کتـاب شناسـی ژان بـودریـار

بهروز روستاخیـز

ژان بـودریـار (2007-1929) نظریـه پـرداز، جامعـه شناس و شخصیتـی اسـت کـه مـی تـوان آثـار او را ذیل جریـان پسامدرنیسـم طبقـه بنـدی نمـود. از او تنهـا چنـد اثـر مهـم نظیـر «جامعـه مصرفـی»، «فوکـو را فرامـوش کـن»، «امریکـا»، «در سایـه اکثریـت هـای خامـوش» و «آینـه تولیـد» بـه فارسـی برگردانده شده است.

مـا قبلاً و در طـی یادداشت هـایـی به طـرح ایـن ایـده پرداختیـم کـه آثـار ژان بودریـار اگرچـه دارای پیوستگـی خاصـی با یکدیگـر می باشنـد لیکـن بایـد آنهـا را در مسیـر و نقاطـی کـه اندیشـه وی از آنهـا گذر نمـوده اسـت مشاهـده کـرد؛ از جملـه مهمتریـنِ ایـن نقاط «عبـور از مارکـس»، «عبـور از واقعیـت» و «عبـور از فوکـو» می باشـد که مـا به طور جداگانـه درباره هر یـک بحثِ مفصلـی را مطـرح نموده ایـم. البتـه باید توجـه نمـود کـه این نقاط نه به معنی نقاط گسست اندیشـه وی، بلکه نقاطـی است کـه مـا آن را به عنـوان نقاط برجستـه در آثار و اندیشـه های وی مشخـص میکنیـم.

اینـک، در اینجـا با رعایـت ترتیـب زمانـی به معرفـی مهمتریـن آثـار بودریار متناسب با نقاط پیـش گفتـه شـده مـی پردازیـم. امیـد مـی رود که از ایـن پـس راه علاقمنـدان به مباحث ژان بودریـار در جستجـوی آثار وی تسهیـل شـود. ایـن کتابشناسـی شامـل همـه تألیفـات بودریـار نیسـت و تنهـا مهمتریـن متـون وی را در بر می گیـرد:

 

1. نظـام ابـژه هـا (The System of Objects) منتشـر شـده در سـال 1968 میلادی.

 

2. جامعـه مصرفـی: اسطـوره هـا و ساختـارهـا (The Consumer Society: Myths and Structures) منتشـر شده در سال 1970 میلادی. ایـن کتـاب توسط پیروز ایـزدی به فارسـی ترجمـه و در انتشارات ثالـث به چـاپ رسیـده اسـت.

 

3. در  نقـد اقتصـاد سیاسـی نشانـه (For a Critique of the Political Economy of the Sign) منتشـر شده در سال 1972 میلادی.

 

4. آینـه تولیـد (The Mirror of production) منتشـر شده در سال 1973 میلادی. ایـن کتـاب توسط حسیـن ملـک به فارسـی ترجمـه و در انتشارات پژوهشگـاه علـوم انسانـی به چـاپ رسیـده اسـت.

 

5. مبادلـه نمادیـن و مـرگ (Symbolic Exchange and Death) منتشـر شده در سال 1976 میلادی. پاره ای از ایـن کتـاب را عبدالکریـم رشیدیان در کتـاب «از مدرنیسـم تا پسـت مدرنیسـم» (منتشر شده توسط نشـر نـی) به فارسـی برگردانـده اسـت.

 

مطالعـه پنـج کتـابـی که مشخصـات آن بیـان شـد، از همـان آغاز ریشـه هـای مارکسیستـی اندیشـه ژان بـودریار را نشـان مـی دهـد، امـا گسسـت و عبـور بودریار از مارکس و ارائـه تحلیلـی نو از وضعیـت جامعـه امروزی شاخصـی بـرای ایـن آثـار مـی باشـد تا مـا از پروژه ای تحـت عنـوان «عبـور از مارکـس» سخـن بگوییـم؛ پروژه ای کـه در وهلـه نخسـت اگـرچـه در صـدد اصلاح مارکسیسـم بـود اما در پایان به مخالفـت بـا آن برخواسـت. بـودریار در این آثار وضعیت جامعـه جـدید را «مصـرف» مـی دانـد کـه در بـرابر ایده «تولیـد» مارکسیستـی قـرار مـی گیـرد. او آرام آرام به بسـط، توصیـف و تشـریح مفهومِ «حـاد واقعیـت» یا «فـرا واقعیـت» مـی پردازد که به ویـژه در آثار بعـدی او مصـداق هـای مشخـص تـری مـی یابـد:

 

6. فـوکـو را فرامـوش کـن (Forget Foucault) منتشـر شـده در سـال 1977 میلادی. ایـن کتـاب توسط پیـام یزدانجـو به فارسـی ترجمـه و در انتشارات مـرکـز به چـاپ رسیـده اسـت.

 

او در کتاب «فـوکـو را فرامـوش کـن» ضمـن ابراز انتقاداتـی محکـم به فوکـو و دیگر هم­عصـرانـش، از کهنـه و مهجـور بـودن ایده های فوکـو مـی گویـد و وی را به اتخـاذ دیدگاهـی سنتـی نسبـت به مسائلـی چـون «قـدرت» و «جنسیـت» متهـم مـی کنـد. او مـی گویـد فوکـو نمـی توانـد خـود را خـارج از بازی های قـدت قـرار دهـد. بودریـار با محـور قـرار دادن «فـراینـد شبیـه سازی فـراواقعیـت سازانـه» به مسألـه سـازوکـارهـای قـدرت و چگونگـی بازتولیـد آن مـی­ پردازد. او از ایـن پـس بـر همـین مفاهیـم اساسـی یعنـی «شبیـه سـازی» و «فراواقعیـت» تأکیـد کـرده و صراحتـاً بـه مـا میـگویـد کـه در «عصـر وانمـوده هـا» به سـر مـی بریـم. ایـن مسألـه چنـان کـه مـی بینیـم در آثار بعـدی او مـورد پـی گیـری قـرار مـی گیـرد:

 

7. در سایـه اکثریـت هـای خامـوش (In the Shadow of the Silent Majorities) منتشـر شـده در سـال 1978 میلادی. ایـن کتـاب توسط پیـام یزدانجـو به فارسـی ترجمـه و در انتشارات مـرکـز به چـاپ رسیـده اسـت.

 

8. اغـوا (Seduction) منتشـر شـده در سـال 1979 میلادی.

 

9. وانمـوده هـا و وانمـود (Simulacra and Simulation) منتشـر شـده در سـال 1981 میلادی.

 

 

10. استـراتـژی هـای مـرگبـار (Fatal Strategies) منتشـر شـده در سـال 1983 میلادی.

 

11. شبیـه سـازی هـا (Simulations) منتشـر شـده در سـال 1983 میلادی.

 

12. امریکـا (America) منتشـر شـده در سـال 1986 میلادی. ایـن کتـاب توسط عرفـان ثابتـی به فارسـی ترجمـه و در انتشارات ققنـوس به چـاپ رسیـده اسـت.

 

13. خاطرات سـرد (Cool Memories) منتشـر شده در سـال 1987 میلادی.

 

14. وجـد ارتباطات (The Ecstasy of Communication) منتشـر شـده در سـال 1987 میلادی.

 

15. جنـگ خلیـج هرگـز رخ نداد (The Gulf War Did Not Take Place) منتشـر شـده در سـال 1991 میلادی.

 

بـودریـار از جملـه نویسندگـان پـرکـاری بـود کـه حتـی تا واپسیـن سال هـای زندگـی خود قلـم از کاغـذ بر نداشت. چنانکـه در ایـن اواخـر کـارهـایـی از او منتشـر شـد که به اعتقاد برخـی کمتـر دارای فضایـی نظریـه پردازانـه­انـد، از جملـه ایـن آثارنـد:

 

16. توهـم پایان (The Illusion of the End) منتشـر شـده در سال 1992 میلادی.

 

17. جنایـت محـض (The Perfect Crime) منتشـر شـده در سال 1995 میلادی.

 

در ادامـه مشخصـات کامل مهمتریـن کتاب هـای ژان بودریار که به زبـان انگلیسـی ترجمـه و منتشـر شده انـد مـی آید:

 

1. Baudrillard, jean: 1975 (1973) The Mirror of Prouduction. Trans by Mark Poster, st Louis: Telos.

 

2. Baudrillard, jean: 1980 (1977) Forgetting Foucault. Trans by N. Dufresne, Humanities in Society 3.

 

3. Baudrillard, jean: 1981 (1972) For a Critique of the Political Economy of the Sign. Trans by Charles Levin, st Louis: Telos.

 

4. Baudrillard, jean: 1983 (1981) Simulations. Trans by Paul Foss, Paul Patton and Philip Beitchman, NewYork: Semiotext.

 

5. Baudrillard, jean: 1983 (1978) In the Shadow of the Silent Majorities. Trans by Paul Foss, Paul Patton and John Johnston, NewYork: Semiotext.

 

6. Baudrillard, jean: 1988 (1986) America. Trans by Chris Turner, London & NewYork: Verso.

 

7. Baudrillard, jean: 1988 (1987) The Ecstasy of Communication. Trans by Bernard and Caroline Schutze, NewYork: Semiotext.

 

8. Baudrillard, jean: 1990 (1987) Cool Memories. Trans by Chris Turner, London & NewYork: Verso.

 

9. Baudrillard, jean: 1990 (1983) Fatal Strategies. Trans by Philip Beitchman and W.G.J Niesluchowski NewYork: Semiotext.

 

10. Baudrillard, jean: 1990 (1979) Seduction. Trans by B. Singer. London: Macmillan.

 

11. Baudrillard, jean: 1993 (1976) Symbolic Exchange and Death. Trans by Ian Hamilton, Londan: Sage.

 

12. Baudrillard, jean: 1994 (1981) Simulacra and Simulation. Trans by Sheila Faria Glaser, University of Michigan Press.

 

13. Baudrillard, jean: 1994 (1991) The Gulf War Did Not Take Place. Trans by Paul Patton, Boomigton: Indiana University Press.

 

14. Baudrillard, jean: 1996 (1995) The Perfect Crime. Trans by ChrisTurner, London & NewYork: Verso.

 

15. Baudrillard, jean: 1997 (1968) The System of Objects. Trans by James Benedict, London & NewYork: Verso.

 

16. Baudrillard, jean: 1998 (1970) The Consumer Society: Myths and Structures. London: Sage.

 

تهیـه و تنظیـم:

بهـروز روستاخیـز، دانشجـوی کارشناسـی ارشـد رشتـه انسان شناسـی دانشگـاه تهـران.

 

Email: [e-mail]