برترین زن‏

این عقیده كه حضرت فاطمه علیهاالسلام برترین زنان جهان است، چگونه با آیه‏ای كه حضرت مریم‏علیها السلام را برترین زنان عالم معرفی می‏كند، سازگار است؟
مفسران دو پاسخ به این سؤال …

این عقیده كه حضرت فاطمه علیهاالسلام برترین زنان جهان است، چگونه با آیه‏ای كه حضرت مریم‏علیها السلام را برترین زنان عالم معرفی می‏كند، سازگار است؟

مفسران دو پاسخ به این سؤال داده‏اند كه عبارتند از:

۱) مراد این آیه، برتری حضرت مریم بر همه زنان جهان در عصر خود است. این پاسخ هم مشابه قرآنی دارد و هم دلیل روایی بر آن دلالت می‏كند.

خداوند درباره بنی‏اسراییل فرموده است: «و همانا من شما را بر جهانیان برتری دادم».۱ در تفسیر نمونه، چنین آمده است: شاید بعضی تصور كنند كه منظور از «فَضَّلْتُكُمْ عَلَی الْعالَمِینَ»، این باشد كه [خدا] آنها را بر تمام جهانیان، در تمام ادوار، برتری بخشیده است؛ ولی با توجه به سایر آیات قرآن، روشن می‏شود كه مقصود، برتری آنها نسبت به افراد محیط و عصر خودشان است؛ زیرا در قرآن می‏خوانیم: «شما (مسلمانان) بهترین امتی بودید كه برای نفع انسان‏ها آفریده شده‏اید».۲

در تفسیر نورالثقلین از پیامبر اكرم صلی‏الله‏علیه‏وآله نقل شده است كه فرمود: «مریم، سرور زنان جهان در عصر خود بود؛ اما دخترم فاطمه علیهاالسلام، سرور همه زنان جهان، از آغاز تا پایان است».

۲) این آیه قید زمانی ندارد و مربوط به همه زمان‏هاست؛ ولی قید موضوعی دارد و از این رو، منافاتی با سروری حضرت زهرا علیهاالسلام بر همه زنان عالم، در كمالات والای انسانی ندارد.

در قرآن مجید، یك‏سری از ویژگی‏ها و امتیازات برای حضرت مریم بیان شده است. این ویژگی‏ها، از اختصاصات او نیست و افراد دیگری نیز در رتبه او و چه بسا بالاتر از او به چنین مقاماتی رسیده‏اند؛ اما آن‏چه از اختصاصات حضرت مریم است و بدان وصف بر همه زنان عالم امتیاز یافته، چگونگی ولادت فرزند وی است.

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‏نویسد: «[این كلمه ]از خصایص وجودی حضرت مریم، انگشت روی هیچ خصیصه‏ای به جز ولادت عجیب فرزندش نمی‏گذارد. این است كه «اصطفاء» از هر جهت نیست؛ بلكه آن گونه فرزند آوردن، مراد است».

غیر از كلمه «اصطفاء»، كلمات دیگری درباره حضرت مریم آمده كه اختصاص به وی ندارند؛ مانند: «تطهیر»، «تصدیق به كلمات خدا و كتاب‏های او»، «قنوت» و «محدثه بودن».

در تفسیر اطیب البیان نیز امتیاز خصوصی حضرت مریم علیهاالسلام بر دیگر زنان، چگونگی زاییدن حضرت عیسی علیه‏السلام بیان شده و در سرّ بیان «وَ اصْطَفاكِ عَلی نِساءِ الْعالَمِینَ»۳ آمده است: «بیان این جمله، برای این است كه دیگر زنی نتواند چنین دعوایی بكند و بهانه به دست بیاورد». بنابراین، اگر آیه دارای قید زمانی نباشد، حضرت مریم را فقط در چگونگی فرزند آوردن، از همه زنان جهان ممتاز دانسته است و این، با برتری حضرت زهرا علیهاالسلام در مجموع كمالات عالی انسانی، منافاتی ندارد.