راهکارهای حمایت از شرکتهای تعمیراتی موجود با ملاحظه قوانین بازار برق

از اهداف اصلی راه اندازی بازار برق, مقررات زدایی و یا کاهش کمیت قوانین فعلی و شفاف سازی قیمت فروش انرژی است, به طوری که امکان حضور سرمایه گذاران غیردولتی در کشور برای احداث نیروگاههای داخلی در جهت کاهش قیمت تمام شده انرژی و همچنین افزایش کارایی نیروگاهها در بخش تولید نیز از پیامدهای پیاده سازی بازار برق ذکر شده است

آنچه در اصلاحات ساختار برق حائز اهمیت است عبور از موانعی است که ممکن است در ایجاد و پیدایش بازارهای رقابتی کامل در کشورهای جهان بروز کند. این موانع در کشورهای مختلف و بر حسب ساختار‌های اجتماعی و نوع اداره کشور، نوع حکومت، چارچوب‌های مالی، قانونی و اقتصادی متفاوت است لذا انتخاب مدل مناسب اصلاح صنعت‌برق بر حسب شرایط کشورها کاملاً‌ متفاوت است. در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، بخش برق به عنوان یک ابزار سیاست اجتماعی بکار رفته و این موضوع با پرداخت یارانه به کل مصرف‌کنندگان و یا گروههای خاصی از آنها و ارایه خدمات برق به کل جامعه میسر شده است و در برخی کشورها اغلب با توجه به خط‌مشی‌های سیاسی، برنامه‌ریزی، ساخت، بهره‌برداری،‌ تنظیم تعرفه و تخصیص منابع با اهدافی از جمله ایجاد اشتغال، ارتقاء سطح رفاه جامعه، ایجاد امنیت مدنظر بوده و به عبارت بهتر کارایی اقتصادی بعد از تامین اهداف فوق قرار می‌گیرد و عمدتاً بصورت اقتصادی این خدمات ارایه نمی‌شود.

در گذشته تعمیرات و نگهداری جاری واحدهای نیروگاهی کشورمان، ایران، توسط کارکنان بهره‌برداری نیروگاه صورت گرفته و با گذشت زمان و افزایش ظرفیت تولید واحدهای نیروگاهی و گستردگی سیستم‌های مرتبط با آن، در واحدهای بخار و گازی بزرگ لزوم تربیت و استفاده از کارکنانی به طور مستقل از بهره‌برداری احساس شده و ایجاد ساختار تعمیرات نیروگاهی و حتی با گرایشهای تخصصی مکانیک، برق و کنترل و رایانه و … را ضروری کرد.

به طوری که اکثر نیروگاههای کشور دارای بخش تعمیراتی مجرب بوده که جدا و مستقل از بهره‌برداری اداره می شوند. به دنبال آن در چند سال اخیر در برخی از نیروگاهها، شرکتهای تعمیراتی با استفاده از کارکنانی که در امر تعمیرات اشتغال داشته‌اند، تشکیل شده است. هدف اصلی از تاسیس این شرکتها، توسعه و استقلال درآمد شرکتهای تعمیراتی بوده که بدین طریق امکان استفاده از ظرفیتهای بوجود آمده در شرکتهای تعمیراتی، بهره‌برداری از نیروگاهها را با کیفیت‌ برتر تعمیرات وبدون اشکال پیگیری کند. اگر چه در گوشه و کنار ایران نیز شرکتهای تعمیراتی خصوصی غیروابسته به دولت نیز ایجاد شدند و عملاً و در برخی موارد امکان رقابت در بین شرکتهای تعمیراتی را بیش از قبل فراهم کردند.

شایان ذکر است تعمیرات و نگهداری در نیروگاه در سه بخش عمده قابل توصیف است. بخش اول تعمیرات جاری یا روتین با همان عملیات سرویس و نگهداری که با نام تعمیرات اضطراری نیز از آن یاد می‌شود. بخش دوم، تعمیرات پیشگیرانه تجهیزات است که مبتنی بر ساعت کارکرد قطعات و تجهیزات و یا تعداد راه‌اندازی و خروج آنها تنظیم شده که در حال حاضر در برخی نیروگاهها عملیات آن مکانیزه شده و یا در حال مکانیزه شدن است. بخش سوم تعمیرات نیمه اساسی و یا اساسی است. درموردتوربین گازها بازدیداتاق احتراق و مسیر داغ و تعمیرات اساسی (اورهال)، تعمیرات عمده‌ای هستند که علاوه بر بازدیدهای دوره‌ای، انجام می‌شوند.

با آغاز به کار رسمی بازار برق از ابتدای آبان ماه سال ۱۳۸۲، شرکتهای برق منطقه‌ای باید هزینه‌های شرکتهای مدیریت تولید برق را از درآمد حاصل از آمادگی و تولید برق نیروگاهها تامین کنند. بدین لحاظ نقش بهره‌برداری و تعمیرات نیروگاهها در کسب درآمد وپوشش دادن هزینه‌ها با آئین‌نامه‌ها و قوانین فعلی بازار برق، باید هماهنگ باشد.

از اهداف اصلی راه‌اندازی بازار برق، مقررات‌زدایی و یا کاهش کمیت قوانین فعلی و شفاف‌سازی قیمت فروش انرژی است، به طوری که امکان حضور سرمایه‌گذاران غیردولتی در کشور برای احداث نیروگاههای داخلی در جهت کاهش قیمت تمام شده انرژی و همچنین افزایش کارایی نیروگاهها در بخش تولید نیز از پیامدهای پیاده‌سازی بازار برق ذکر شده است. از این رو نیروگاهها سعی خواهند کرد در جهت پوشش هزینه‌های جاری و افزایش درآمد اهرمهای مورد نظر را جستجو کرده و با توجه به درآمدها، منابع مالی را برای تامین هزینه‌ها اختصاص دهند.

تشکیل، تولید و تاثیر‌گذاری بازار برق در مسائل تولید انرژی و از جمله اثرات آن روی تعمیرات، انگیزه تنظیم این مقاله در راستای تدقیق مباحث تعمیر و نگهداری در صنعت آب و برق کشور با ملاحظه مباحث روز شد چالشهای فعلی که بازار برق به تولید انرژی و بهره‌برداری نیروگاهها در مقایسه با شرایط قبلی تحمیل می‌کند، مواردی هستند که بگونه‌ای مستقیم و یا غیرمستقیم باتعمیرات اساسی نیروگاهها در رابطه هستند.

درچند سال اخیر، نگارنده این سطور به همراهی همکاران، سعی در شفاف‌ کردن نقش تعمیرات در انجام وظایف محوله و همچنین نزدیک‌تر کردن دیدگاهها و نقطه‌نظرات حوزه‌های کارفرمایی (مدیریت بهره‌برداری نیروگاه) با حوزه اجرایی (شرکتهای تعمیراتی) داشته و روی مشترکانی نظیر تامین کیفیت تعمیرات، انجام به موقع تعمیرات در قالب زمان‌بندی پیش‌بینی شده و هم‌چنین رعایت بودجه پیش‌بینی شده برای هر تعمیرات و نقش دستگاههای نظارتی،‌کار شده است.

دراین راستا به مواردی نظیر تکمیل قراردادهای جاری تعمیرات و توجه به حقوق طرفین و عواملی نظیر بیمه کارها – تعلیق – خسارت تاخیر – تعدیل، فسخ اشاراتی داشته است.

نکات کلیدی مطرح شده در این مقاله در دو محور زیر دسته‌بندی می شود:

محور الف: اشکالات بنیادی سیستم تعمیرات در صنعت آب و برق

محور ب: موارد تاثیر‌پذیر تعمیرات در تقابل با حضور بازار برق

---