برخورد با استرس در دوران سالمندی

برخی از شما خوانندگان گرامی که جزو مخاطبان سالمند ما هستید درخواست کرده بودید اطلاعاتی در اختیارتان بگذاریم که بتوانید سطح تحمل خود را در مقابل استرس‌ها بسنجید. در این یادداشت …

برخی از شما خوانندگان گرامی که جزو مخاطبان سالمند ما هستید درخواست کرده بودید اطلاعاتی در اختیارتان بگذاریم که بتوانید سطح تحمل خود را در مقابل استرس‌ها بسنجید. در این یادداشت کوتاه سعی می‌کنم تا حدی به آنچه خواسته‌اید پاسخ دهم. ابتدا به این سوالات جواب بدهید: آیا همیشه از تنش، استرس، نومیدی یا دلتنگی شکایت می‌کنید؟ آیا عادات غذایی شما تغییر کرده؟ خواب‌تان تغییر کرده؟ از تغییر در الگوی دفع ادرار یا مدفوع خودتان شاکی هستید؟ آیا از وقتی به سالمندی رسیده‌اید، پرخاشگر و متخاصم به نظر می‌رسید؟ افسرده و گوشه‌گیرید؟ به تازگی زیاد بیمار می‌شوید؟ با پاسخ به پرسش‌های بالا می‌توانید ارزیابی کنید که چه‌قدر قدرت مقابله با استرس را دارید...

اگر تعداد پاسخ‌های مثبت شما زیاد است توصیه‌های زیر را جدی بگیرید:

اول اینکه باید بدانید استرس جزیی از زندگی ماست و سطح استرس در دوره سالمندی نه تنها کاهش پیدا نمی‌کند بلکه در بسیاری از موارد افزایش هم می‌یابد. در این دوره، شما اکثرا استرس‌های فقدان را تجربه می‌کنید: از دست دادن فرزند، همسر، بینایی، شنوایی، شغل و ... که اگر با هم بر سر شما فرود ‌آیند، به خصوص اگر به دلیل ابتلا به بیماری‌های دیگر قوای‌تان تحلیل رفته باشد، از پا درمی‌آیید؛ و اما راه‌حل‌ها:

۱) تکنیک‌های آرام‌سازی را بیاموزید و حتما با علایم فیزیکی استرس آشنا شوید تا بتوانید با آگاهی کامل تنش عضلات و آرامش عضلات را از پاها تا سر و گردن به اجرا درآورید. از جمله علامت‌های استرس می‌توان به این‌ها اشاره کرد: علایم تنفسی (افزایش تعداد تنفس در هنگام استرس، احساس گزگز در انتها‌ها، سیاه‌ رفتن چشم، ضعف کردن)، علایم قلبی و عروقی (تپش قلب)، علایم عضلانی استخوانی (سردردهای تنشی، تنش در عضلات گردن، سر، پشت و پاها)، علایم ادراری (تکرر ادرار به دلیل تحریک اعصاب خودکار پیش می‌آید ولی تولید ادرار کاهش می‌یابد)، علایم معده‌ای‌روده‌ای (حرکات موجی دستگاه گوارش در استرس کاهش می‌یابد و سوزش معده، تهوع، نفخ یا استفراغ رخ می‌دهد).

۲) شما علاوه بر تغییرات جسمی که به طور طبیعی در هنگام استرس با آن مواجه می‌شوید، تغییرات دیگری هم دارید؛ مثلا تغییرات شناختی (در استرس شدید گاهی بنیادی‌ترین اطلاعات را فراموش می‌کنید و قدرت حل مساله و تصمیم‌گیری را ندارید)، تغییرات هیجانی (نوعی حس دلهره) تغییرات رفتاری، (بعضی‌ها تمایل دارند برای مقابله با استرس به کار و فعالیت مشغول شوند و بعضی ترجیح می‌دهند بخوابند یا راه‌ بروند و زیرلب حرف بزنند و البته کج‌خلقی و فریاد زدن هم در بعضی‌ها دیده می‌شود).

تکنیک‌های زیادی هستند که می‌توانند به شما کمک کنند تا در موقع استرس آرام شوید؛ مثل پناه بردن به ورزش، تصویرپردازی (تجسم خود در محیطی آرام) و بسیاری روش‌های دیگر که می‌توانید آنها را بیاموزید و هفته‌های آینده به آن خواهیم پرداخت.

دکتر مهشید فروغان

فوق‌تخصص روانپزشکی سالمند و عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی