سه عامل ضروری برای توسعه پایدار

برای دستیابی به توسعه پایدار, دولت های حاکم بر کشورهای در حال توسعه, می بایستی آستین ها را بالا بزنند و پس از آموزش و تربیت جوانان کارآمد و ماهر, محیط مناسبی را برای سرمایه گذاری و فعالیت های تولیدی و نوآوری آنها در داخل به وجود آورند و به ایده ها و نظریات جدید و متهورانه, ارج نهند

دکتر کرگ بارت، رئیس شرکت کامپیوتری اینتل، به اتفاق همسرش، به عربستان سعودی مسافرت نمود و طی دیدار خود از ریاض، با ملک عبداله (پادشاه عربستان)، دکتر محمد السوایل (مدیر کمیسیون سرمایه‌گذاری عربستان سعودی) و عمر الدباغ (رئیس سازمان سرمایه‌گذاری و تکنولوژی اطلاعات عربستان) دیدار و گفتگو داشت. او در جریان دیدارش از ریاض، مقاله‌ای را در همایش اقتصاد نوین، ارائه کرد که حول محور ضروریات توسعه پایدار در کشورهای در حال توسعه، متمرکز شده بود که خلاصه‌ای از این مقاله، در ادامه آمده است:

به عقیده من، تمام اقتصادها و کشورهای جهان، هم اکنون با چالشی مشابه روبرو هستند و آن چالش مربوط می‌شود به راه‌های کسب موفقیت در میدان رقابت جهانی. به طور کلی، برای دستیابی به توسعه پایدار، سه چیز مورد نیاز است:

۱) اول، آموزش، به ویژه آموزش و تربیت افرادی زبده و ماهر که در آینده سکان رهبری و هدایت صنایع «دانش محور» را بر عهده خواهند گرفت. این آموزش‌ها، تنها شامل آموزش تکنولوژی‌های جدیدی چون «تکنولوژی اطلاعات» نمی‌شود، بلکه شامل علوم پایه، پزشکی و ریاضی نیز می‌گردد. برای تحقق هدف آموزش متعالی و پیشرفته، نیاز مبرمی به دانشگاه‌های توسعه یافته و کارآمد، احساس می‌شود.

۲) علاوه بر این، فاکتور دومی نیز برای دستیابی به توسعه پایدار، وجود دارد و آن، سرمایه‌گذاری هدفمند در بخش تحقیقات توسعه و آفرینش ایده‌ها و محصولات نوین، است. ایده‌ها و محصولاتی که شرکتها و سازمان‌های اقتصاد نوین را گسترش می بخشند.

۳) عامل سوم در تحکیم توسعه پایدار، وجود محیط مناسب برای فعالیت و خلاقیت افراد تربیت شده و برخوردار از ایده‌های جدید می‌باشد.

باید دانست که هر سه عامل فوق می بایست در کنار هم و به عنوان مکمل یکدیگر عمل نمایند تا در نهایت، هدف «توسعه پایدار» قابل دسترس و تحقق یافتنی شود. اگر دولتها نتوانند آموزشهای مناسب و مطلوب شغلی و حرفه‌ای را در اختیار جوانان کشورهای در حال توسعه قرار دهند، هرگونه سرمایه‌گذاری در بخش تحقیقات و توسعه، بی‌فایده و بی‌ثمر خواهد بود و امکان ایجاد محیط‌های با ثبات و مناسب برای توسعه پایدار، امری غیر ممکن خواهد بود. باید دانست که عوامل و متغیر‌های متعددی دست به دست هم می‌دهند تا محیط مناسب و مساعدی برای توسعه، پدید آورند، عواملی که به وسیله سه عامل فوق الذکر، تعیین و تعریف می‌گردند. لذا، برای کامیابی در عرصه رقابت، باید ابتدا از خودمان شروع کنیم و محیط مناسبی را برای شکوفایی استعدادها و پتانسیل‌های نهفته، به وجود آوریم. یکی از لازمه‌های کلیدی برای این نوع بستر سازی، کاهش بیکاری، به ویژه در میان جوان‌هاست، زیرا هرچه امکان بهره‌گیری بهینه از استعدادها و توانایی‌های جوانان، بیشتر و عمیق‌تر باشد، آینده روشن‌تری در انتظار آن جامعه خواهد بود. باید دانست که «جوانان، فرصت هستند،» فرصت‌هایی که با آموزش درست و هدفمند، تبدیل به رمز موفقیت و پیشرفت می‌گردند، بنابراین، «جوانان، برگ برنده کشورهای در حال توسعه، در میدان مبارزه آینده، به حساب می‌آیند.» با این حال، باید دانست که اثرات مثبت یک آموزش و پرورش مطلوب و هدفمند، در کوتاه مدت هویدا نمی‌شود، بلکه حداقل ۵ تا ۱۰ سال به طول می‌انجامد، یعنی زمانی که نسلی از کارگران و کارشناسان زبده و ماهر، نام یک کشور در حال توسعه را در جهان، زبانزد خاص و عام می‌کنند و یک کشور را قادر می‌سازند تا در میدان رقابت جهانی، حرف‌هایی برای گفتن داشته باشد. در اقتصاد رو به تحول و پیشرفته امروز، هیچ حد و مرزی برای یادگیری وجود ندارد و یادگیری، هرگز نباید متوقف گردد. به عنوان مثال، در شرکت عظیم اینتل، به کارشناسان و محققان گفته می‌شود که تحصیل آنها، صرفاً به دوره پنج ساله دانشگاه محدود نمی‌شود، بلکه یادگیری و تحصیل، امری مادام العمر و همیشگی خواهد بود، زیرا تحصیل اصلی هر فرد، پس از فارغ التحصیل شدن او از دانشگاه آغاز می‌شود. در ابعاد بزرگتر نیز، ادامه تحصیل افراد (جوانان) پس از دانشگاه، در قالب تلاش برای دستیابی به توسعه پایدار خود و کشورشان، جلوه‌گر می‌شود. بنابراین، برای ایجاد و تقویت توسعه پایدار در یک شرکت یا ملت، می‌بایستی کارمندان یا شهروندان آن را به ادامه تحصیل و یادگیری همیشگی، سوق داد. تنها در این حالت است که سرمایه‌گذاری در بخش تحقیقات و توسعه و فراهم آوردن محیط مناسب برای فعالیت و کار، می‌تواند مثمرثمر واقع گردد.

با این همه، باید دانست که ویژگی‌های محیطی و اقتصادی کشورها برای سرمایه‌گذاری در امر توسعه پایدار، در کشورهای مختلف، متفاوت و متنوع است. به عنوان مثال، در برخی کشورها، که احتمال سودآوری فعالیت‌های شرکتی و سرمایه‌گذاری بیشتر باشد، میزان ورود سرمایه‌های خارجی، بیشتر و قابل توجه‌تر خواهد بود، زیرا سرمایه‌گذاران بالقوه، به این نتیجه منطقی می‌رسند که در این کشور‌ها، علاقه و تمایل بیشتری برای بهره‌برداری و جذب ایده‌های نوین، وجود دارد.

وجود ایده‌های نو، باعث خلاقیت و نوآوری می‌شود. اما سرمایه‌گذاری کلان در بخش تحقیقات و توسعه، تنها بخشی از سیستم «آفرینش ایده و نوآوری» به شمار می‌آید، علاوه بر سرمایه‌گذاری باید به فکر ایجاد محیطی بود که پذیرای خلاقیت و ایده‌های نو باشد. متاسفانه، در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، ترس و وحشت از شکست و ناکامی باعث می‌شود تا شرکت‌ها نتوانند و یا نخواهند ایده‌های جدید خود را به آزمایش بگذارند، دلیل این امر نیز مشخص است: واکنش نامناسب جوامع نسبت به شکست و ناکامی شرکت‌ها و تبدیل شدن شرکت‌های شکست خورده به لکه‌های بدنامی و ننگ. این در حالیست که اگر سری به «بهشت سلیکونی» آمریکا بزنید، با برخورد کاملاً متفاوتی با شرکت‌های شکست خورده، مواجه خواهید شد، چون در یک محیط مناسب فعالیت شرکتی، با شکست، برخورد معقولی صورت می‌پذیرد زیرا که شکست جزء لاینفک فعالیت شرکتی است. به عنوان مثال، در نظام بانکی، همه بانکها و موسسات مالی، مایل به کسب موفقیت و سودآوری هستند، اما همیشه باید احتمال شکست خوردن را مدنظر داشته باشند. شبیه همین مساله در مورد شرکتهای کوچک و متوسطی که نیازمند تأمین مالی و تسهیلات اعطایی بانکها هستند، نیز مصداق پیدا می‌کند و این چیزی است که فقط مختص کشورهای در حال توسعه نیست، بلکه در تمام جهان، چنین وضعیتی حاکم است.

هنگامی که همه سرمایه‌گذاران با خود بگویند که «من فقط به این دلیل، پولم را در جایی سرمایه‌گذاری می‌کنم که ۱۵ درصد سود حتمی آن تضمین شده باشد»، باید فاتحه موسسات مالی و بانکهای حامی شرکت‌ها را خواند. بجای این کار، باید کاری کرد که سرمایه‌گذاران را به طور مستقیم در فرآیندهای شرکتی و سرمایه‌گذاری در تولید دخالت داد، به این صورت که یک سرمایه‌گذار واحد را بر آن داشت تا دست به سرمایه‌گذاری‌های پرخطر در چندین شرکت جداگانه بزند تا در صورت شکست یکی از سرمایه گذاریها، موفقیت سایرین، آن شکست را جبران نماید.

برای تحقق این اهداف، باید از هم اکنون دست به کار شد، کاری که برخی از کشورهای در حال توسعه، از جمله عربستان سعودی، در حال انجام دادن آن می‌باشد. در طی دیدارم از عربستان سعودی، موافقت‌نامه‌ای بین شرکت اینتل و سازمان سرمایه‌گذاری و تحقیقات عربستان سعودی به امضاء رسید که براساس آن، شرکت اینتل متعهد شد تا نسبت به اجرای برنامه‌های آموزشی، تحقیقات، توسعه و مهندسی سازمانی، در عربستان اقدام نماید و کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی متعددی در این زمینه برگزار نماید. این برنامه‌ها، بخشی از برنامه‌های بین‌المللی شرکت اینتل در حوزه آموزش و تحقیقات است. شرکت اینتل، به این دلیل کشور عربستان سعودی را به عنوان مرکز منطقه‌ای، آموزش و تحقیقات خود در خاورمیانه برگزیده است که از امکانات و پتانسیل‌های دانشگاهی و تحقیقاتی مناسبی برخوردار است و می‌تواند به مرکز تبادل اطلاعات و تجربیات عمومی در حوزه سرمایه‌گذاری و توسعه، بین دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی منطقه خاورمیانه گردد.

برای دستیابی به توسعه پایدار، دولت‌های حاکم بر کشورهای در حال توسعه، می‌بایستی آستین‌ها را بالا بزنند و پس از آموزش و تربیت جوانان کارآمد و ماهر، محیط مناسبی را برای سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های تولیدی و نوآوری آنها در داخل به وجود آورند و به ایده‌ها و نظریات جدید و متهورانه، ارج نهند.