سرمایه گذاری مخاطره آمیز

هنگامی كه سخن از سرمایه گذاری مخاطره آمیز به میان می آید, سریعاً ریسك و خطر به ذهن متبادر می شود دلیل آن نیز واضح است

هنگامی كه سخن از سرمایه‌گذاری مخاطره‌آمیز به میان می‌آید، سریعاً ریسك و خطر به ذهن متبادر می‌شود. دلیل آن نیز واضح است. چرا كه بسیاری از طرح‌های سرمایه‌گذاری مخاطره‌آمیز از هر نوع، معمولاً با ریسك و خطر همراه هستند. برخی‌ها سرمایه‌گذاری در طرح‌های مخاطره‌ای را نمی‌پسندند. در فعالیت‌های اقتصادی و مالی كه مخاطره وجود دارد، بازده بالقوه نیز موجود است. بدون مخاطره، بازده‌ای در كار نخواهد بود. در واقع كسب سود بدون قبول مخاطره، امكان‌پذیر نیست.

بطور خلاصه می‌توان ادعا كرد بررسی ریسك شركت‌های سرمایه‌گذار خطرپذیر را می‌توان براساس ملاك‌های مختلف تقسیم‌بندی كرد و مورد مطالعه قرار داد. مانند:

▪ براساس مرحله‌ای كه محصول در آن قرار دارد و فرایند تولید در آن مرحله انجام خواهد شد

▪ براساس بررسی عوامل مربوط به ریسك‌های مختلف سرمایه‌گذاری كه شركت سرمایه‌گذاری با آن روبه‌رو می‌شود.

▪ براساس بررسی چند عامل اصلی و اساسی از میان ریسك‌های مختلف كه برای شركت سرمایه‌گذاری خطرپذیر، بیشتر حائز اهمیت است.

● ریسك‌های موجود در مراحل مختلف

وقتی همه فرصت‌های موجود، همراه با ریسك باشند، بزرگ‌ترین ریسك این است كه این فرصت‌ها را از دست بدهیم. ریسك، معمولاً نتیجه عدم پیش‌بینی نیست بلكه ناشی از چشمپوشی است.

شركت‌ها و مؤسسات در هر مرحله از توسعه و رشدشان كه باشند با ۵ نوع ریسك روبه‌رو هستند:

۱) ریسك میزان رشد

۲) ریسك مربوط به فناوری

۳) ریسك بازاریابی

۴) ریسك مالی

۵) ریسك مدیریت و گروه اداره‌كننده

ریسك، غیر قابل اجتناب است، بنابراین باید آن را مدیریت كرد.

از زمانی كه یك شركت شروع به تأسیس می‌كند؛ مراحل زیر را در پیش روی دارد:

مرحله ایده اولیه۱، مرحله شروع به ساخت۲، مرحله آزمایش طرح، مرحله رو به رشد و ورود اولیه به بازار۳، مرحله رشد، مرحله توسعه۴ و مرحله بلوغ۵

● ریسك‌های موجود در مرحله اول (مرحله ایده اولیه)

▪ ریسك رشد: به معنای احتمال عملی نشدن ایده اولیه

ریسك مربوط به فناوری و ریسك محصولات: احتمال غیرواقعی بودن ایده فناوری یا احتمال جدید نبودن ایده

▪ ریسك مربوط به بازاریابی و وجود رقبا: احتمال اشتباه در سنجش میزان بازار و رشد محصول و فروش آن در بازار

▪ ریسك‌های مالی: احتمال تخمین نادرست هزینه‌های شروع عملیات و هزینه‌های سرمایه‌ای

▪ ریسك مربوط به تیم مدیریت: احتمال فقدان تجربه تیم در كسب و كار مورد نظر و یا عدم وجود هر نوع تجربه مربوطه

● ریسك‌های موجود در مرحله ورود اولیه به بازار

▪ ریسك رشد: مرحله ورود و انتقال از محل مرحله انكوباتوری به محیط واقعی، نیازهای بازار و قوانین آن را باید بشناسد؛ احتمال عدم توجه به رقبا و ایجاد محصول رقابتی.

▪ ریسك فناوری: بالا بودن مقیاس تسهیلات محصول؛ عدم توسعه یك محصول منحصر به‌فرد در بازار.

▪ ریسك مربوط به بازاریابی: احتمال متفاوت بودن آزمایش بازاریابی برای نمونه‌های اولیه با میزان بازار محصول واقعی و تولید شده، عدم پذیرش بازار، وجود رقبای بزرگ، عدم تكرار كسب و كار، فشار هزینه بر كیفیت محصول یا خدمات مربوط به مشتری.

▪ ریسك مالی: عدم وجود سرمایه كافی، تراز منفی به جریان نقدی (خروجی بیشتر از ورودی‌ها)، گردش ضعیف دارایی، تأكید بر فروش به جای سودآوری

▪ ریسك مربوط به تیم مدیریت: بالا بودن سرعت ترفیع بدون در نظر گرفتن ارزیابی نیازها، گزینه‌ها و كاركنان، عدم آگاهی از اینكه چه چیزی مورد انتظار است. استفاده نكردن از افرادی كه ارزش آنها با فرهنگ‌شان مطابقت دارد. عدم توانایی در هدایت ریسك به‌گونه‌ای كه توسعه را تثبیت كند.

● ریسك‌های موجود در مرحله رشد

مرحله رشد، مرحله‌ای است كه خطوط تولید گسترش یافته و سبك مدیریت از حالت غیررسمی به رسمی تبدیل می‌شود.

▪ ریسك رشد: میزان توانایی شما در داشتن چشم‌اندازی مرتبط، با ایجاد توازن بین نیازهای امروز و فردا و هماهنگی منابعی كه در حال آزمایش هستند. به آسانی نمی‌توان با نرخ رشد اصلی، میزان مخاطره‌پذیری جدید را افزایش داد. اگر انجام كارهای یكسان و مشابهی را به منظور دست یافتن به موفقیت ادامه دهید، تقریباً واضح است كه شكست می‌خورید.

▪ ریسك مربوط به تكنولوژی و تولید: دستیابی به موفقیتی زودرس با استفاده از خط تولید ساده به معنای توانایی در رویارویی با رقبایی نیست كه دارای سرمایه بوده و روابط مشتری بالا و قوی هم دارند. فناوری جدید و تولیدات نو و توسعه آنها، منابع مهم عملیات رشد سریع كسب و كار است.

▪ ریسك مربوط به بازاریابی و رقابت: بازخورد ضعیف بازار، برنامه راهبردی ضعیف مرتبط با بازاریابی، افزایش میزان برگشت سفارش، شكایت‌های مشتری.

▪ ریسك مالی: اهرم بالا، تأمین مالی كوتاه‌مدت، عدم توازن در مواد اولیه، استراتژی ضعیف مالیاتی مرتبط با وجه نقد و همچنین استراتژی ضعیف مالی، افزایش مدیران ارشد.

● ریسك مدیریت و تیم مدیریت:

▪ وجود حدود سازمانی: كاركنان، چشم‌انداز خود را نسبت به شغل یكدیگر از دست می‌دهند.

كاركنان، توانایی فهم روابط بین كارهای مختلف را ندارند و نمی‌دانند كه چگونه این روابط باعث دستیابی به اهداف سازمانی می‌شوند. كاركنان بیشتر از آنچه كه سازمان را به صورت كل ببینند، توجه به واحد كاری خود دارند. وقتی حدود سازمانی سخت و محكم باشند، شركت توانایی خود را در زمینه تغییر در عملكرد و واكنش خویش نسبت به محیط خارجی، از دست می‌دهد. عدم وجود هر گونه برنامه‌ریزی راهبردی، تغییر اولویت‌هایی كه در دستیابی و استفاده از فرصت‌ها وجود دارد، جلوگیری از توسعه ساختار، فراگرد و كنترل‌ها، استخدام افرادی كه باهوش‌تر از شما نباشند، از دست دادن افراد كلیدی، عدم احساس شراكت دیگران در كار، سیستم‌های ضعیف پشتیبانی تصمیم‌گیری، عدم كفایت سیستم‌های داخلی كه پاسخگوی مشتریان و كاركنان نیست، تضاد بین بخش رسمی و غیررسمی، ضرورت اصل پیتر، مشكل بودن تصمیم‌گیری درباره نقش‌ها، اختیارات و مسئولیت‌ها.

● چرا شناخت مخاطره اهمیت دارد؟

اگر مفهوم مخاطره و اهمیت آن نزد سرمایه‌گذاران را ندانید، بسیار بعید است كه در امر سرمایه‌گذاری بتوانید به موفقیت دست یابید. بنابراین، فهم مخاطره و عوامل مؤثر بر آن در سرمایه‌گذاری برای كارآفرینان و سرمایه‌گذاران، امری حیاتی به نظر می‌رسد.

خوشبختانه، گرچه مخاطره موضوعی پیچیده است و غالباً مورد بررسی‌های علمی و تخصصی قرار می‌گیرد، فهم آن و حتی اندازه‌گیری و مدیریت آن به صورت جدی از طریق شعور متعارف، امكان‌پذیر است. قواعد و قوانین مخاطره و همچنین مدیریت آن تحت قوانین ساده اقتصاد دانش شعور متعارف- قرار می‌گیرند.

علاوه‌بر آنچه گفته شد، قوانین اقتصادی دیگر نیز در این حوزه كاربرد دارند. مانند این جمله: «هیچ چیزی مانند یك غذای مجانی نیست»، با این تفاصیل دیگر بهانه‌ای برای عدم فهم مخاطره و بی‌اعتنایی به آن توسط سرمایه‌گذاران و كارآفرینان باقی نخواهد ماند.

اگر كمی با این مفهوم آشنا شوید دیگر سؤال‌های متداول سرمایه‌گذاران و پاسخ‌های كارآفرینان، برایتان عجیب نخواهد بود. اگر این مفهوم را خوب بفهمید، می‌دانید چگونه باید آن را اداره كنید و این موجب خواهد شد سؤال‌های متعددی برای شما مطرح شود.

نویسنده : محمد رستمی

پانوشت‌ها:

۱. Gestation

۲. Inception

۳. Roll out

۴. Expantion

۵. maturity

منابع:

www.۱۰۰۰ventures.com

Book: Venture Capital Handbook

Book: Venture Capital, Entrepreneurship and public policy

www.Fundingpost.com

---