وضعیت مبهم نشست ۱ ۵ در چین

موضوع هسته ای ایران از جمله مباحث عمده اجلاس ۸کشور بزرگ صنعتی جهان در ژاپن و مساله اصلی نشست گروه ۱ ۵ در شانگهای چین اعلام شده است اظهارنظرهای محافل سیاسی و رسانه ای حاکی از این واقعیت است که نشست گروه ۱ ۵ در شرایطی در شانگهای چین در روز چهارشنبه برگزار می شود که اعضای گروه با چالش های جدی در مورد نحوه تعامل با موضوع هسته ای ایران مواجه هستند, به همین دلیل گمانه زنی های متعددی مطرح شده است

موضوع هسته‌ای ایران از جمله مباحث عمده اجلاس ۸کشور بزرگ صنعتی جهان در ژاپن و مساله اصلی نشست گروه ۱+۵ در شانگهای چین اعلام شده است. اظهارنظرهای محافل سیاسی و رسانه ای حاکی از این واقعیت است که نشست گروه ۱+۵ در شرایطی در شانگهای چین در روز چهارشنبه برگزار می‌شود که اعضای گروه با چالش‌های جدی در مورد نحوه تعامل با موضوع هسته‌ای ایران مواجه هستند، به همین دلیل گمانه‌زنی‌های متعددی مطرح شده است.

اجلاس شانگهای جلسه‌ای از جلسات دوره‌ای ۱+۵ است که این بار در چین برگزار می‌شود. برگزاری این اجلاس در شرایطی است که مقامات غربی به بی‌تاثیر بودن قطعنامه‌های شورای امنیت و تشدید تحریم‌ها به منظور توقف فعالیت‌های هسته‌ای ایران پی برده‌اند. به همین دلیل مقامات اروپایی اعلام کردند تصمیم اتحادیه اروپایی درباره چگونگی اجرای قطعنامه شورای امنیت علیه ایران بعید است تا قبل از ماه ژوئن آغاز شود. این گونه اظهارنظرها حاکی است که امریکا در پیشبرد اهدافش علیه ایران در اجلاس گروه هشت با چالش‌های جدی مواجه است.

امریکا همواره در اجلاس‌های گروه هشت تلاش کرده است تا تحریم‌ها علیه ایران را تشدید کند اما به نظر می‌رسد در این مرحله، بین خواسته‌های امریکا و اروپا اختلاف‌نظرهایی وجود دارد.

برخی تحلیلگران بر این باورند که با توجه به تغییری که در هیات حاکمه امریکا طی چند ماه آینده ایجاد خواهد شد، باید منتظر بود و دید دولت جدید امریکا چه رویکردی در قبال ایران اتخاذ خواهد کرد. به همین دلیل دولت فعلی امریکا که ماه‌های پایانی خود را طی می‌کند، تنها به اعمال فشار بر ایران تاکید خواهد کرد. اما در این نکته، تردیدی وجود ندارد که دولت امریکا برای توقف فعالیت‌های هسته‌ای ایران از طریق صدور قطعنامه شورای امنیت و تشدید تحریم‌ها با شکست مواجه شده است.

به همین دلیل روزنامه فایننشیال تایمز در مورد اجلاس ۱+۵ در چین نوشت: در نشست این هفته اجلاس ۱+۵ راه‌های بهبود پیشنهاد کنونی به ایران با یک دیدگاه جدید به منظور ارائه پیشنهادی جدید برای تهران مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.

اعضای ۱+۵ اعلام کردند، در نشست شانگهای بسته پیشنهادی را که امتیازات بسته پیشنهادی ارائه شده در ژوئن ۲۰۰۶ را افزایش می‌دهد، مورد بحث و بررسی قرار خواهند داد. ایران بسته پیشنهادی سال ۲۰۰۶ را نپذیرفت و غنی‌سازی اورانیوم در خاک خود را از حقوق مشروع خود دانست.

به عقیده ناظران امور، رویکرد اشتباه قدرت‌های بزرگ در آن بوده است که تصور می‌کنند با افزایش مشوق‌های اقتصادی به ایران، تهران را ترغیب به توقف غنی‌سازی اورانیوم خواهند کرد. چنین رویکردی باعث شد تا غربی‌ها در اجرای سیاست هویج ‌و چماق در قبال ایران با چالش‌های جدی مواجه شوند. در شرایطی که موضوع بسته پیشنهادی به ایران را به منظور توقف غنی‌سازی اورانیوم مطرح می‌کنند، همزمان در زمینه اعمال تحریم علیه ایران نیز مذاکره کرده اما با مشکلاتی مواجه شده‌اند. محافل سیاسی معتقدند: چنین رویکرد دوگانه‌ای نه تنها تامین‌کننده منافع قدرت‌های بزرگ بویژه اروپایی‌ها نخواهد بود، بلکه این احتمال نیز وجود دارد که باعث ایجاد شکاف میان اهداف اروپایی‌ها شود.

به نوشته روزنامه فایننشیال تایمز، بسیاری از تحلیلگران بر این باورند مشکلات رسیدن به توافق در مورد سیاست تنبیه و تشویق مشخص‌کننده محدودیت‌های رویکرد کنونی قدرت‌های بزرگ بویژه اروپا در قبال ایران است.

این در شرایطی است که در آستانه برگزاری نشست ۱+۵، ایران از نصب ۶ هزار سانتریفیوژ جدید خبر داد. غربی‌ها اگرچه تلاش کرده‌اند از این موضوع برای مسموم کردن فضای بین‌المللی علیه ایران در آستانه اجلاس ۱+۵ و گروه هشت بهره‌برداری کنند، اما آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جریان تصمیم ایران برای نصب سانتریفیوژهای جدید بوده است و مراحل مختلف آن را بازدید و بازرسی کرده است. ضمن این که البرادعی در گزارشی که در سال ۲۰۰۳ منتشر کرد، به این موضوع اشاره کرده بود که ایران در جهت استفاده از انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز برای رشد و توسعه کشور قصد ساخت ۵۰ هزار سانتریفیوژ را دارد.

در عین حال، ایران در ابتکاری جدید در ۲۵ فروردین، از ارائه بسته پیشنهادی به گروه ۱+۵ با رویکردی جدید در آینده نزدیک خبر داد. منوچهر متکی، وزیر امورخارجه ایران ضمن بیان این مطلب درباره نشست ۱+۵ در چین گفت: ما برای هر نشست منطقه‌ای و بین‌المللی، آرزوی موفقیت می‌کنیم و امیدواریم بر مبنای حق و عدالت و منطق مسائل بین‌المللی باشد.

با توجه به این واقعیات، در شرایطی که مناسبات ایران و آژانس پس از آخرین گزارش البرادعی مبنی بر حل و فصل تمامی مباحث هسته‌ای ایران، مراحل نوینی را طی می‌کند، در طرف مقابل، شاهد به بن‌بست رسیدن تلاش‌های بیهوده و غیراصولی و زیاده‌خواهانه قدرت‌های غربی هستیم. قدرت‌های غربی طی چند سال اخیر، تمامی راه‌های سیاسی و اقتصادی ممکن برای توقف فعالیت‌های هسته‌ای ایران را محک زده، اما با شکست مواجه شده‌اند. دور جدید روی آوردن قدرت‌های بزرگ به تجربه شکست خورده گذشته در مورد مشوق‌های اقتصادی حاکی از این واقعیت است که آنان با خلا تصمیم‌گیری در قبال ایران مواجه شده‌اند. شکست امریکا و متحدان اروپایی در استفاده ابزاری از شورای امنیت و حربه تحریم اقتصادی نشان داده است که ادامه نگه داشتن موضوع هسته‌ای ایران در شورای امنیت، نه‌تنها هیچ توجیهی ندارد؛ بلکه باعث بی‌اعتباری این نهاد بین‌المللی خواهد شد. در مقابل، موفقیت ایران و آژانس در حل مباحث هسته‌ای نشان داد که راه‌حل منطقی آن است که قدرت‌های بزرگ نیز با اتخاذ رویکرد واقع‌بینانه به تصمیمات و گزارش‌های آژانس درخصوص موضوع هسته‌ای ایران تن در دهند.

اسدالله خلیلی‌