شایعه مذهبی

شایعه یا همان دروغ بزرگ اجتماعی یکی از معضل های اخلاقی جامعه ما است که هر روز در لباسی جدید رخ نمایی می کند.
شایعه پردازی بر اساس عوامل مختلفی می تواند بروز کند و ایجاد شود که از …

شایعه یا همان دروغ بزرگ اجتماعی یکی از معضل های اخلاقی جامعه ما است که هر روز در لباسی جدید رخ نمایی می کند.

شایعه پردازی بر اساس عوامل مختلفی می تواند بروز کند و ایجاد شود که از آن جمله می توان به بی مبالاتی در نقل اخبار نامطمئن، تامین منافع ، حب و بغض های شخصی، غلو نمایی در نقل اخبار، سوءاستفاده از اعتماد مردم و گمانه زنی خواص اشاره کرد.

اما این نوشته به شایعاتی که درحوزه دین و دینداری مردم مطرح می شود توجه دارد:

امروز با افزایش قوت معنوی نهادهای مذهبی (اعم از سازمان‌ها، مقامات و نهادهای مذهبی ) اخبار این حوزه با حساسیت خاصی از سوی مردم رصد می شود و لذا بازار شایعه با تمام سود جویی به این حوزه هم رسوخ کرده است.

اخبار کذبی که در قالب فتاوی و نظرات مراجع و علماء، دیدگاه های سیاسی آنان، سابقه یا عملکرد فعلی آنان، دیدگاهای سیاسی و یا کراماتی که ازآنان نقل می شود،حجم انبوهی از این دست شایعات را نشان می دهد.

از باب نمونه سری یه شایعاتی می زنیم که در باره مرحوم حضرت آیه الله بهجت(ره) چه در زمان حیات ایشان یا بعد از وفاتشان وجود داشت:

نقل فتواهایی از ایشان مبنی بر حرمت رفتن به خیابان کذا، حرمت تماشای برنامه های شبکه پنج سیما، یا اینکه فرموده اند: نمی دانم بمانم و ظهور را ببینم و یا بروم و فتنه را نبینم .

یا نقل نظریاتی که با یکدیگر تعارض دارند مثل اینکه آیت الله بهجت( رحمه الله) در دیدار دولت با علماء در سال هشتاد و شش فرموده اند : باید دید بعضیها چه گناهی کرده اند که نمی توانند خدمات دولت آقای احمدی نژاد را ببینند ، یا نقل قول از بیت آیت الله بهجت،که گفته اند: از رفتار آقای احمدی نژاد به خدا پناه می بریم . وجود این دست شایعات گسترده، سبب شده تا در سایت دفتر مرحوم حضرت آیه الله بهجت(ره)، بخشی جداگانه در کنار عناوین شرح حال، دستور العمل ها، رساله توضیح المسائل، استفتائات و غیره، به شایعات اختصاص داده شود.

آنچه به نظر می رسد این است که امروزه عده‌ای با استفاده از وسایل تبلیغی مختلف( سایت، وبلاگ، پیامک، شب نامه ها و سخنرانی ها) درصدد سوء استفاده از احساسات دینی مردم در جهت رسیدن به منافع و اغراض خود و ضربه زدن به عواطف دینی و تحت تاثیر قرار دادن حساسیت مردم نسبت به رخدادهای مذهبی هستند.

در نگاه آموزه های دینی بر راستگویی و امانتداری در حفظ و نقل سخنان بزرگان بسیار تاکید شده است و صدق از علامت های ایمان شمرده شده است (۱) و ازدیگر سو وظیفه مردم شمرده شده تا اخبار و اطلاعات خود را از منابع موثق و اشخاص مورد اطمینان بگیرند.

در سوره حجرات، آیه ششم آمده است: ای افراد باایمان، اگر فاسقی (کسی که از دستورهای خدا اطاعت نمی‌کند) خبری برای شما آورد اول درستی آن را روشن کنید. مبادا از روی جهالت به عده‌ای صدمه‌ای وارد کنید و بعد از کرده خود پشیمان شوید. (۲) همچنین رسول خدا(ص) می فرمایند: برای آدمی همین گناه بس، که هر چه بشنود بازگو کند. (۳) مضاف بر حرمت دروغ که در هر شایعه ای وجود دارد، شایعه مذهبی اگر از باب دروغ بستن به اولیاء معصومین(ع) باشد در روایات عذاب شدید تری بر آن وعده داده شده است و اگر آن شایعه مربوط به نقل فتوایی از مرجعی باشد، علما تصریح کرده اند که شخص، از نظر شرعی ملزم به اصلاح آن اشتباه نزد مخاطب است.

لذا شایسته است که مومنان جز به اخبار موثق که از مراکز مربوطه که مورد اعتماد می باشد، اطمینان نکرده و دیگران را هم از پرسه زنی در وادی گمانه و شک بر حذر دارند که "ان الظن لایغنی من الحق شیئا"

علیرضا استادیان

۱. میزان الحکمه، جلد یازده، صفحه ۵۱۲۱

۲. یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ إِن جَآءَکُمْ فَاسِقٌ بِنَبِإِ فَتَبَیَّنُواْ أَن تُصِیبُواْ قَوْماً بِجَهَلَهٍٔ فَتُصْبِحُواْ عَلَی‏ مَا فَعَلْتُمْ نَدِمِینَ

۳. میزان الحکمه، جلد یازده، صفحه ۵۱۲۵، کفی بالمرء اثما ان یحدث بکل ماسمع