نابودی نیمی از زبانهای زنده دنیا تا سال ۲۱۰۰

تعداد زبانهای زنده دنیا هم اكنون شش هزار برآورد می شود اما به گفته زبانشناسان نیمی از این زبانها تا سال دو هزار و صد نابود می شوند

تعداد زبانهای زنده دنیا هم اكنون شش هزار برآورد می شود. اما به گفته زبانشناسان نیمی از این زبانها تا سال دو هزار و صد نابود می شوند.

لكوئت گرانول، زبانشناس فرانسوی و كارشناس زبانهای سرخپوستی آمریكا كه در طرح تبیین معیارهای زنده بودن زبانها با یونسكو همكاری داشته است، می گوید: «آهنگ نابودی زبانهای زنده دنیا سرعت می گیرد و تا یك قرن دیگر نیمی از زبانهای زنده دنیا ناپدید می شوند. در استرالیا و قاره آمریكا میزان نابودی زبانها بیشتر خواهد بود و به نود درصد می رسد.

قبل از ورود سفیدپوستان به ایالات متحده كنونی، ۳۰۰ زبان در این منطقه صحبت می شد.

در سال ،۱۹۹۲ تعداد این زبانها كه برخی از آنها تنها یك گویشور داشته اند، ۱۷۵ زبان اعلام شده است. براساس پیش بینی ها تا پایان قرن حاضر تنها پنج زبان از این تعداد باقی می ماند.»

این كارشناس فرانسوی درباره علت سرعت گرفتن آهنگ نابودی زبانها می گوید: جهانی سازی، بومیان را به مهاجرت به شهرها مجبور می كند. در آمریكا والدین متقاعد شده اند كه صحبت كردن به یك زبان بومی، ضعف محسوب می شود و بدین روش امكان یافتن كار وجود ندارد. بدین ترتیب فشارهای روانی از این نوع، موجب حركت به سوی تك زبانی در آمریكا شده است. كودكان به یادگیری زبان بومی خود علاقه نشان نمی دهند.

با زوال زبانها، بسیاری از اطلاعات و دانش زبانی از بین می رود. زبانها دریچه شناخت ذهن هستند و جنبه های مختلف نبوغ بشری را نشان می دهند. محو زبانها مشكلات جدی هویتی به دنبال خواهد داشت.

گرنوال درباره زبانهایی كه در خطر نابودی هستند، می گوید: براساس اطلسی كه یونسكو منتشر كرده است، صد زبان در اروپا و صدها زبان در آمریكای جنوبی در خطر زوال هستند. ممكن است زبانی در منطقه ای به علت داشتن گویشور زنده بماند، اما همین زبان در منطقه ای دیگر با از دست دادن گویشوران خود نابود شود. بومیانی كه زبان مادری خود را یاد نمی گیرند و به یادگیری زبانهایی چون انگلیسی و اسپانیایی روی می آورند، اغلب قربانی نابهنجاری زبانی و فرهنگی می شوند چون در اكثر موارد بر هیچ یك از زبانها تسلط نمی یابند. این امر موجب افزایش خشونت در میان آنها می شود و به اشكال مختلف ظهور می كند. بسیاری به خود تخریبی همچون اعتیاد به الكل و یا حتی خودكشی روی می آورند.

چنین وضعی در میان جوانان اهل مكزیك و پورتوریكو در آمریكا اغلب دیده می شود. همین پدیده، گاهی در میان برخی دانشجویان مغربی تبار ساكن فرانسه كه زبان عربی نمی دانند نیز دیده می شود. این كارشناس فرانسوی نقش اینترنت را در محو زبانها هم مثبت و هم منفی ارزیابی می كند چون از یك سو اینترنت به گسترش تك زبانگی كمك می كند و از سوی دیگر می توان هم اكنون تعداد زیادی سایت های اینترنتی را یافت كه به زبان های سرخپوستی اختصاص دارند.

با این همه در پایان قرن حاضر به ترتیب زبانهای انگلیسی، اسپانیایی و عربی و پس از آنها زبانهای آسیایی مانند چینی و هندی وضع بهتری خواهند داشت. در قاره آفریقا هم سواحیلی بیشترین گویشور را خواهد داشت. در واقع انگلیسی احتمالاً در پایان قرن حاضر، همچنان زبان دوم خواهد بود كه در تجارت و تبادلات علمی بدان صحبت می شود. احتمال بسیار ضعیفی وجود دارد كه زبانهای جدیدی در قرن حاضر ظهور كنند. خلق یك زبان، فرایندی آرام و با مراحل بسیار است. مرحله اول ایجاد «پیجین » است. این زبان برای تسهیل تبادلات تجاری خلق می شود. تبدیل پیجین به كرئول یك تا دو نسل به طول می انجامد. در واقع پیجین باید زبان مادری عده ای شود كه بدان كرئول می گویند. واژگان این زبان از پیجین بیشتر است و گرامر نسبتاً ساده ای دارد. زبانها پس از عبور از این مرحله به زبان رسمی تبدیل می شوند. گفتنی است هم اكنون تعداد زبانهای كرئول با پایه انگلیسی در هند و آفریقا افزایش یافته است.

انتظار می رود وضع زبان فرانسه در پایان قرن حاضر بهتر از ابتدای این قرن باشد. اما فرانسویها مجبور خواهند شد زبانهای خارجی بیشتری یاد بگیرند. هم اكنون نیمی از كلاسهای درس در دانشگاههای دانمارك به زبان انگلیسی برگزار می شود. دانماركی ها مجبور شده اند به یادگیری انگلیسی روی بیاورند، چون جز در دانمارك در كشور دیگری به این زبان صحبت نمی شود.

گفتنی است نود و شش درصد از كل زبانهای زنده دنیا تنها در میان سه درصد از مردم كره زمین صحبت می شود.

زبانهای چینی، انگلیسی، اسپانیایی، روسی، فرانسه، هندی، عربی، پرتغالی، بنگالی، ژاپنی و آلمانی ده زبانی هستند كه به عنوان زبان مادری یا زبان دوم به ترتیب بیشترین كاربرد را دارند. براساس برآوردها در سال ۲۰۵۰ ، ۱۶۶ میلیون نفر از جمعیت زمین در گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ سال به چینی سخن خواهند گفت.

منبع: لوموند

مترجم: فاطمه عظیمی فرد