غنی سازی مدرسه چیست

چند سالی است سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با انتخاب مدرسه های خاصی در كشور بویژه در تهران طرح غنی سازی مدرسه را در مورد آنها به اجرا درآورده است

راستی غنی سازی مدرسه ها (School Richer) چه جایگاهی در ادبیات آموزشی جهانی دارد؟ آیا این طرح كه به دنبال غنا بخشیدن به مدرسه از ابعاد گوناگون انسانی، تجهیزاتی و نرم افزاری است، دارای سابقه تاریخی در كشور های گوناگون هم هست؟ آیا می توان امیدوار بود مثلا با تعیین ۴۰ مدرسه در تهران و اجرای طرح غنی سازی در آنها، این تفكر را در كل مدرسه ها گسترش داد؟

برای آشنایی با مفهوم غنی سازی مدرسه از زاویه ای خاص، مقاله ای را كه از مجله رهبری آموزشی (Educational leadership) ترجمه شده است، در پی می آوریم. مؤلف مقاله، از سال ۱۹۷۴ تا ،۲۰۰۱ مدیر مدرسه عمومی گرام و پاركس ماساچوست بوده است و اكنون به عنوان مدیر آموزشی در سطوح بالاتر مشغول فعالیت است. با مؤلف مقاله می توان از طریق پست الكترونیكی [e-mail] ارتباط برقرار كرد.

ما مدیران با شرایط كمبود منابع كافی برای برآوردن نیازهای دانش آموزان و كارمندان خود بسیار آشنا هستیم. آیا می توانیم این مشكل را حل كنیم؟

ما در گرام و پاركس، مدرسه عمومی سنتی در كمبریج، ماساچوست، با بی پروایی به دنبال منابع اضافی برای غنی سازی مدرسه خود و بهتربرطرف كردن نیازهای دانش آموزانمان بوده ایم. ما داوطلبانی از انجمن ها و دانشكده های محلی و دانشگاه های كشور را جذب كرده ایم و با بستن قرارداد با سازمان های محلی و دریافت كمك هزینه های نقدی و اعتباری از آژانس های محلی، ایالتی و ملی فعالیت خود را گسترش داده ایم كه در اینجا به برخی از نمونه ها برای به دست آوردن انواع منابع برای مدرسه خود اشاره می كنم.

داوطلبان

مدرسه ما به مدت طولانی از كمك های داوطلبانه انجمن اولیا و مربیان سود برده است. طی ده سال گذشته، داوطلبانی از مدرسه دولتی كندی دانشگاه هاروارد وظایفی را برای تعیین علایق خود و نیازهای كلاس های ما انجام داده اند. داوطلبان با گروه های كوچكی از دانش آموزان ریاضی كار می كردند، به طور خصوصی با دانش آموزان انگلیسی می خواندند و به تلفیق هنر و موسیقی در كلاس و نیز یادگیری از طریق تحقیقات كلاسی كمك می كردند. آنها همچنین دانش آموزان را در برنامه های ورزشی بعد از مدرسه تمرین می دادند، دانش آموزان را خارج از مدرسه درس می دادند، و در مراكز تكالیف درس محلی كار می كردند. آیا كمكی بهتر از این سراغ دارید كه در غنی سازی مدرسه نقش به سزایی داشته باشد؟ همچنین از منابع دیگر انجمن اولیا و مربیان حداكثر استفاده را می كردیم:

* برنامه ملی پدربزرگ ها و مادربزرگ های رضاعی، شهروندان مسن تر را در مدرسه برای كار با دانش آموزان پایه های پیش دبستانی تا دوم به كار گماشت.

* برنامه مطالعه درون نسلی، متخصصان بازنشسته را به عنوان معلمان خواندن برای كلاسهای اول و دوم آموزش داد.

* گامهای شهر، كه هم اكنون یك برنامه گسترده شهری به شمار می رود، یك پروژه ورزشی از طریق توسعه حركات موزون است كه از ده سال پیش در مدرسه ما بوسیله دانشجویان هاروارد شروع شد.

* مكانهای شهر، یك طرح موفق مربوط به جامعه والدین است كه در مدرسه ما هم به اجرا درآمده است.

هر سال، بیش از ۵۰ آژانس و تاجر خصوصی شهر، دانش آموزان كلاس های هفتم و هشتم مدرسه ما را برای یك هفته «استخدام» می كردند. آماده سازی دانش آموزان برای شش ساعت كار در یك روز و تخصیص دادن یك راهنما (مشاور) برای هر دانش آموز برای ایجاد راهنمایی و اظهار نظر از جمله كارهای انجام شده بود. تنوع سازمان ها و شركت كنندگان در طرح از نشریات محلی، اداره پلیس شهر، یك بانك و مؤسسه تولید مواد غذایی را شامل می شد. علاوه بر كاركردن برای حامیان، دانش آموزان، همچنین تاریخچه، اهداف و كمك های سازمان های شهر را مطالعه می كنند. تحقیق در مكانهای شهر به طور فعال، دانش آموزان را درگیر یادگیری خود و آموزش مستقیم آنها درباره موضوعات شهری و اجتماعی، تجارت و دیگر عنوان های دنیای واقعی كرد.

* بنیادها و بازارهای بزرگ و اصلی هم در غنی سازی مدرسه شریك بوده اند.

در طول ۲۹ سال تأسیس مدرسه، ما ۶ میلیون دلار كمك مالی از دولت ایالتی و فدرال و از مؤسسات خصوصی برای اجرای میزان وسیعی از برنامه هایمان دریافت كردیم. برای مثال یك مؤسسه محلی هزینه های جایگزینی رایانه های آموزشی كهنه آزمایشگاه را با ۲۷ شبكه imacs و نرم افزارهای جدید متحمل شد، همچنین هزینه های مراكز تكالیف بعد از مدرسه، برنامه های تابستانی و آموزش فنی برای كارمندان ما را فراهم كرد.

همچنین اداره آموزش ماساچوست، هزینه تشویق داوطلبانه برای آموزش مبارزه با تبعیض نژادی را فراهم كرد.

این بودجه ها برای اهداف آموزشی، كادر طراح، وسائل آموزشی و والدین هماهنگ كننده پرداخته شد. دولت همچنین برخی بودجه های پیش بینی شده مدرسه ما را فراهم كرد كه برای پیشرفت برنامه های ابداعی خود، استخدام افراد بیشتر برای اینكه به طور مستقیم با دانش آموزان كار كنند و كمك به والدین كه بیشتر در اداره همه جوانب مدرسه دخالت داشته باشند، استفاده می كردیم. پیشرفت كارمندان همیشه یكی از اولویت های مهم مدرسه ما و یكی از منابع با ارزش سرمایه گذاری بوده است: یادگیری مشتاقانه، مولد تدریس مشتاقانه است. از اواسط دهه ۱۹۷۰ تا اوایل دهه ،۱۹۹۰ كمك های مالی اداره آموزش ماساچوست، به ما اجازه داشتن كارمند طراح تمام وقت در محل برای كار با معلمان و كل كارمندان مدرسه در برنامه درسی و یادگیری و دیگر فعالیت های داخل مدرسه ای را صادر كرد و بودجه كار را متحمل شد. در این راه سازمان های دیگر نیز به ما اجازه دسترسی به منابع اضافی بودجه فدرال را داده اند. برای ده سال، ما با مركز منابع آموزش فنی روی یك طرح تحقیقاتی كه چچه كونن ( Cheche Konnen) نامیده می شد، كار می كردیم كه به معنی جستجو برای علم در هائیتی اروپایی _ آفریقایی بود. مركز چچه كونن، در همكاری با مدارس عمومی بوستون و كمبریج، كلاس را بر مبنای تحقیق بر روی تدریس و یادگیری علوم در هائیتی اروپایی _ آفریقایی و كلاس های دو زبانه اسپانیایی پیش برد. این برنامه پیشرفت كارمندان، به معلمان كمك كرد كه راهبردهای ادراك سازی برای تدریس علوم را افزایش دهند، كار با دانش آموزان دو زبانه، همكاری با این افراد در گروههای بحث تكوینی و نیز همفكری با معلمانی كه درگیر تحقیق هستند و استفاده از نوارهای ویدئویی و نسخه برداری از دروس را مد نظر قرار دهند. بودجه این تحقیق، بوسیله كمك مالی مؤسسه علمی ملی تأمین شد.

در تحقیق دیگر حمایت شده بوسیله مؤسسه علمی ملی، ما با مدرسه آموزشی در دانشگاه ماساچوست _ بوستون روی یك برنامه پیشرفته تخصصی همكاری كردیم.

این برنامه برای ما، معلمانِِِ دانش آموزان و انترن ها را پدید آورد. بسیاری از آنان تمام وقت و برای كل سال تحصیلی به ما پیوستند. دانشگاه همچنین واحدهای درسی طراحی شده در محل را برای نیاز كارمندان ما ایجاد كرد و معلمان ما برای كمك به طراحی دوباره واحدهای درسی دانشكده به كارمندان كمك كردند. به طور واضح، این نظم و ترتیب، منابع مهمی را برای مدرسه و دانشگاه به ارمغان آورد كه هر دو یعنی هم دانشگاه و دانشجویانش و هم معلمان و ما از آن بهره بردیم.

همچنین در برنامه تحقیقاتی زیرو ، گروه تحقیق آموزش در مراسم فارغ التحصیلی دانشكده تحصیلات تكمیلی هاروارد، به معلمان مدرسه راهنمایی كمك كرده است كه مرحله نمونه آثار را برای همه قسمت های دروس بوجود آورند. برای مثال، در پایان كلاس هشتم، دانش آموزان در یك جزوه یا فعالیت مروری، نمونه آثار و شرح آنچه را كه با یك گروه آموزش گر یاد گرفته اند، ارائه می دهند. همچنین معلمان علوم انسانی ما، كه به عنوان مثال با واحد تئاتر سازمان راه آهن زیرزمینی (مترو) كار كرده اند، برای كمك به دانش آموزان در نوشتن و ساخت نمایش های خلاق براساس آنچه كه در كلاس مطالعه كرده اند، فعالیت می كنند. این همكاری ها با آژانس های بیرونی، آشكارا تجربه معلمان ما را تكمیل كرده، آراء و منابع جدیدی را برای آنان ایجاد كرده و به آنان كمك كرده است فعالیت یاددهی _ یادگیری خود را به طور مرتب ارزیابی كرده و حاصل آن را بر روی دانش آموزان و روش كاری خود منعكس سازند و از این طریق، بهبودی مستمر در كار خود ایجاد كنند.

مدارس با منابع محدود، اغلب می توانند حداقل آنچه را كه به دنبال آن هستند، در جوامع خود پیدا كنند. هر جامعه ای منابع بكری دارد؛ مردم بازنشسته، تجار، آژانس های عمومی، دانشگاهها و دانشكده هایی كه اغلب در دسترس هستند و تمایل به داوطلب شدن دارند. حداكثر استفاده از این منابع می تواند به مدارس كمك كند تا به طور یكسان محیط یادگیری غنی شده ای را برای دانش آموزان و معلمان خود ایجاد كنند و این یعنی غنی سازی مدرسه.

نوشته: لن سولو‎/ مترجم: زری آقاجانی