آموزش و پرورش فنلاند

در دوران پس از جنگ, هدف اصلی سیاست آموزشی فنلاند, ارتقاء سطح آموزش و ارائه فرصت های آموزشی برابر به تمامی شهروندان فارغ از محل اقامت, ثروت, زبان مادری یا جنسیت آنان بود در آن زمان, این هدف به میزان زیادی محقق شد, چون شبکه مدارس و موسسات, کشور را تحت پوشش قرار می داد و در پاسخ به تقاضای آموزشی, از فضای کافی برای نوآموزان برخوردار بود

در دوران پس از جنگ، هدف اصلی سیاست آموزشی فنلاند، ارتقاء سطح آموزش و ارائه فرصت‌های آموزشی برابر به تمامی شهروندان فارغ از محل اقامت، ثروت، زبان مادری یا جنسیت آنان ‌بود. در آن زمان، این هدف به میزان زیادی محقق شد، چون شبکه مدارس و موسسات، کشور را تحت پوشش قرار می‌داد و در پاسخ به تقاضای آموزشی، از فضای کافی برای نوآموزان برخوردار ‌بود.

تمرکز سیاست آموزشی از ایجاد زیر ساخت به بهبود کیفیت تغییر یافته است.در این مرحله، ارتقاء کار آیی نظام آموزشی، افزایش ظرفیت آن برای برآوردن تقاضاها، افزایش تعداد گزینه‌های موجود برای نوآوران و تفویض قدرت تصمیم‌گیری درخصوص برنامه‌های درسی و اجرای آن به خود مدارس مد نظر قرار دارد. موسسات آموزشی تشویق می‌شوند با یکدیگر و با جامعه پیرامون خود همکاری کنند. هدف، ایجاد ساختار آموزشی ساده، شفاف و سازگار با موازین بین‌المللی و ایجاد محیطی آموزشی است که پاسخگوی خواست‌های فردی نوآموزان و نیازهای جامعه باشد. در ژوئن سال۱۹۹۳، هیأت دولت، تصمیمی برای توسعه نظام آموزشی فنلاند طی دهه۱۹۹۰ اتخاذ کرد. مطابق این تصمیم، برنقش آموزش و پژوهش علمی در راهبرد توسعه ملی تأکید فراوانی شده است. گسترش مساوات جنسیتی به ویژه در حوزه آموزش، ازجمله اصول اصلی سیاست آموزشی کشور فنلاند بوده که در قوانین آموزشی کشور نیز لحاظ شده است.

هدف از اتخاذ چنین سیاستی، برخورداری دانش‌آموزان دختر و پسر از حقوق و وظایف یکسان و برابر در زندگی شخصی، دوران تحصیلی، محیط کار و جامعه است. در این راستا، سیاست تساوی حقوق در معیارها و الگوهای آموزشی، برای سنجش برنامه‌های آموزشی مدارس مورد توجه واقع شده است. وزارت آموزش و پرورش، نیز به برگزاری دوره‌های توجیهی برای برقراری تساوی حقوقی میان زنان و مردان فنلاندی مبادرت کرده است. طی سال‌های اخیر، این مساله (برخورداری متساوی همگانی از امکانات دولتی به ویزه امکانات آموزشی و شغلی)، آشکارا به رشته‌های مردانه و زنانه تقسیم شده است. به عبارت دیگر، اعمال سیاست‌های برابری جنسیتی در زمینه‌های مختلف آموزشی در ۲۰ سال اخیر، به برقراری چنین تساوی به مفهوم اخص آن منجر نشده است، بلکه رشته‌های مردانه از گرایش مرد سالارانه ترو رشته‌های زنانه، از گرایش زن‌سالارانه‌تر برخوردار شده است. در این زمینه، مردان بیشتر گرایش به انتخاب رشته‌های فنی، ساختمانی، کشاورزی و زنان اساساً گرایش به انتخاب برنامه‌های بهداشتی، بهزیستی، آموزشی، خدماتی و انسانی دارند. برای جلوگیری از شدت چنین وضعی، اجرای سیاست جداسازی گزینه‌های شغلی و آموزشی، متوقف شد.

علاوه بر این، تلاش‌هایی برای افزایش حضور زنان در رشته‌های تحصیلی نظیر الکترونیک، رشته‌های مهندسی و فنی به منظور به کارگیری این افراد در صنایع آتی کشور، صورت گرفته است. علاوه بر این، با اجرای طرح توسعه کشور طی سال‌های۲۰۰۰-۱۹۹۵، توسط وزارت آموزش و پرورش، از یک سو، توجه ویژه‌ای به برقراری مساوات درآموزش زبان‌های مختلف و از سوی دیگر اختصاص هزینه‌های بیشتر اطلاعاتی و تکنولوژیکی ارتباطی به وقوع پیوسته است. از دیگر سو، اعمال اقدام‌هایی نظیر هدایت تحصیلی فشرده دانش آموزان، پیشرفت متدهای تدریس و بهره‌گیری از تکنولوژی جدید در حوزه آموزش، به کاهش حد فاصل میان دانش آموزان دختر و پسر در زمینة علاقه و توجه به رشته‌های آموزش منجر شده است. از جمله دستاوردهای اعمال چنین اقدام‌هایی می‌توان به حضور بیش از۴۰درصد دانش آموزان دختر در دوره‌های پیشرفته آموزش ریاضیات، فیزیک و شیمی، اشاره کرد. به طورکلی می‌توان گفت که سیاست اصلی آموزشی دولت فنلاند، بر دستیابی به سطحی عالی و فراگیر از آموزش، پیشبرد رشد معنوی ملت، تقویت قوه ابتکار و جسارت شهروندان، ارتقاءکیفیت آموزش و پژوهش، گسترش بنیادهای صنعتی و حمایت از نوآوری در حوزه صنایع، هماهنگ‌سازی دامنه فعالیت مراکز آموزشی با مراکز صنعتی متناسب با وضع متغیر زندگی، توسعه مهارت حرفه‌ای افراد و افزایش نرخ اشتغال به واسطه توسعه کمی و کیفی برنامه‌های آموزشی استوار است.

● سیاست‌های آموزشی دهه ۹۰

ازجمله مهمترین سیاست‌های آموزشی کشور فنلاند که به ویژه پس ازدهه۹۰ اتخاذ شده و به مورد اجرا درآمده است، می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

- فراهم سازی امکانات آموزشی مساوی برای تمامی شهروندان بومی و غیر بومی

- معطوف داشتن توجهات خاص به تحقیقات آموزشی و اجرای طرح توسعة آموزش و تحقیقات دانشگاهی

- توسعه دوره‌های آموزش چندگانه

- توسعه روند تعلیم و تربیت بزرگسالان

- گسترش هماهنگی میان دولت، آموزش، علوم و فرهنگ

- انعقاد قراردادهایی درخصوص اتخاذچارچوب‌های خاص حمایتی به ویزه حمایت‌های آموزشی از اقلیت‌های قومی

- تثبیت حقوق آموزشی و رفاهی کودکان

- انعقاد قراردادهای بین‌المللی درزمینة حقوق اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی معلمین و مدرسین مراکز مختلف آموزشی

- انعقاد قراردادهای بین‌المللی آموزشی

- برطرف‌سازی الگوهای تبعیض نژادی در حوزه آموزش

- ارزیابی عملکرد مراکز آموزش استثنایی کشور فنلاند

- برنامه‌ریزی و اجرای اقدام‌هایی برای جلوگیری ازافت تحصیلی

- اعطای مزایای اجتماعی به دانش آموزان رده‌های مختلف سنی از جمله، ارائه دوره‌های رایگان آموزش پایه، آموزش متوسطه عمومی و مقدماتی فنی و حرفه‌ای به دانش‌آموزان

- ارائه آموزش پیش دبستانی رایگان

با این وجود گفتنی است که درمهدهای کودک شهریه‌های مختلفی برمبنای تعداد کودکان مهدهای کودک،میزان در آمد خانواده وتعداد کودکان خانواده دریافت می‌شود.

- ارائه کتاب‌های درسی و ابزار آموزشی رایگان به دانش‌آموزان مقاطع آموزش پایه

- ارائه تغذیه رایگان به دانش آموزان مراکزآموزش پایه، مدارس تکمیلی متوسطه و مراکزآموزش مقدماتی فنی وحرفه‌ای

- فراهم‌سازی امکانات ایاب و ذهاب، تغذیه و اقامت رایگان برای دانش آموزان مستقر در مناطق دورافتاده که به تحصیل در مراکزآموزش پایه مبادرت می‌کنند.

- ارائه آموزش عالی رایگان

گفتنی است، دانشجویان مقطع کارشناسی فقط موظف به پرداخت شهریه عضویت اندکی به انجمن دانش‌آموزان هستند. در مقابل ازتغذیه ارزان قیمت، خدمات بهداشتی و دیگر مزایای اجتماعی رایگان برخوردار می‌شوند. پرداخت شهریه به دانشجویان بالاتر از مقطع کارشناسی، اختیاری بوده و از دانشگاهی به دانشگاه دیگر متفاوت هستند.کمک هزینه تحصیلی منظم دانشجویان مشتمل بر وام تحصیلی، وام مسکن و وام دانشجویی با تضمین دولت به آنان ارائه می‌شود.

● نهادهای مرکزی سیاست گذار

۱) مجلس فنلاند که به وضع قوانین آموزشی و تصمیم‌گیری درخصوص اتخاذ اصول کلی سیاست آموزشی مبادرت می‌کند.

۲) دولت، وزارت آموزش و هیأت ملی آموزش عهده‌دار مسئولیت اجرای این اصول در سطح ادارات مرکزی هستند. تقریباً توزیع تمامی تجهیزات آموزشی بطور رسمی توسط وزارت آموزش هدایت و نظارت می‌شود. هیأت ملی آموزش نیز، هیأت نمایندگی ملی است که عهده دارمسئولیت گسترش آموزش ابتدایی، متوسطه به ویژه آموزش بزرگسالان است. علاوه بر این، هیأت ملی آموزش به تنظیم و تصویب دستورالعمل‌های ملی درجهت طراحی برنامه‌ها و شرایط و صلاحیت‌های لازم آموزشی مبادرت کرده و همچنین عهده‌دار مسئولیت ارزیابی سیستم آموزشی به استثناء آموزش عالی است.

۳) ادارات منطقه‌ای آموزش مستقر در شش استان کشور که عهده‌دار مسئولیت اداره و ارزیابی سیستم آموزش کاربردی ملی است. ادارات منطقه‌ای نیزبه نوبه خود تحت نظارت اولیای امور مربوط به شهرداری‌ها اداره شده و از استقلال و حق وضع مالیات برخوردار هستند. همانندکشورهای اسکاندیناوی آموزش و فرهنگ فنلاند، به واسطه نقش والای اولیای امور محلی در فعالیت‌های سازماندهی شده و خدمات پیش‌بینی شده مورد توجه قرار می‌گیرد، چرا که عمده مدارس فراگیر، متوسطة تکمیلی، موسسات حرفه‌ای و مؤسسات آموزش بزرگسالان توسط اولیای امور محلی آموزش اداره می‌شوند.

● ساختار آموزشی

برنامه‌های آموزش پیش دبستانی که عمدتا در مهدکودک‌ها وکودکستان‌ها به کودکان رده‌های سنی تا شش سال ارائه می‌شود. علاوه بر این، مراکز مراقبتی روزانه خانوادگی نیز جهت نگهداری و مراقبت از کودکان مادران شاغل دایر هستند. کودکان رده‌های سنی شش تا هفت سال نیز قادر به پیگیری آموزش خود در مراکز پیش دبستانی یا مدارس جامع هستند. مدارس جامع، مدارسی هستند که آموزش در آن نه سال به طول می‌انجامد. در این مدارس همچنین آموزش پیش دبستانی به کودکان رده سنی۶سال عرضه می‌شود.

مقطع تکمیلی متوسطه،که مدت زمان سه سال آموزش عمومی به طول می‌انجامد و سرانجام به آزمون نهایی سراسری منتهی می‌شود. آموزش مقدماتی حرفه‌ای(آموزش دو- سه‌ساله) که در مدارس فنی وحرفه‌ای تخصصی یا چند رشته‌ای ارائه می‌شود. آموزش عالی فنی و حرفه‌ای (آموزش سه-پنج‌سال) که معمولاً در دانشکده‌های تخصصی عرضه می‌شود که می‌توان یا پس از مدرسه جامع و یا پس از اتمام تحصیلات مقطع متوسطه در آن حضور یافت. مدارک کارآموزی دوره‌های مذکور به صورت روش جایگزین عرضه می‌شود.

به طور کلی می‌توان گفت که ساختارآموزشی کشور فنلاند بر ساختار ذیل استوار هستند:

▪ آموزش پایه

ـ نوع مدارس عرضه‌کننده این آموزش(مدارس جامع)

ـ مدت برنامه: نه سال

ـ طی مقاطع سنی هفت تا ۱۶ سال

ـ گواهینامه یا دیپلم اعطایی(گواهی فراغت از تحصیل)

▪ آموزش تکمیلی متوسطه

ـ مدرسه عمومی است که به آزمون نهایی سراسری منتهی می‌شود. در این آزمون صلاحیت ورود به کلیه اشکال آموزش عالی تعیین می‌شود.

ـ نوع مدارس عرضه‌کننده این آموزش UKIO/ GYMNASIET

ـ مدت برنامه: سه سال

ـ طی مقاطع سنی۱۶تا۱۹ سال

ـ گواهینامه یا دیپلم اعطایی(گواهی قبولی در آزمون نهایی)

▪ آموزش فنی و حرفه‌ای

ـ نوع مدارس عرضه‌کننده این آموزش Ammatillinen Koulutus/ Yrkesutbildning

ـ مدت برنامه: سه سال

ـ طی مقاطع سنی۱۶ تا ۱۹ سال

ـ گواهینامه یا دیپلم اعطایی(گواهی آموزش حرفه‌ای مقدماتی)، (گواهی آموزش حرفه‌ای پیشرفته)،

(گواهی آموزش حرفه‌ای تخصصی)

▪ آموزش پیش دبستانی

آموزش پیش دبستانی باحمایت شهرداری‌ها به کودکان رده‌های سنی یک-شش سال در مراکز آموزشی ارائه می‌شود. در این مراکز کودکان خود به گروه‌های سنی یک تا دو سال و سه تا شش سال تقسیم می‌شوند. از کودکان زیر۱سال برخوردار از مادران شاغل نیزتا مدت۱سال با ضمانت کارکرد شغلی والدین در خانه نگهداری می‌شود. مطابق قانون فنلاند، پرستاری از کودکان برخوردار از مادران شاغل، در صورت تقاضا حداکثر تا سن سه سالگی الزامی است. حضور کودکان در مراکز مراقبتی به صورت نیمة روز یا تمام روز با تغذیه گرم آنان توسط پرستاران کودک می‌شود.

شهریه مراکز فوق، از رایگان تا۳۰۰۰ دلار در ماه با توجه به شغل والدین متفاوت است. خانواده‌های برخوردار از فرزند دوم و بالاتر نیز در صورت ثبت نام دو یا تعداد بیشتر از کودکان خود در مراکز فوق، از تخفیف دولتی بهره‌مند می‌شوند. معلمان مراکز مراقبتی ملزم به گذراندن دوره آموزشی سه ساله در حوزه آموزش کودکان و روانشناسی کودک هستند.

مراکزی نیز به عنوان کلینیک درمانی، به مراقبت پزشکی از کودکان خردسال در مراکز آموزش پیش دبستانی و ارائه خدمات مراقبتی قبل و پس از زمان تولد، مبادرت می‌کنند. اغلب این مراکز در نزدیکی و گاهی در خود مراکز مراقبتی مستقر هستند. حضور کودکان در این مراکز مراقبتی اجباری نیست، اما با توجه به درآمد سرانه شهروندان فنلاندی و کیفیت بالای خدماتی، شهریه نازل این مراکز و شاغل بودن اغلب مادران فنلاندی، بسیاری از خانواده‌های فنلاندی، مبادرت به سپردن کودکان خود در چنین مراکزی می‌کنند. جامعیت این امر تا بدان حد است که حتی از آن دسته ازکودکانی که از آنان در خانه مراقبت می‌شوند، به صورت نیمه روزی در مراکز مراقبتی ثبت نام به عمل می‌آید.

نظام مهد کودک تحت سرپرستی وزارت بهداشت و امور اجتماعی قرار دارد. مسئولیت سازماندهی مهد کودک‌ها بر عهده بخش خدمات اجتماعی ادارات محلی است. مطابق قانون، شهرداری‌ها نیز ملزم به احداث تعداد مکفی از مهدهای کودک برای برآورده‌سازی نیاز آموزشی رده‌های سنی تا ۶سال هستند. خدمات پیش دبستانی، در زمره خدمات اجتماعی است که شهریه آن برحسب درآمد والدین و تعداد افراد خانواده تعیین می‌شود.

تمامی کودکان زیر رده سنی سه سال درصورت تمایل والدین، ازحق حضور درمهدهای کودک برخوردار هستند. درغیر این صورت، والدین، حق مراقبت از کودک از شهرداری دریافت کرده و متناسب با سلیقه خود به مراقبت روزانه از کودک مبادرت می‌کنند.

از آنجایی‌که ظرفیت محدود مهدهای کودک، پذیرش کودکان بالای سه سال را با مشکل مواجه کرده، از این روی، اولویت با کودکانی است که به دلایل آموزشی یا اجتماعی نیازمند به بهره‌مندی از امکانات مهد کودک هستند. از جمله مهمترین برنامه‌های مراقبتی مهدهای کودک در فنلاند می‌توان به برنامه‌های مراقبتی روزانه مهدهای کودک و برنامه‌های مراقبتی روزانه خانگی اشاره کرد. مراقبت‌های روزانه عمدتاً بر بازی‌های برنامه‌ریزی شده در زمین بازی مشتمل می‌شود. هدف مراقبت‌های روزانه حمایت از والدین در فرآیند تربیت کودک و ارتقاء رشد و آموزش متعادل کودکان خردسال است. حداکثر زمان مراقبت روزانه در مراکز تمام وقت وپاره وقت به ترتیب۱۰و ۵ ساعت است. مراکز مراقبتی روزانه معمولاً پنج روز در هفته فعال هستند. کادرمراکز مراقبتی روزانه برمربیان آموزشی، مربیان پرورشی، پرستاران کودک و دیگر متخصصان مراقبت از کودک مشتمل می‌شود. مربیان آموزشی مراکز مراقبتی روزانه، ملزم به گذراندن دوره آموزش سه ساله تربیت معلم در یکی از موسسات آموزش عالی هستند. مربیان پرورشی مراکز فوق نیز ملزم به گذراندن دوره آموزش دوسال و نیم حرفه‌ای در مراکز تکمیلی متوسطه هستند. علاوه براین، مربیان مراکز پیش دبستانی، ملزم به پیگیری آموزش‌های تکمیلی(آموزش ضمن خدمت) هرپنج سال یکبار هستند. آموزش پرستاران کودک جهت مراقبت خانگی نیز حداقل بر۲۶۰ساعت آموزشی مشتمل می‌شود.از سال ۱۹۹۵، مسئولیت آموزش مربیان پیش دبستانی به دانشگاه‌ها واگذار شده است. این برنامه مرکب از۱۲۰واحد درسی است که به اخذ درجه مقدماتی دانشگاهی منتهی می‌شود.

متمم قانون مهدهای کودک که از اول ژانویه سال ۱۹۹۵به مورد اجرا گذارده شد، به صراحت بیان می‌دارد که از جمله اهداف آموزشی مهدهای کودک، ارتقاء زبان وفرهنگ کودکان سامی، رومانیایی و دیگر مهاجران با حمایت نمایندگان متبوع آنان هستند. با این همه طرح مراقبت‌های روزانه کودکان سامی همچنان عملی نشده است. در ارتباط با اقلیت رومانیایی نیز اقدامی در زمینه این متمم قانونی به عمل نیامده است.

حکم قانونی مصوبه سال۱۹۹۷صادره از وزارت آموزش گامی مهم بود که آموزش پیش دبستانی را در اختیارتمامی مهاجران قرار داده است. هدف دوره آموزش پیش دبستانی که مدت زمان شش ماه به طول می‌انجامد، کمک به جذب هرچه بیشتر کودکان و نوجوانان مهاجر و اقلیت جامعه فنلاندی در جهت ارائه مهارت‌های علمی لازم به آنان و نیز کمک به تسلط به زبان مادری و درک فرهنگ فنلاندی هستند. تعداد کودکان آموزش پیش دبستانی طی دهه۹۰ از افزایش ثابتی برخوردار بوده است. طبق آمار به دست آمده در پاییز سال ۱۹۹۷در مجموع تعداد۶۵۰۰ کودک رده سنی شش سال از آموزش پیش دبستانی در مدارس جامع برخوردار شدند.

● آموزش پایه

تمامی شهروندان فنلاندی موظف به گذراندن دوره آموزش پایه ده ساله هستند که از هفتمین سالروز تولد آنان آغاز می‌شود. این الزام در سن هفده سالگی (اتمام برنامه آموزش پایه) به پایان می‌رسد. آموزش پایه به معنای حضور اجباری در مدرسه نیست، بلکه نوآموزان مختار به کسب دانش و مهارت‌های معادل از منابع مختلف هستند. این در حالیست که تقریباً تمامی شهروندان فنلاندی در مدارس جامع (مراکز آموزشی ارائه کننده آموزش نه ساله پایه) حضور می‌یابند. از آموزش پایه در کشور فنلاند تحت عنوان Peruskoulu یاد می‌‌شود که طی مدت زمان نه سال به صورت اجباری به تمامی شهروندان فنلاندی ارائه می‌‌شود. آموزش پایه ترکیبی از مقاطع آموزشی ابتدایی و مقدماتی متوسطه( چهار سال آموزش ابتدایی + پنج سال آموزش مقدماتی متوسطه) است. تا پیش از دهه۱۹۷۰، آموزش پایه از ساختاری متشکل ازشش سال آموزش ابتدایی و دو تا سه سال آموزش اجتماعی متشکل می‌شد. آموزش پایه از سن هفت سالگی آغاز می شود و تا سن ۱۶سالگی به طول می‌انجامد. مسئولیت تقبل هزینه‌های آموزشی اعم از هزینه کتاب ها و ملزومات آموزشی، تغذیه، خدمات پزشکی و دندانپزشکی، برعهده شهرداری‌ها است.

دوره آموزش پایه Peruskoulu خود از دورة مقدماتی آموزشی شش ساله تحت عنوان ala - aste با برخورداری از یک معلم و دورة آموزش تکمیلیسه ساله باعنوان yla - aste با برخورداری از معلمین تخصصی برای هر درس متشکل می‌شود.

در شهرهای بزرگتر، مدارس خصوصی فعالیت دارند که شهریه دریافت می‌کنند و به کودکان مشاغل بین‌المللی یا جامعة دیپلمات تعلق دارد. در هلسینکی مرکز فنلاند، مدارس خصوصی انگلیسی، آلمانی، فرانسوی و روسی زبان با استاد ان و برنامه‌های آموزشی اصلاح شده به علاقه‌مندان ارائه می‌‌شود. احساس نظم و اختیار در تمامی سیستم مدرسه‌ آشکار است و تعیین تکلیف روزانه معمولاً از همان ابتدا شروع می‌شود. دانش‌آموزان و والدین با جدیت مدرسه را پذیرفته‌اند. در تمامی مقاطع، زبان‌های خارجی از ترکیبات اصلی تحصیلی به شمار می‌آیند.

اگرچه اکثر ساختار عمده کشور فنلاند، از شهروندان فنلاندی متشکل می‌شود، اما در شهرها و مناطق سوئدی زبان کشور، هرکس می‌تواند بین مدارس عمومی سوئدی یا فنلاندی زبان، یکی را انتخاب کند. برنامه آموزشی مدارس مذکور یکسان است و فقط زبان دستوری فرق می‌کند. علاوه بر دستور زبان مادری (فنلاندی یا سوئدی)، نخستین زبان خارجی طی سال سوم (رده سنی نه سال) تا پایان آموزش و زبان اجباری دوم طی سال هفتم به دانش‌آموزان ارائه می‌شود. زبان سوم آموزشی نیز اغلب طی سال هشتم ارائه می‌شود.

بالغ بر۹۰ درصد دانش‌آموزان مدارس پایه فنلاند به انتخاب زبان انگلیسی به عنوان اولین زبان خارجی و زبان آلمانی، به عنوان دومین زبان آموزشی مبادرت می‌کنند.

از جمله دیگر زبان‌های خارجی برخوردار از اولویت انتخابی در میان دانش‌آموزان فنلاندی می‌توان به زبان‌های فرانسه و روسی‌ اشاره کرد. از سال۱۹۹۰، در شهرهای بزرگ کشور واحدهای مدرسه‌ای فراگیر انگلیسی زبان تأسیس شد. این مدارس از برنامه‌های آموزشی فنلاندی پیروی می کند و حاصل آنInterational Baccalaureal است. این مدارس عمدتاً برای دانشجویان بورسیه و خارجی در نظر گرفته شده است. این درحالی است که دانش‌آموزان فنلاندی که قصد مهاجرت و ادامه تحصیل در خارج از کشور دارند نیز از مجوز حضور در این مراکز برخوردار هستند. در تمامی مدارس فراگیر، دانش‌آموزان به احراز گواهینامه پایان دوره (Lukukausitodishtus) با درجه‌بندی از نمره ۱۰ ( بالاترین نمره) تا نمره ۴ (پایین‌ترین نمره) نائل می‌آیند. از نمرات ۱۰ـ ۹ تحت عناوین قابل ستایش ۸ ـ ۷ خوب، نمره ۶ رضایت‌بخش، نمره ۵ قبول و نمره ۴ مردود یاد می‌‌شود. به محض پایان این دوره، دانش‌آموزان به احراز گواهینامه پایان دوره نائل می‌آیند. به محض پایان یافتن این دوره، دانش‌آموزان مستعد (تقریباً ۵۰ درصد یک گروه سنی) به دوره تکمیلی متوسطه راه می‌یابند.

گفتنی است که مجوز ورود به مراکز آموزشی تکمیلی بر مبنای سابقه افراد در دوره متوسطه صادر می‌شود. در این اثنا همچنین، دانش‌آموزان مجاز به ادامه تحصیل در مدارس حرفه‌ای، مدارس فنی و مدارس بازرگانی و تجاری هستند. سال تحصیلی ازاواسط ماه اوت آغاز می شود و تا پایان ماه می ‌به طول می‌انجامد. سال تحصیلی آموزش پایه بر۱۹۰روز (۹۰ روز در پائیز و۱۰۰ روز در بهار) در قالب هفته‌های آموزشی پنج روزه و روزهای آموزشی چهار تا هفت ساعته مشتمل می‌شود. از جمله عمده‌ترین تعطیلات آموزشی مراکز آموزش پایه می‌توان به تعطیلات دو هفته‌ای کریسمس، تعطیلات یک هفته‌ای عید پاک و تعطیلات یک هفته‌ای ماه‌های فوریه ـ مارس به عنوان تعطیلات زمستانی یا «تعطیلات اسکی» ‌اشاره کرد.

● آموزش پایه ویژه اقلیت‌های قومی مهاجرین و پناهندگان

مطابق قانون آموزش پایه، آموزش پایه زبان فنلاندی یا سوئدی است. مناطق دو زبانه موظفند برای هر دو گروه زبانی مدارس را فراهم کنند. به زبان‌های سامی، رومانی یا زبان ‌اشاره نیز آموزش ارائه می‌شود بخشی از آموزش به دیگر زبان‌ها نیز ارائه می‌شود. آموزش کودکانی که در زادگاه سامی زندگی می‌کنند و می‌توانند به زبان سامی تکلم کنند عمدتاً به زبان سامی هستند. مطابق قانون آموزش پایه، بسته به زبان آموزشی کودک، زبان‌های فنلاندی، سوئدی یا سامی می‌تواند به عنوان زبان مادری تدریس شود. کلاس‌های زبان سامی، در کاربرد زبان سامی به عنوان زبان آموزشی، در دو دهه گذشته افزایش قابل توجهی داشته است.

شهرداری‌های مناطق سامی‌نشین تمامی تلاش خود را به کار گرفته‌اند تا آموزش و کلاس‌های سامی استقرار یابد. با این همه تعداد شرکت‌کنندگان ‌اندک بوده است. قانون آموزش پایه شهرداری‌ها را موظف نمی‌داند که آموزش به زبان رومانیایی را سازمان دهند. آموزش کودکان رومانیایی زبان در حال حاضر بر مبنای مصوبه وزارت آموزش صورت می‌گیرد. کودکان رومانیایی به واسطه شرایط فرهنگی خود غالباً در چند سال گذشته نتوانسته‌اند تحصیلات خود را به پایان برسانند. بهبود حضور کودکان رومانیایی در مدارس کشور آشکارا مشهود بوده است، اما همچنان هم در میان کودکان رومانیایی افت تحصیلی مشاهده می‌شود.

کودکان مهاجر در سنین قانونی مدرسه از آموزش آمادگی نیز برخوردار می‌شوند به شرط آنکه از برخی پیش‌شرط‌ها برخوردار باشند. مطابق قانون آموزش پایه، دامنه آموزش مهاجران پیش از ورود به آموزش پایه، بستگی به آموزش ارائه شده در طول یک ترم تحصیلی دارد. بر پایه مصوبه وزارت آموزش در خصوص آماده‌سازی مهاجران،آموزش آمادگی از ابتدای سال ۱۹۹۷، به کلیه کودکان مهاجر در مدارس جامع عرضه می‌شود. اجرای سیاست آموزش پایه در راستای تسهیل جذب مهاجرین جامعه فنلاندی و ارتقاء ظرفیت پذیرش آنان در کلاس‌های آموزش پایه به زبان فنلاندی یا سوئدی است.

● برنامه‌های آموزشی

از جمله مهمترین دروس آموزشی مراکز آموزش پایه می‌توان به دروس زبان مادری و ادبیات فنلاندی یا سوئدی، دیگر زبان‌های بومی نظیر زبان‌های رومی و سامی، زبان خارجی، محیط‌زیست، تعلیمات اجتماعی، دین و علم اخلاق، تاریخ، دروس اجتماعی، ریاضیات، فیزیک، شیمی، زیست، جغرافیا، تربیت‌بدنی، موسیقی، هنرهای تجسمی، صنایع و اقتصاد خانواده ‌اشاره کرد.

● ارزیابی تحصیلی

ارزیابی دانش‌آموزان در قالب برنامه‌های آموزشی پایه‌ریزی شده و توسط معلمین مدارس انجام می‌شود. در ارزیابی تحصیلی دانش‌آموزان تأکید عمده‌ای برگسترش سلامت و خودباوری دانش‌آموزان برای شکل‌دهی به تصویر واقع‌گرا از دانش و مهارت‌های خود معطوف می‌‌شود. ارزشیابی تحصیلی، در نتیجه همکاری تفکیک‌ناپذیر میان خانه و مدرسه صورت می‌گیرد. دانش‌آموزان با عملکرد مناسب در ارزشیابی پذیرفته شده و به مقاطع بالاتر آموزشی راه می‌یابند. گواهینامه‌های تحصیلی توسط رؤسای دانشگاه یا مدرسه با همکاری معلمان یا استادان به فارغ‌التحصیلان اعطا می‌شود. دانش‌آموزانی که از مهارت کافی در برنامه‌های آموزشی برخوردار نشده‌اند و از بلوغ ذهنی کافی در پایان سال تحصیلی برخوردار نباشند، ملزم به تکرار مجدد پایه آموزشی هستند.

● مقطع آموزش متوسطه

▪ ساختار آموزشی

راحت‌ترین راه ورود به دانشگاه از طریق گذراندن دوره آموزشی متوسطه است. این دوره ویژه دانش‌آموزان رده‌های سنی۱۹ـ ۱۶سال است. در پایان دوره مذکور آزمونی مبنی بر ارزیابی توانایی‌های دانش‌آموزان برگزار می‌‌شود که مردودی کامل بندرت در آن معمول است. اما از آنجائی که رقابت میان تعداد زیادی از متقاضیان جهت احراز کرسی‌های دانشگاهی با ظرفیت نسبتاً‌ اندک، بسیار زیاد است، از این روی، دانش‌آموزان برای کسب امتیازات بالا با فشار بسیاری در جهت کسب شانس ورود به دانشگاه مواجه هستند. دانش‌آموزان این دوره همچنین ملزم به گذراندن دوره مشکل آموزشی با تکالیف منظم و مقتضی علاوه بر کلاس‌های اصلی خود هستند.

پیش از این برنامه‌های آموزشی این دوره به دو قسمت زبان و ریاضیات با برنامه‌های آموزشی بسیار متفاوت، تقسیم می‌شد. اما در حال حاضر، برنامه‌های آموزشی برای کلیه دانش‌آموزان یکسان است چرا که کلیه دانش‌آموزان، دوره‌های زبان و ریاضیات یکسان گذرانده اند و امکان انتخاب ریاضیات در سطح مقدماتی و پیشرفته برای کلیه دانش‌آموزان وجود دارد. دانش‌آموزانی که به انتخاب ریاضیات مقدماتی مبادرت می‌کنند، ملزم به گذراندن زبان خارجی سوم هستند. این در حالیست که دانش‌آموزانی که ریاضیات پیشرفته را انتخاب می‌کنند، موظف به گذراندن سومین و یا حتی چهارمین زبان خارجی هستند.

رشته‌های این دوره آموزشی معمولاً به صورت واحدهای دوره‌ای با طول مدت متفاوت (میانگین۳۴ ـ ۳۲ ساعت در هفته) به دانش‌آموزان ارائه می‌شود. از جمله مهمترین دروس آموزشی این دوره می‌توان به دستور زبان مادری، آموزش سه رشته زبان خارجی به اضافه زبان خارجی چهارم؛ ریاضیات مقدماتی و پیشرفته، شیمی، زیست‌شناسی، جغرافیا، روانشناسی، تاریخ، علوم اجتماعی، تغذیه و بهداشت، تربیت‌بدنی، موسیقی، هنر و علوم فنی ‌اشاره کرد.

دروس ریاضیات نیز بر دروس جبر، هندسه، مثلثات، حسابان، معادلات دیفرانسیل و آمار مشتمل می‌شود. تفاوت بین ریاضیات پیشرفته و مقدماتی اساساً در ترکیب و عمق مسائل آن است.

اگرچه، دانش‌آموزان دوره ریاضیات پیشرفته، ملزم به گذراندن کلاس‌های ریاضیات طولانی مدت و دوره‌های پیشرفته‌تری از دروس فیزیک و شیمی هستند. رشتة ادبیات و فرهنگ اجتماعی در رشته‌های زبان جای می‌گیرند. دوره‌های انگلیسی که ترجیحاً انگلیسی بریتانیایی است، هرچند می‌تواند قسمتی از انگلیسی آمریکایی و انگلیسی متفاوت دیگر جهان را هم شامل شود، شامل ادبیات. هنر، ‌تاریخ و فرهنگ سیاسی ـ اجتماعی آمریکا و بریتانیا است. نمرة هر درس با امتیازبندی از چهار تا۱۰ در گواهینامه پایان تحصیلی این دوره با ذکر نام دانش‌آموز، شماره ‌ایمنی اجتماعی، تاریخ ورود به دوره و تاریخ فارغ‌التحصیلی از آن و میانگین امتیاز کل دروس آموزشی طی دوره سه ساله لحاظ می‌شود. پیش از دهه۱۹۹۰، مقررات چندی درخصوص مدارس تکمیلی متوسطه به مورد اجرا در می‌آمد که در سال۱۹۹۱، مورد تجدیدنظر کامل قرار گرفت. از جمله چنین مقرراتی می‌توان به سرپرستی انحصاری مدارس تکمیلی متوسطه توسط نهادهای دولتی تا پیش از دهه۹۰ و تفویض این مسئولیت به شهرداری‌ها، نمایندگان شهرداری و یا افراد و گروه‌های خصوصی مورد تأیید هیأت دولت ‌اشاره کرد. علاوه بر این تا پیش از دهه۱۹۹۰، مدارس تکمیلی متوسطه با محدودیت‌هایی در پذیرش دانش‌آموز مواجه بودند، اما این اصل طی سال۱۹۹۳منسوخ شد و درحال حاضر، مبنای پذیرشی دانش‌آموزان، بر نرخ دانش‌آموزان متقاضی استوار است. تعداد کل۴۸۱ مدرسه تکمیلی متوسطه در کشور فنلاند فعالیت دارد که ۱۸ مدرسه در زمره مدارس شبانه هستند.

هدف اصلی مدارس تکمیلی متوسطه شبانه، فراهم‌سازی فرصت برای‌ آن دسته از افرادی است که ضمن فعالیت در بازار کار، تصمیم به تحصیل در مقطع متوسطه دارند. هر مدرسه تکمیلی متوسطه به طور متوسط از ۲۲۴ دانـش‌آموز (۳۰ دانش‌آموز در کلاس) برخوردار هستند. تا پیش از دهه۱۹۹۰،کلاس‌های درسی بر مبنای رده سـنی دانش‌آموزان دسته‌بندی می شد و محصلین برمبنای دروس انتخابی خود تفکیک می‌شدند. این در حالی است که از سال۱۹۸۲، آموزش مقطع تکمیلی متوسطه به دوره‌های ۳۸ جلسه‌ای ۴۵ دقیقه‌ای تغییر وضعی داد.

شیوه مرسوم تقسیم سال تحصیلی به پنج یا شش بخش است. گفتنی است که هر بخش از برنامه تحصیلی متفاوتی برخوردار بوده و فقط به چند درس اختصاص دارد. در شیوه حاضر، چگونگی دسته‌بندی دروس آموزشی نیز کاملاً برعهده مدارس است. علاوه بر این، از سال ۱۹۸۷، طرح آزمایشی مبنی بر خروج دوره‌های آموزش تکمیلی متوسطه از حالت قالبی و تفویض مسئولیت تعیین ترتیب و زمان ارائه دوره‌ها به مدارس و دانش‌آموزان به مورد اجرا درآمده است. سال تحصیلی مقطع تکمیلی متوسطه از اوت آغاز شده و تا هفته ۲۲ سال تقویمی به طول می‌انجامد.

در مدارس متوسطه برخوردار از قالب‌های آموزشی۳ تایی،۲ سال نخست آموزش بر۱۹۰روز تحصیلی در هر سال و سال سوم بر حداقل۱۲۰روز تحصیلی مشتمل می‌شود. در انتهای ترم تحصیلی بهاره، آزمون‌های پایانی و آزمون نهایی کتبی و شفاهی برگزار می‌شود. مدارس تکمیلی متوسطه مبادرت به فعالیت پنج روز در هفته می‌کنند. ساعات شروع فعالیت مدارس تکمیلی متوسطه منظم نبوده و از مدرسه‌ای به مدرسه دیگر متفاوت است.

● سیاست‌های آموزشی

آموزش‌های تکمیلی پس از آموزش پایه، عمدتاً توسط مدارس تکمیلی متوسطه، مدارس فنی و حرفه‌ای و مدارس عالی حرفه‌ای ارائه می‌شود. داوطلبان حضور در این مراکز آموزشی، ملزم به برخورداری از گواهی فارغ‌التحصیلی از مدارس جامع هستند. مهمترین سیاست‌های آموزشی نظام متوسطه فنلاند، ارائه آموزش تکمیلی متوسطه پس از آموزش پایه به تمامی شهروندان فنلاندی است. در این زمینه، بالغ بر نیمی از فارغ‌التحصیلان مدارس جامع(۵۴ درصد) به تحصیلات خود مدارس تکمیلی متوسطه، ۴۰ درصد به ادامه تحصیل در مؤسسات عالی فنی‌وحرفه‌ای و تنها ۶ درصد در پایه دهم اختیاری و یا فعالیت در بازار کار گرایش می‌یابند.

آموزش مقطع متوسطه کشور فنلاند به سوی نظام به شدت مرکززدا پیش می‌رود. از این روی، مسئولیت تدریس دروس آموزشی، طراحی و تدوین محتوای دروس آموزشی و انتخاب مواد آموزشی به مقام‌های محلی واگذار شده است. اتخاذ چنین سیاستی به نوبه خود به مدارس تکمیلی متوسطه و مؤسسات عالی فنی‌وحرفه‌ای امکان می‌دهد تا با یکدیگر همکاری کنند، منابع آموزشی مورد نیاز مناطق مختلف را افزایش بدهند و نیازهای فردی دانش‌آموزان را بر آورده کنند.

● ارزیابی تحصیلی

هدف از ارزیابی دانش‌آموزان در مقطع تکمیلی متوسطه، ارائه بازخوردی از پیشرفت تحصیلی و موفقیت دانش‌آموزان در حین تحصیل در مدارس متوسطه است. در این مقطع تحصیلی، ارزیابی بر پایه اهداف مندرج در برنامه‌های درسی صورت می‌گیرد. همانگونه که قبلاً نیز بدان‌ اشاره شد، تحصیلات مقطع متوسطه به دوره‌های ۳۸ ساعته تقسیم می‌شود. در پایان هر دوره عملکرد دانش‌آموزان توسط معلمان مورد ارزیابی واقع می‌شود. گفتنی است که این ارزیابی بر آزمون‌های کتبی و ارزیابی مداوم کلاسی از عملکرد دانش‌آموزان مشتمل می‌شود. در ارزیابی دانش‌آموزان مقطع تکمیلی متوسطه از نمرات عـددی (چهار تا۱۰) تحت عنوان قبول یا مردود استفاده می‌شود. در ارزیابی نهایی دانش آموزان، ارزیابی هر درس برمبنای ارزیابی دوره‌ای به صورت درج نمرات عددی در گواهی‌ها و کارنامه‌ها صورت می‌گیرد. دانش‌آموزان زمانی فارغ‌التحصیل مقطع تکمیلی متوسطه محسوب می‌شود که مطابق حداقل واحد‌های فوق‌الذکر، تعداد دوره‌های لازم در هر درس را با موفقیت پشت سر گذارند.

در این صورت گواهی فراغت از تحصیل به آنان اعطا می‌شود. در پایان سال سوم متوسطه، دانش‌آموزان، در آزمون نهایی متشکل ازچهار درس اجباری و دروس اختیاری شرکت می‌کنند. از جمله دروس اجباری مقطع تکمیلی متوسطه می‌توان به زبان مادری فنلاندی، سوئدی یا سامی بسته به زبان تدریس، دومین زبان (سوئدی)، ریاضیات یا علوم و علوم انسانی ‌اشاره کرد. بالغ بر یک سوم از دانش‌آموزان فارغ‌التحصیل مدارس تکمیلی متوسطه به دانشگاه راه می‌یابند و این درحالی است که دو سوم آنان به ادامه تحصیل در مؤسسات عالی فنی‌وحرفه‌ای مبادرت می‌کنند.