پزشکان همسر پزشک انتخاب نکنند

شغل پزشکی تنها برای خود پزشکان پراسترس و همراه با سختی نیست و خانواده آنها نیز از این مشکلات بی نصیب نمی مانند پزشکی جزو مشاغل مشکل و پراسترس است

شغل پزشکی تنها برای خود پزشکان پراسترس و همراه با سختی نیست و خانواده آنها نیز از این مشکلات بی‌نصیب نمی‌مانند. پزشکی جزو مشاغل مشکل‌ و پراسترس‌ است...

این استرس و دردسر از زمان تحصیل آغاز شده و در زمان کار نیز ادامه پیدا می‌کند. اکثریت پزشکان دو نوبت کار می‌کنند و در برخی رشته‌ها که با اعمال جراحی سروکار دارند، ۳ نوبته و در شب نیز گوش به زنگ (oncall) هستند. همین عدم حضور فیزیکی در خانه باعث می‌شود که پزشکان نه تنها وقت کافی برای تربیت فرزندان خود نداشته باشند، بلکه در جریان مشکلات عاطفی، احساسی، درسی و تفریحی آنها نیز قرار نگیرند.

● زن‌سالاری در خانواده پزشکان

یکی از مشکلات خانوادگی پزشکان که فرزندان را نیز در خانواده تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، این است که در صورتی که شغل مرد خانواده پزشکی باشد، معمولا زن‌سالاری حاکم است، زیرا مرد در جریان همه موارد نیست و تصمیم‌گیری‌هایش در بعد خانوادگی ضعیف می‌شود. چنین سیستمی در خانواده‌های ارتشی نیز دیده می‌شود. این موضوع خانواده را از مشورت‌های پدر در مواقع حساس محروم می‌کند و ممکن است تصمیم‌گیری‌هایی صورت گیرد که خیلی به صلاح نباشد، زیرا همیشه دو فکر بهتر از یک فکر است. اگر زن خانواده نیز پزشک باشد باز هم چنین مشکلاتی دیده می‌شود.

● انتظارات بی‌مورد تحصیلی

در خانواده‌ای که پدر یا مادر پزشک هستند، انتظار از فرزندان نیز این است که به رده‌های بالای تحصیلی دست پیدا کنند. این انتظار باعث می‌شود که فرزندان زیر فشار تحمیلی قرار بگیرند و در برخی موارد از دیگر جنبه‌های زندگی باز بمانند و استعدادهای آنها در زمینه‌های دیگر شکوفا نشود. این در حالی است که معمولا خانواده وقت کمتری را به رفع مشکلات تحصیلی و احساسی فرزند اختصاص می‌دهد. در خانواده‌هایی که هر دو پزشک هستند این وضعیت بغرنج دوچندان می‌شود و فرزند پزشکان را کودک‌یار بزرگ می‌کند.

عدم حضور پدر و مادری که پزشک هستند، باعث می‌شود که عملا تربیت کودک به پرستار یا کودک‌یار سپرده ‌شود. برخی از مادرانی که پزشک هستند، ادعا می‌کنند که اگر چه ساعت‌هایی را که با کودک خود می‌گذرانند، کم است اما این ساعت‌ها با کیفیت بوده و کارایی بالایی دارد. این جنبه‌ای از حقیقت است اما تمام آن نیست، زیرا حضور فیزیکی پدر یا مادر حتی هنگامی که هیچ کاری انجام نمی‌دهند نوعی آرامش‌خاطر و دلگرمی برای کودک به همراه دارد. در ضمن استرس‌های کاری و فکر کردن به مشکلات بیماران و معاینات و جراحی‌های انجام شده، حتی هنگام حضور در خانه باعث کاهش ثمربخشی حضور پزشک در خانواده می‌شود.

● سن بچه‌دار شدن پزشکان بالاست

معمولا سن بچه‌دار شدن پزشکان به دلیل اختصاص دادن زمان طولانی به تحصیل و سپس دوره طرح بالا است. این امر مشکلاتی را برای فرزندان به همراه دارد و باعث به وجود آمدن برخی بیماری‌ها در آنها می‌شود. به عنوان نمونه اگر سن مادر بیش از ۳۵ سال باشد، خطر تولد کودک مبتلا به نشانگان داون افزایش می‌یابد و از ۱ نفر به ازای هر ۱۴۰۰ تولد به ۱ نفر به ازای هر ۵۰۰ تولد می‌رسد. در زمینه دیگر بیماری‌ها نیز وضعیت به همین شکل است. برخی پزشکان به دلیل ازدواج در سنین بالا با مشکلات ناباروری نیز مواجه هستند.

● پزشکان مهارت کمتری در تربیت فرزندان دارند

پزشکان به دلیل اینکه بیشتر وقت‌ خود را به مطالعه‌های تخصصی و کار اختصاص می‌دهند، مهارت کمی در زمینه فرزند‌پروری، مدیریت و کارهای اجتماعی دارند.

● پزشکان نیز مریض می‌شوند

پزشکان اگرچه به دلیل اطلاعات گسترده‌ای پزشکی‌ای که دارند، سن امید به زندگی بالاتری نسبت به افراد عادی جامعه دارند، اما در بسیاری از موارد به دلیل مشغله کاری از سلامت خود غافل می‌شوند و برخی از بیماری‌های مزمن در آنها بروز می‌کند. به عنوان نمونه طبق یک تحقیق صورت گرفته ۵۰ درصد پزشکان هیچ‌گونه اقدامی برای تشخیص بیماری‌های قلبی خود انجام نداده بودند. پزشکان در محیط کار با بیماری‌های مختلف مسری سر و کار دارند که ممکن است آنها را نیز مبتلا کند. با این حال آنها کمتر اقدام به واکسینه‌ کردن خود می‌کنند که در صورت بیماری خانواده خود را نیز درگیر می‌کنند.

● جیب خالی پزشک و پزعالی فرزند

درگذشته پزشکان دارای درآمد بالایی بودند و از نظر جامعه آنها افرادی متمول و ثروتمند به شمار می‌آمدند و این تلقی تا حدودی درست بود، اما در سال‌های اخیر این وضعیت تغییر پیدا کرده و دیگر پزشکان دارای درآمدهای بالا نیستند. اما تلقی مردم از وضعیت درآمدی آنها چندان دستخوش تغییر نشده است و همچنان آنها را در دسته افراد صاحب ثروت طبقه‌بندی می‌کنند. به دلیل وجود چنین نگرشی در سطح جامعه، فرزندان پزشکان نیز فکر می‌کنند پدر یا مادر آنها نیز از درآمد بالایی برخوردار است، اما به اندازه کافی برای آنها هزینه نمی‌کند.

این امر موجب ایجاد نوعی دلسردی و عدم علاقه از سوی فرزند نسبت به مادر یا پدرش می‌شود. از سوی دیگر به دلیل تلقی درآمد بالای پزشکان، فرزندان آنها انتظار فراهم کردن بهترین و جدیدترین تکنولوژی‌ها وسایل تفریحی و رفاهی را دارند که همین امر باعث می‌شود پزشکان مجبور شوند برای پاسخگویی به نیازهای فزاینده فرزندان خود، بیشتر و بیشتر کار کنند و مشکلاتی که پیش از این ذکر شد، دوصد چندان شود و همین سیکل معیوب وضعیت را اسفناک‌تر می‌کند.

در این حالت پدر یا مادر پزشک وظیفه دارند فرزند خود را در جریان امور مالی و درآمدی خود قرار دهند تا این مشکلات به حداقل برسد.

● پزشکان از وضعیت جسمی و روحی خود غافل‌اند

طبق تحقیقات صورت گرفته، معمولا پزشکان، داروسازان و خلبانان توجه چندانی به وضعیت جسمی و روحی فرزندان خود ندارند و اگرچه فرزندانشان از اختلال‌های بیش‌فعالی و... رنج می‌برند، اما پدر به دلیل عدم حضور در خانه، متوجه این بیماری نمی‌شود و به دلیل آگاهی‌های نصفه و نیمه‌ای که دارد، مانع از درمان صحیح اختلال‌های روانی فرزندان خود می‌شود. به گونه‌ای که در برخی موارد همسران پزشکان، فرزندان خود را به طور مخفیانه جهت درمان نزد روان‌پزشکان می‌برند و معمولا زمانی این کار صورت می‌گیرد که بیماری پیشرفت کرده یا به حالت مزمن درآمده است.

● چند توصیه به ظاهر ساده

برای به حداقل رساندن مشکلات فرزندان پزشکان، اولین توصیه نگارنده این است که پزشکان تا حد امکان سعی کنند با همکار خود ازدواج نکنند، زیرا فرزندانی که هم پدر و هم مادرشان پزشک است مجبور به جنگیدن هم‌زمان در دو جبهه هستند. کما اینکه معمولا به شوخی به همکارانی که دارای همسر پزشک هستند گفته می‌شود: «به جای خانواده، درمانگاه تشکیل‌ داد‌ه‌اید.» در برخی موارد مشکلات این خانواده‌ها به حدی زیاد و بغرنج می‌شود که یکی از آنها مجبور می‌شود کار خود را رها کند و خانه‌نشینی در پیش بگیرد که چنین وضعیتی برای جامعه مناسب نیست، زیرا جامعه از خدمات یک پزشک محروم می‌شود. توصیه دیگر این است که پزشکان با اصول مدیریت زمان آشنا شوند و بین کار و زندگی خانوادگی خود یک تعادل برقرار کنند. غفلت از تفریح کردن دسته جمعی همراه با خانواده باعث کاهش کیفیت زندگی و طول عمر می‌شود و عواقب ناگواری به دنبال دارد. باید امیدوار بود دولت هم شرایطی فراهم کند که پول درمان مردم را خود دولت پرداخت کند نه از جیب مردم و پزشکان و افراد مرتبط با مشاغل پزشکی نیز مجبور نباشد شبانه‌روز کار کنند تا پاسخگوی نیازهای روزمره‌ خود و مردم باشند.

دکتر محمدرضا محمدی

فوق‌تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان، عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران