جمعه, ۱۵ تیر, ۱۴۰۳ / 5 July, 2024
پیامبر و آینده جامعه اسلامی
آیا پیامبر از عقبگرد امتش به عصر جاهلیت و ایجاد شکاف بین آنها، پس از رحلت خود، نگران بود؟
آیات قرآنی و قرائن تاریخی، نشان میدهند که پیامبر گرامیصلی الله علیه وآله، از آینده جامعهٔ اسلامی سخت نگران بود و با مشاهده یک سلسله حوادث ناگوار، این احتمال در ذهن او قوّت میگرفت که ممکن است گروه یا گروههایی پس از درگذشت او، به دوران جاهلی باز گردند و سنن الهی را به دست فراموشی بسپارند.
این احتمال، موقعی در ذهن او قوّت گرفت که در جنگ احد (هنگامی که خبر دروغین کشته شدن پیامبر از طرف دشمن، در میدان نبرد، منتشر گشت)، با چشم خود مشاهده کرد که اکثریت قریب به اتّفاق آنان، راه فرار در پیش گرفته، به کوهها و نقاط دور دست پناه بردند و برخی تصمیم گرفتند که از طریق رئیس منافقان، «عبداللَّه بن ابی»، از ابوسفیان امان بگیرند و عقاید مذهبی آنان آنچنان سست و بیپایه گردید که دربارهٔ خدا گمان بد بردند و افکار جاهلی به ذهن خود راه دادند. قرآن مجید، از این راز، چنین پرده بر میدارد: «وَ طائِفَهٌٔ قَدْ أَهَمَّتْهُمْ أَنْفُسُهُمْ یَظُنُّونَ بِاللَّهِ غَیْرَ الْحَقِّ ظَنَّ الْجاهِلِیَّهِٔ یَقُولُونَ هَلْ لَنا مِنَ الْأَمْرِ مِنْ شَیْءٍ۱؛ گروهی از یاران پیامبر، به اندازهای در فکر جان خود بودند که درباره خدا، گمانهای باطل، به سان گمانهای دوران جاهلیت میبردند و میگفتند که آیا چیزی از امر (حاکمیت بر مسلمین) برای ما هست»؟
قرآن مجید در آیه دیگری به طور تلویحی، از اختلاف و دو دستگی یاران رسول خدا صلی الله علیه وآله خبر داده، میفرماید: «وَ ما مُحَمَّدٌ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلی أَعْقابِکُمْ وَ مَنْ یَنْقَلِبْ عَلی عَقِبَیْهِ فَلَنْ یَضُرَّ اللَّهَ شَیْئاً وَ سَیَجْزِی اللَّهُ الشَّاکِرِینَ۲؛ محمد صلی الله علیه وآله فقط پیامبری است از جانب خدا و پیش از او نیز پیامبرانی آمده و رفتهاند؛ هرگاه بمیرد و یا کشته شود، آیا شما به افکار و عقاید جاهلیت باز میگردید و هر کس، عقبگرد کند، ضرری به خدا نمیرساند. خداوند، سپاسگزاران را سزای نیک میدهد».
آیا عقل و خرد اجازه میدهد که پیامبر گرامی، چنین امّتی را که در حال انحلال و اختلاف است، به حال خود واگذار کند و امام، حاکم و فرمانروایی برای آنان تعیین نکند.
علاقه به ثبات وضع، الزام میکند که پیشوای امّت، فرد لایق و شایستهای را برای آنان انتخاب کند؛ تا در حد امکان، از اختلاف و دو دستگی و انحلال و ناپایداری، جلوگیری به عمل آورد.
جامعهٔ اسلامی آن روز، از گروههای مختلفی تشکیل شده بود و هر گروهی، هوسی را در سر میپروراند؛ جمعیت انصار از دو گروه معروف اوس و خزرج و گروه مهاجر، علاوه بر بنیهاشم و بنیامیه، از قبایل تیم و عدی تشکیل شده بود و هر گروهی در این فکر بود که زمامداری امّت و رهبری جامعه از آن او باشد و رئیس قبیله وی، بر چنین مقامی تکیه زند.
پیامبر با اطلاع و آگاهی از این امر، چگونه موضوع انتخاب رهبری امّت را که میتواند به بسیاری از اختلافات خاتمه دهد، به چنین جمعیتی واگذارده کرده و از این طریق، اختلاف و شکاف وسیعی در میان امّت پدید آورده است؟
بزرگترین شکافی که پس از درگذشت پیامبر گرامی صلی الله علیه وآله در صفوف مسلمانان به وجود آمد و ضربه شکنندهای بر وحدت و یکپارچگی آنان زد، اختلاف نظر در باب زعیم و حاکم اسلامی بود. اگر مسلمانان در این موضوع، دچار دو دستگی نمیشدند، بسیاری از اختلافات در پرتو اتحاد کلمه در مسئلهٔ فرمانروایی، ذوب میگشت و نمودی نمییافت؛ ولی اختلاف در این امر مهم و اساسی، سرچشمه اختلافات، دو دستگیها، جنگها و فتنههای بعدی گردید و سرانجام، امّت واحدی را به صورت گروهها و ملّتهای پراکنده در آورد که گاهی نیز با هم به درگیری و نزاع میپرداختند.
پی نوشت:
۱. آل عمران، آیه ۱۵۳ .
۲. آل عمران، آیه ۱۴۴ .
انتخابات ریاست جمهوری 1403 انتخابات ریاست جمهوری انتخابات مسعود پزشکیان انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم سعید جلیلی ایران انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ جلیلی سیاست مناظره مناظره انتخاباتی
تهران هواشناسی شهرداری تهران اربعین سازمان غذا و دارو پلیس سلامت قتل فضای مجازی تب دنگی وزارت بهداشت
قیمت خودرو قیمت طلا مسکن قیمت دلار حقوق بازنشستگان سهام عدالت قیمت سکه بازار خودرو دلار دولت سیزدهم تورم اقتصاد
محرم الناز شاکردوست تلویزیون بازیگر سینما سینمای ایران تئاتر کتاب تخت جمشید
فناوری دانش بنیان ناسا ماهواره
رژیم صهیونیستی جنگ غزه آمریکا غزه فلسطین روسیه جو بایدن دونالد ترامپ ولادیمیر پوتین حزب الله لبنان چین فرانسه
فوتبال پرسپولیس علیرضا بیرانوند استقلال یورو 2024 باشگاه پرسپولیس سپاهان کریستیانو رونالدو ترکیه نقل و انتقالات لیگ برتر لیگ برتر باشگاه استقلال
خودرو اینترنت تبلیغات اینستاگرام هوش مصنوعی گوگل سامسونگ الکامپ نمایشگاه الکامپ دوربین
خواب دیابت سرطان قهوه چاقی افسردگی