶ هزار عدد اسپری ضدعفونی کننده دست بدون نیاز به آب در سطح شهر و مدارس منطقه ۶، آموزش ۲ هزار نفر سلامت‌یار برای آموزش دانش‌آموزان با هماهنگی وزارت بهداشت و پرورش هم‌زمان با بازگشایی مدارس و تهیه و توزیع ۴ میلیون نسخه کتابک بین مدارس، اتوبوسرانی، تاکسیرانی، پیک بادپا، مراکز معاینه فنی و در سطح شهر تهران از جمله اقدامات شهرداری برای پیشگیری از آنفلوآنزای نوع A محسوب می‌شود.»

مشاور شهردار در امور سلامت هم در این باره می‌گوید: «تامین مایع دست‌شویی مدارس در مناطق ۲۲گانه شهر تهران با هماهنگی شهرداران مناطق، ایجاد خانه سلامت تا پایان آبان‌ماه در کنار پایانه‌های مسافربری برای مقابله و پیشگیری از بروز بیماری‌هایی مانند آنفلوآنزای خوکی، هماهنگی با پایانه‌های مسافربری برای استفاده از ظرفیت بنرهای متعلق به آنها جهت نصب موارد آموزشی و اطلاع‌رسانی (۱۵۰ بنر)، برگزاری کلاس‌های آموزشی در مناطق ۲۲گانه شهر تهران و برگزاری کلاس‌های آموزشی در خانه‌های سلامت و خانه‌های اسباب‌بازی برای عموم مردم در سطح شهر تهران از جمله اقدامات شهرداری است.» محمد مهدی گلمکانی ادامه می‌دهد: «با توجه به خرید روزانه ۵۰۰ هزار نفر شهروندان تهرانی از سازمان میادین و میوه و تره‌بار روزانه یک میلیون و ۵۰۰ هزار نایلیون با پیام‌های اطلاع‌رسانی درباره آنفلوآنزا توزیع شده است.»

پریسا اصولی