ضرورت استراتژی مشخص برای صنعت دارو

تحولی که در سال ۱۳۵۹ در نظام دارویی کشور رخ داد, در نوع خود به قدری غیرمترقبه و انقلابی بود که از سویی برای بسیاری از کشورهای قابل مقایسه با ایران رشک برانگیز بود و از سوی دیگر, خشم بسیاری از سردمداران بازار جهانی دارو را برانگیخت

تحولی که در سال ۱۳۵۹ در نظام دارویی کشور رخ داد، در نوع خود به قدری غیرمترقبه و انقلابی بود که از سویی برای بسیاری از کشورهای قابل مقایسه با ایران رشک‌برانگیز بود و از سوی دیگر، خشم بسیاری از سردمداران بازار جهانی دارو را برانگیخت.

همان‌هایی که سال‌ها بر مصرف بی‌رویه و رشد روزافزون مصرف داروهای غیرضروری در جهان سوم دمیده و برای دهه‌های بعد هم برنامه‌های گسترده و اغواکننده‌ای را تدوین کرده و یکی پس از دیگری آن برنامه‌ها را به اجرا می‌گذاشتند. تلخ‌کامی آنها در کشوری چون ایران به گونه‌ای سنگین بود که هر روز با انواع کارشکنی‌ها و ایجاد موانع گوناگون بر سر راه تامین داروی مورد نیاز مردم، تلاش می‌کردند تا اسباب یاس و ناامیدی هر چه بیشتر دست‌اندرکاران دارو در ایران را فراهم آورند.

از ترغیب مدیران خارجی شرکت‌های چندملیتی و کارشناسان و متخصصان آنها به ترک کشورمان با هدف گذاشتن چوب لای چرخ صنعت دارو و همچنین ایجاد موانع جدی بر سر راه واردات داروی ساخته شده، مواداولیه و تجهیزات و ماشین‌آلات مورد نیاز صنایع داروسازی کشور گرفته تا طرح دعوا علیه ایران در دادگاه‌ها و مراجع بین‌المللی و از به استهزاء گرفتن ارزان‌تر بودن قیمت دارو در ایران گرفته تا شیوه تجویز داروهای ژنریک به جای داروهای برند، همگی با ترفندهای زیرکانه‌ای صورت می‌گرفت که هدفی جز زیر سوال بردن نظام نوین دارویی کشور را دنبال نمی‌کرد.

اما، اتحاد داروسازان کشور و مخصوصا نسل جوان داروسازان آن زمان و برخوردهای مسوولانه و باور عمیق آنان به ضرورت اتخاد تدابیر نوآورانه و موثر برای دستیابی به خودکفایی در حوزه صنعت دارو، توزیع گسترده دارو تا دورافتاده‌ترین نقاط کشور و مناطق محروم (توزیع مویرگی)، کاهش جدی قیمت دارو در کشور و جلوگیری از واردات بی‌رویه و همراه کردن پزشکان کشور با طرح ژنریک که بخشی از یک نگرش جدید محسوب می‌شد و تحت عنوان نظام نوین دارویی استقرار یافته بود، چنان حماسه‌ای آفرید که کشورمان نه‌تنها فراز و نشیب‌های پس از پیروزی انقلاب که حتی مسائل بسیار حاد دوران ۸ ساله جنگ و دفاع مقدس را با سربلندی پشت سرگذاشت و نگاه دنیای پیشرفته به حوزه دارو را به گونه‌ای تحت‌تاثیر قرار داد که تولید داروهای ژنریک پیوسته سهم بیشتری از داروهای تولیدی توسط کمپانی‌های دارویی مطرح جهان را به خود اختصاص می‌داد.

کوتاه سخن اینکه تقلیل بیش از ۵۳۰۰ قلم داروی مورد مصرف در کشور با برندهای گوناگون از نقاط مختلف جهان به ۵۲۰ قلم دارو در زمان اجرای طرح ژنریک که نیاز کشور را به صورت منطقی برآورده می‌کرد، کاری بسیار ژرف و قابل تامل و تعمق است که پرداختن به زوایای پیدا و پنهان آن در این مقال نمی‌گنجد. اما می‌توان امیدوار بود در فرصت‌هایی که در آینده فرارویمان قرار داده می‌شود به آنها بپردازیم.

آنچه که نباید به سادگی از کنار آن گذشت و روز داروساز می‌تواند بهانه خوبی برای یادآوری آن روزهای حماسی و ماندگار باشد، همدلی، همراهی و همگامی داروسازان پیشگام آن دوران و حمایت بی‌شائبه مسوولان وقت نظام سلامت کشور از آنان است که امیدواریم با احیا و تعمیم آن نوع نگرش به همه حوزه‌های سیاست‌گذاری و اجرایی کشور، شاهد شکوفایی استعدادها و توانمندی‌های کشور در همه عرصه‌ها باشیم.

امیدواریم دو مقاله‌ای که در این شماره برای مطالعه شما در نظر گرفته‌ایم و در زیر از نظرتان می‌گذرد، اگر فرصتی برای بازخوانی گذشته تلقی نمی‌شود، لااقل تاکیدی بر ضرورت داشتن استراتژی مشخص برای توسعه صنعت داروسازی کشور محسوب شود.