خاورمیانه از نفت به توریسم روی آورد

كشورهای GCC در حال حاضر هرچه بیشتر و بیشتر به سوی صنعت توریسم و صنایعی كه با سفر سر و كار دارند روی آورده اند قیمت نفت سر به فلك كشیده و كشورهای حوزه خلیج فارس برای تامین آتیه روی بزرگترین صنعت جهان یعنی توریسم سرمایه گذاری می كنند

منطقه خاورمیانه توسعه‏ای همه جانبه را در پیش گرفته كه آینده درخشانی را نوید می‏دهد. كشورهای GCC در حال حاضر هرچه بیشتر و بیشتر به سوی صنعت توریسم و صنایعی كه با سفر سر و كار دارند روی آورده‏اند. قیمت نفت سر به فلك كشیده و كشورهای حوزه خلیج فارس برای تامین آتیه روی بزرگترین صنعت جهان یعنی توریسم سرمایه‏گذاری می‏كنند.

بنا به نظر سازمان جهانی توریسم، اگرچه چرخش اقتصادهای نفتی خاورمیانه به توریسم پدیده نسبتا جدیدی است دولت‏های منطقه برای افزایش پتانسیل توریسم به شدت فعالیت می‏كنند. ساخت محصولات پیشرفته، اختصاص سرمایه بیشتر به توریسم و افزایش بازاریابی همگی تسهیلات مناسبی در این زمینه فراهم آورده‏اند و به اطمینان از بازگشت مناسب سرمایه كمك می‏كنند. به علاوه بنا به نظر هیات متخصصان WTO رشد توریسم در منطقه از طریق همكاری فزاینده بخش‏های دولتی و خصوصی برانگیخته شده است.

شورای جهانی سفر و توریسم در پژوهش اخیر اقتصاد سفر و توریسم ۲۰۰۶ برای منطقه خاورمیانه از رشد خارق‏العاده‏ای گزارش داده است. براساس این پژوهش پیش‏بینی می‏شود تقاضای كل سفر و توریسم از ۱۴۷/۶ میلیارد دلار فعالیت اقتصادی در سال ۲۰۰۶ در خاورمیانه به ۲۷۹/۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ افزایش یابد.

پیش‏بینی می‏شود صنعت سفر و توریسم خاورمیانه در سال ۲۰۰۶ حدود ۲/۶ درصد از تولید خالص داخلی كشورهای منطقه را به خود اختصاص دهد كه حدود ۲۷/۳ میلیارد دلار خواهد بود كه تا سال ۲۰۱۶ از نظر عددی به ۵۸/۹ میلیارد دلار (یعنی ۳/۱ درصد از كل) افزایش خواهد یافت. سهم اقتصادی سفر و توریسم (به صورت درصد از كل) در همین مدت باید از ۹/۶ درصد یعنی از ۱۰۲/۲ میلیارد دلار به ۱۰/۱ درصد یعنی ۱۸۹/۵ میلیارد دلار افزایش یابد. همچنین پیش‏بینی می‏شود فعالیت‏های مسافرتی و توریستی در خاورمیانه بین سال‏های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۶ سالانه ۴/۴ درصد رشد نشان بدهد.

از طرفی تعداد افرادی كه در سال ۲۰۰۶ در استخدام صنعت توریسم خاورمیانه هستند حدود ۴ میلیون و ۵۹۰ هزار نفر برآورد می‏شوند كه ۱۰/۱ درصد از كل شاغلین را شامل می‏شوند. به عبارتی از ۹/۹ شغل یكی در صنعت توریسم مشغول فعالیت است. تا سال ۲۰۱۶ این رقم باید به ۶ میلیون و ۱۴۱ هزار خواهد رسید یعنی ۱۰/۶ درصد از كل اشتغال یا به عبارتی یك نفر از هر ۹/۵ نفر فرد شاغل. تعداد یك میلیون و ۶۷۳ هزار شغلی كه صنعت توریسم در سال ۲۰۰۶ در خاورمیانه ایجاد كرده است ۳/۷ درصد از كل اشتغال این منطقه است و پیش‏بینی می‏شود تا سال ۲۰۱۶ كل اشتغال در این رشته به ۲ میلیون و ۴۸۵ هزار شغل یا ۴/۳ درصد از كل برسد.

در خاورمیانه صادرات نقش مهمی در سهم توریسم از GDP دارد. از كل صادرات خاورمیانه، پیش‏بینی می‏شود صنعت توریسم در سال ۲۰۰۶ حدود ۱۰/۴ درصد یا ۶۶/۸ میلیارد دلار را به خود اختصاص دهد كه در سال ۲۰۱۶ به ۱۴/۲ درصد از كل یا ۱۱۲/۵ میلیارد دلار بالغ خواهد شد.

تخمین زده می‏شود سرمایه‏گذاری خاورمیانه بر صنعت توریسم در سال ۲۰۰۶ حدود ۲۱/۱ میلیارد دلار با ۹/۹ درصد از كل سرمایه‏گذاری باشد. این رقم باید تا سال ۲۰۱۶ به ۳۹/۴ میلیارد دلار یا ۹/۶ درصد از كل سرمایه‏گذاری‏ها برسد.

هزینه دولت‏های خاورمیانه در سال ۲۰۰۶ برای صنعت توریسم ۳/۸ میلیارد دلار یا ۲/۱ درصد از كل هزینه‏های دولت‏ها برآورد می‏شود. در سال ۲۰۱۶، پیش‏بینی می‏شود این هزینه به ۶/۵ میلیارد دلار یا ۱/۸ درصد از كل هزینه‏های دولتی برسد.

پروژه‏های بسیار عظیم از هم اكنون در حال انجام در منطقه هستند و پروژه‏های دیگری هم به خصوص برای ساخت زیرساخت‏های اصلی و توسعه فرودگاه‏ها در برنامه‏های آینده نزدیك قرار گرفته‏اند.

در مورد توسعه زیرساخت‏ها بیش از ۴۰ میلیارد دلار هم اكنون برای توسعه فرودگاه‏ها در سراسر منطقه در حال انجام است كه بدون شك تاثیر مثبتی بر تعداد فرودگاه‏های بین‏المللی در خاورمیانه خواهد داشت.

مقصدهای جدیدی مثل بحرین، قطر و عربستان سعودی بر ساخت زیرساخت‏های مناسب متمركز شده‏اند و متخصصان را از سراسر جهان (به خصوص امریكا) برای حمایت فنی و تخصصی به خود جلب می‏كنند. این مقصدها تاكنون بیشتر جهانگردان تجاری را از كشورهای همسایه به خود جلب كرده‏اند تا جهانگردان سطح و پتانسیل توریسم خود را به سرعت افزایش دهند.

قطر در سال ۲۰۰۵ پذیرای حدود ۶۵۰ هزار توریست بوده است كه اكثریت آنها به قصد تجارت و بعضی هم به قصد تفریح به آنجا رفته بودند. قطر برنامه‏ریزی كرده است تا سال ۲۰۱۰ حدود ۱/۴ میلیون نفر را به خود جلب كند و متوسط اقامت را از ۱/۵ به ۴ روز افزایش دهد.

ساخت هتل

- به نظر می‏رسد رشد ۲۵ درصدی ساخت هتل در سال ۲۰۰۵ همچنان ادامه یابد.

- اقامت در هتل‏ها هنوز باید افزایش پیدا كند اما متوسط اقامت ۷۳ درصدی در جهان مطلوب به شمار می‏آید.

- برآورد می‏شود تنها در شبه جزیره عربستان ۸۰ هتل جدید ساخته شود.

- اولویت به ساخت هتل‏های پنج ستاره داده شده است اما شاید بازارهای جدید و ورود طبقه متوسط به منطقه خاورمیانه در این بین تاثیرگذار باشد.

- توسعه هتل‏های طراز اول و متوسط در منطقه

●مشكلات آینده

- رشد نرخ جمعیت در سراسر منطقه و به خصوص امارات متحده عربی رو به كاهش است به این ترتیب ممكن است در آینده به اندازه كافی كارمند برای خدمت‏رسانی نداشته باشد.

- بسیاری افراد از كشورهای جنوب آسیا برای كار به خاورمیانه آمده‏اند كه شاید بخواهند با توجه به توسعه روزافزون كشورهایشان به زودی به خانه بازگردند.

نوشین دیانتی