از انزوا تا افتخار

تاریخچه ورزش بانوان

ورزش بانوان ایران تا پیش از بازی‌های آسیایی بوسان ​ ۲۰۰۲ در عرصه قهرمانی فروغ چندانی نداشت. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تا مدت‌ها به دلیل شرایط اجتماعی موجود، زنان فقط در دو رشته شطرنج و تیراندازی اجازه شرکت در رقابت‌های جهانی و آسیایی را داشتند و سایر رشته‌ها مهجور مانده بود تا این که در مسابقه‌های آسیایی ۲۰۰۲ بوسان پروانه محمدتقی‌پور تهرانی در رشته تکواندو خوش درخشید و مدال برنز را برای ورزش بانوان به ارمغان آورد تا به این ترتیب مسئولان را نسبت به اهمیت مدال‌های بانوان در رشته‌های مختلف ورزشی هوشیار و زنان ورزشکار را امیدوار کند.

این اتفاق آغاز یک راه پرفراز و نشیب در عرصه ورزش قهرمانی بانوان کشورمان بود، دورانی که ورزشکاران قهرمان ایران در رشته‌های مختلف از سد محدودیت‌ها و کمبود امکانات گذشتند، پیله‌ای که دورشان تنیده شده بود را شکافتند و بر سکوی افتخار ایستادند تا امروز حتی بتوانند به موفقیت در المپیک فکر کنند و در آینده چیزی را دور از دسترس ندانند. خالی از لطف نیست که با هم نگاهی به ورزش بانوان در رشته‌های مختلف، از آغاز تاکنون داشته باشیم.

● ورزش‌های رزمی

ورزش‌های رزمی به دلیل نوع لباس و امکان استفاده از پوشش اسلامی از اقبال بیشتری برای حضور در میادین بین‌المللی برخوردار بود، در حقیقت با شروع بحث اعزام دختران ورزشکار به رقابت‌های برون‌مرزی، رشته‌های رزمی مورد توجه قرار گرفتند.

در رشته تکواندو، مسئولان این فدراسیون از همان ابتدا توانستند موافقت مراجع آسیایی و جهانی را برای حضور تکواندوکاران زن کشورمان با پوشش اسلامی جلب کنند.

کاراته‌کاران از نظر اعزام به رقابت‌های بین‌المللی به دلیل مقنعه‌ای که به عنوان حجاب به لباس فرم کاراته اضافه می‌کردند، مشکلی نداشتند و از این نظر حتی بین رشته‌های رزمی رکورددار بودند، اما در مقطعی از زمان این نوع پوشش مورد تایید فدراسیون بین‌المللی کاراته و کنفدراسیون آسیایی قرار نگرفت و بعد با اجباری‌شدن استفاده از کلاه برای کاراته‌کاران، مشکل لباس کاراته برای بانوان هم حل شد.

در ووشو اما رایزنی‌های مختلفی برای حضور بانوان ووشوکار ایران در رقابت‌های بین‌المللی صورت گرفت اما حضور آنها در رقابت‌های مختلف ازجمله مسابقه‌های جهانی چین با کسب مدال‌های رنگارنگی همراه شد، اوج افتخارات این رشته مربوط به بازی‌های آسیایی گوانگجو بود، جایی که خدیجه آزادپور بر سکوی نخست ایستاد و مدال خوش‌رنگ طلا را بر گردن آویخت تا خودباوری را به ورزشکاران ایرانی هدیه کند.

جودوکاران تا سال ۲۰۰۶ به دلیل مشکل پوشش و لباس جز در مسابقات داخلی نمی‌توانستند در عرصه‌های بین‌المللی به رقابت بپردازند، بعد از آن در آستانه بازی‌های آسیایی دوحه گفته شد که فدراسیون جهانی لباس دختران جودوکار کشورمان را تایید کرده است، اما در جودو همچنان مشکلاتی هست و حتی بعد از بازی‌های آسیایی گوانگجو اردوی تیم ملی جودو بانوان عملا فعالیت چندانی نداشته است.

در رشته کیک‌بوکسینگ بانوان کشورمان سال گذشته در مسابقه‌های بین‌المللی گرجستان که البته رسمی نبود قهرمان شدند، اما بعد از آن این رشته و موی‌تاک به دلایلی از فهرست ورزش بانوان حذف شد.

● ورزش‌های تیمی

رشته‌های تیمی بانوان در طول این سال‌ها به دلیل وجود مشکلات مختلف پیشرفت چندانی نداشته است.

فوتبال و فوتسال به دلیل طرفداران بیشتری که بین رشته‌های توپی دارد، اولین تجربه حضور ورزش‌های تیمی بانوان در مسابقه‌های برون‌مرزی است. سال ۸۴ بود که این دو تیم در مسابقه‌های غرب آسیا در اردن حاضر شدند که البته در یک سکوت خبری و رسانه‌ای در هر دو رشته توانستند مقام دوم را کسب کنند. حرکت آهسته فوتبال و فوتسال و حضور در میادین مختلف آسیایی ادامه داشت تا این‌که تیم ملی فوتبال در راه مسابقات مقدماتی المپیک لندن قرار بود با اردن بازی کند اما در عین ناباوری مسئولان مسابقه با ایراد گرفتن از لباس ملی‌پوشان از حضور آنها در میدان جلوگیری کردند تا بحث نوع پوشش برای مدتی دوباره دغدغه اصلی فوتبالی‌ها شود، چیزی که مانع ادامه تلاش ملی‌پوشان برای رسیدن به المپیک لندن شد.

در والیبال و هندبال طراحی لباس‌ها مورد تایید بود و مشکلی از این بابت وجود نداشت، اما مثلا در هندبال مشکل دیگری بود که هنوز هم هست و آن کم‌تجربه‌بودن بانوان ما در این رشته است، به همین علت بود که تیم ملی هندبال بانوان به بازی‌های آسیایی گوانگجو اعزام نشد، البته این در حالی بود که مسئولان بعدها اعلام کردند اگر بانوان هندبالیست به این بازی‌ها اعزام می‌شدند حداقل مقام چهارم را به‌دست می آوردند.

والیبال سابقه طولانی‌تری دارد. بانوان والیبالیست کشورمان در رقابت‌های سال ۱۹۶۶ بانکوک سوم شدند و بعد از ۳۲ سال در شهریور ۸۶ توانستند دوباره در آسیا خود را مطرح کنند. حضور تیم ملی والیبال بانوان در جام ملت‌های آسیا و جام باشگاه‌ها تا امروز ادامه داشته اما والیبالی‌ها در رتبه هشتم آسیا ماندند و جلوتر نیامدند.

در بسکتبال به دلیل تاییدنشدن لباس موردنظر فدراسیون کشورمان، بانوان این رشته پیشرفت برون‌مرزی نداشتند، البته با هماهنگی‌های انجام‌شده قرار بود تیم ملی بسکتبال بانوان ایران سال گذشته با ایتالیا روبه‌رو شود که این بازی هم لغو شد.

در رشته‌های واترپلو، راگبی، هاکی، بیسبال، کریکت و سافت‌بال هم بانوان فعالیت جدی ندارند و بیشتر از مساله پوشش و کسب موافقت مسئولان داخلی و خارجی از غیرحرفه‌ای‌بودن، کمبود امکانات و تازه‌کاری رنج می‌برند.

● ورزش‌های پایه

حضور ورزشکاران ژیمناستیک کشورمان در عرصه بین‌المللی به رقابت با حریفان در بازی‌های کشورهای اسلامی خلاصه شده که هر چهار سال یکبار برگزار می‌شود اما در دوومیدانی وضع فرق می‌کند. از اولین باری که یک ملی‌پوش ایرانی در رشته پرتاب وزنه در بازی‌های آسیایی شرکت کرده حدود ده سال می‌گذرد، بازی‌های آسیایی ۲۰۰۲ بوسان در کره جنوبی بود که پریسا بهزادی با لباسی متشکل از شلوار، کاور بلند و مقنعه در کنار حریفانش به مبارزه پرداخت و هر چند مقامی برای کشورمان نیاورد، اما مانع حضور دختران دوومیدانی‌کار در مسابقه‌های بین‌المللی را از پیش‌رو برداشت. لباس او مسئولان را راضی کرد و در مواد دیگر دوومیدانی نیز با طراحی لباس‌هایی مناسب، ورزشکاران ما اجازه حضور در مسابقات برون‌مرزی را پیدا کردند. در بازی‌های آسیایی ۲۰۰۶ دوحه حتی ایران سه دونده برای تیم بانوان داشت، این مراحل پیشرفت تا کسب سهمیه المپیک لندن برای دوومیدانی پیش رفت و لیلا رجبی در پرتاب وزنه توانست به المپیک راه پیدا کند تا حداقل در یکی از رشته‌های مادر بتوانیم به آینده امیدوار باشیم.

● ورزش‌های توپی ـ راکتی

شاید روزی که تنیس روی میز بانوان برای اولین بار سال ۸۱ به مسابقات برون‌مرزی اعزام شد کسی فکرش را نمی‌‌کرد که تقریبا یک دهه بعد ورزشکاری بتواند همچنان با کمبود امکانات سهمیه المپیک بگیرد، اما ندا شهسواری حالا مسافر لندن است تا در المپیک تجربه‌ای کسب کند که بعدها برای پیشرفت این رشته به درد می‌خورد.

در سایر رشته‌های توپی ـ راکتی در بدمینتون هم اعزام بین‌المللی داشتیم. بانوان بدمینتون‌باز ایران اولین بار سال ۸۴ در مسابقات ست‌لایت هند شرکت کردند و البته این شانس را هم داشتند که در بازی‌های آسیایی دوحه حضور یابند که البته عنوانی را کسب نکردند.

در اسکواش و تنیس حضور بانوان ملی‌پوش در میدان‌های برون‌مرزی همچنان به شرکت در مسابقه‌های کشورهای اسلامی محدود شده است.

● وزرش‌های آبی

از بین شنا، شیرجه، نجات غریق، واترپلو و قایقرانی می‌توان قایقرانی را برای بانوان کشورمان استثنا دانست. دختران قایقران کشورمان با پوشش ویژه نخستین بار سال ۸۴ در مسابقات قهرمانی آسیا در چین شرکت کردند و بعد از آن در رقابت‌های آسیایی و جهانی مختلفی حضور یافتند تا این که آرزو معتمدی و سولماز عباسی در قایقرانی توانستند برای اولین بار در تاریخ این رشته سهمیه المپیک بگیرند که البته در مسابقه‌های انتخابی آرزو معتمدی برای اعزام به لندن جای خود را به آرزو حکیمی داد.