مشـکـلات رایـج نـوزاد تـازه رسـیـده

بالاخره ۹ ماه انتظار به پایان می رسد و حضور نوزاد تازه متولدشده فضای خانه را شیرین و دوست داشتنی تر می کند اما سلامت او بیش از هر چیز دیگری, ذهن پدر و مادر کم تجربه را مشغول نگه می دارد

بالاخره ۹ ماه انتظار به پایان می‌رسد و حضور نوزاد تازه متولدشده فضای خانه را شیرین و دوست‌داشتنی‌تر می‌کند اما سلامت او بیش از هر چیز دیگری، ذهن پدر و مادر کم‌تجربه را مشغول نگه می‌دارد...

در ادامه فهرستی از مشکلاتی را که یک نوزاد ممکن است با آن روبه‌رو شود خواهید خواند.

● مراقبت از ناف نوزاد

پس از تولد، بندناف قطع می‌شود اما بقایای بندناف بر جای مانده تا ۲۱ روز پس از تولد خود به خود خواهد افتاد و اصلا نباید دست‌کاری شود. از آنجا که بند ناف حاوی رگ‌های خونی است، با قطع آن در روزهای اول ممکن است یک تا دو قطره خون از محل بندناف خارج شود که این امر طبیعی است اما خونریزی بیش از این مقدار و به صورت تکرار شونده باید حتما بررسی شود. این کانال ارتباط جنینی در روزهای اول تولد، راه مناسبی جهت انتقال عفونت به بدن نوزاد است که عفونت بندناف خود را به صورت قرمزی در محل بندناف نشان می‌دهد. حتی ممکن است این قسمت دچار سفتی یا خروج چرک شود. در این موارد حتما باید با پزشک مشورت شود. جهت کاهش خطر عفونت، بندناف را خشک نگه دارید و از پوشاندن بندناف خودداری کنید. در این شرایط نباید بندناف را در پوشک قرار داد چرا که پوشاندن آن موجب مرطوب ماندن و تماس ادرار و مدفوع با بندناف می‌شود و احتمال ایجاد عفونت افزایش می‌یابد.

● زردی؛ علامتی که باید جدی گرفته شود

از مواردی که در روزهای اول پس از تولد باید به دقت مورد توجه والدین قرار گیرد، تغییر رنگ پوست یا سفیدی چشم نوزاد به زردی است. بر اساس آمار، بیش از ۴۰ درصد نوزادان در روزهای اول پس از تولد دچار زردی می‌‌شوند اما بروز این مشکل در نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا آمده‌اند، بیشتر است. علت بروز زردی، تجزیه بیشتر گلبول‌های قرمز و تولید ماده‌ای به نام بیلی روبین است. در نوزادان این ماده به آسانی از سد مغزی خونی عبور می‌کند و موجب آسیب سلول‌های مغزی می‌شود که در آینده خود را به صورت عقب‌ماندگی ذهنی و معلولیت‌های حرکتی و ناشنوایی نشان می‌دهد. چنانچه میزان این زردی بالا نباشد درمان با نور انجام می‌شود اما در صورت زردی بالا برای جلوگیری از آسیب مغزی باید خون نوزاد تعویض شود. پیشگیری از بروز از زردی باید مواردی را رعایت کرد: از مهم‌ترین مسایل این است که تغذیه نوزاد با شیر مادر بلافاصله پس از تولد شروع شود و حداقل ۱۰ مرتبه در شبانه‌روز شیردهی صورت گیرد. از دادن آب قند به نوزاد خودداری کنید و به هیچ عنوان از موادی چون شیر خشک و ترنجبین برای پایین آوردن زردی نوزاد استفاده نکنید.

● به تغییرات دمای بدن نوزاد اهمیت دهید

بسیاری، تب نوزاد را در روزهای نخستین امری طبیعی تلقی می‌کنند اما واقعیت چیز دیگری است. به‌عنوان یک اصل این نکته را از یاد نبرید که هر نوع افزایش یا کاهش درجه حرارت بدن در نوزاد که با بی‌قراری یا خوب شیر نخوردن و بی‌حالی او همراه باشد، نشانه‌های بسیار خطرناکی است و نباید از کنار آن به سادگی گذشت. از آن مهم‌تر اینکه هر نوع تب را در نوزاد خودسرانه درمان نکنید. اگر نوزادتان تب دارد باید در تمامی بدن وی به دنبال عفونت گشت و از این رو است که پزشکان در صورت مشاهده هر نوع تبی در نوزاد از خون، ادرار، ترشحات بندناف و... نمونه می‌گیرند و جهت کشت در محیط آزمایشگاهی آن را به آزمایشگاه می‌فرستند.

بستری کردن نوزاد در بیمارستان در این شرایط امری بسیار حیاتی است چراکه اگر نوزاد عفونت خونی داشته باشد در کوتاه‌ترین زمان وی را از پا درمی‌آورد. از طرفی نوزادان در مقایسه با بزرگسالان به راحتی حرارت بدن خود را از دست می‌دهند. علت این امر بزرگ‌تر بودن سر نوزادان در مقایسه با کل بدن و همچنین کم بودن چربی زیر پوست آنها و بیشتر بودن سطح بدن است. ۷۵ درصد حرارت بدن نوزادان از طریق سر آنها اتلاف می‌شود. از این رو دمای اتاق نوزاد مساله مهمی است که حتما باید مورد توجه قرار گیرد و بین ۱۸ تا ۲۰ درجه سانتی‌گراد تنظیم شود.

● تغییر مزاج نوزاد را نادیده نگیرید

از نکات بسیار مهم در مورد تغذیه نوزاد این است که بهترین زمان تغذیه نوزاد همان نیم ساعت نخست تولد است. امروزه پزشکان توصیه می‌کنند که نوزاد از بدو تولد در اتاق مادر نگهداری شود. دفعات شیردهی با توجه به تقاضای نوزاد صورت می‌گیرد و شیردهی در شب نیز باید انجام شود که این مساله سبب افزایش شیر مادر نیز می‌شود. افزایش شیر مادر وابسته به افزایش مکیدن نوزاد است و اگر شیر خشک، پستانک، شیشه و... به نوزاد بدهیم، مکیدن سینه مادر توسط نوزاد کمتر و به دنبال آن ترشح شیر نیز کم می‌شود.

نوزادان ابتدای تولد، معمولا دچار استفراغ می‌شوند. این استفراغ چنانچه با کاهش وزن همراه نباشد با گذشت زمان برطرف می‌شود اما استفراغی که با درد شکمی، سردرد و تب یا اسهال همراه باشد و مکرر اتفاق بیفتد می‌تواند نشانه مهمی باشد اما از نکات مهم آن است که هنگام استفراغ باید از دادن دارو به نوزاد خودداری کرد.

مساله مهم دیگری که معمولا در مادران ایجاد نگرانی می‌کند، اسهال نوزاد است و غالبا والدین با ترس از اسهال نوزاد روبه‌رو هستند. مدفوع نوزاد در روزهای اول پس از تولد تیره و چسبناک است و در روزهای بعد با خوردن شیر مادر زرد رنگ و گاهی مایل به سبز می‌شود اما در کودکانی که شیر خشک می‌خورند، مدفوع سفت‌تر و قهوه‌ای‌تر خواهد بود. اسهال به صورت تغییر در دفعات دفع و قوام مدفوع خود را نشان می‌دهد و عدم استفاده از بطری شیر و پستانک در جلوگیری از وقوع اسهال موثر است. همچنین رعایت اصول بهداشتی و شستن دست‌ها نیز می‌تواند بروز اسهال را کاهش دهد. چنانچه اسهال یا استفراغ نوزاد با خوب شیر نخوردن و کاهش حجم ادرار همراه باشد یا خون در مدفوع نوزاد دیده شود باید موردبررسی قرار گیرد اما در صورت بروز اسهال به هیچ عنوان شیر مادر نباید قطع شود و دفعات شیر دادن باید افزایش یابد و می‌توان به تجویز پزشک از ORS استفاده کرد.

منبع: Kids Health

ترجمه: سامان گلناری