مقــایســه حقــوق اساســی ۵ کشــور آلمان , فرانسه , انگلستان , ایالات متحده آمریکا و ایران

مطالعه تطبیقی قانون اساسی کشورهای گوناگون بهترین راه حل برای شناخت بهترین نظام سیاسی در اداره امور مملکت است

● مقدمه :

مطالعه تطبیقی قانون اساسی کشورهای گوناگون بهترین راه حل برای شناخت بهترین نظام سیاسی در اداره امور مملکت است . در تدوین قانون اساسی می توان با شناخت از نظام حقوقی سیاسی موجود جهان و مقایسه آنها با یکدیگر معایب و مزایای هر کدام را شناخته و نقاط قوت هر کدام را برای داشتن بهترین نظام سیاسی به کار برده و مورد استفاده قرار داد . هر چند مطالعه قانون اساسی هر کشور جایگاه ویژه خود را دارد و برای حقوقدانان ضروری است ولی در بین تمامی کشورها اهل فن متفق القول هستند که ۴ نظام سیاسی از همه مهمترند و آنها شامل آلمان ، فرانسه ، انگلستان و ایالات متحده آمریکا می شوند که در این مقاله به مقایسه آنها خواهیم پرداخت و البته

نیم نگاهی هم به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران خواهیم داشت .

● بخش اول : رئیس حکومت

هر حکومت از سه بخش ۱ـ مجریه ( دولت ) ۲ـ مقننه ( مجلس ) ۳ ـ قضائیه ( دادگاه ها ) تشکیل شده است ؛

رئیس حکومت یا همان فرمانروای رژیم سیاسی فردی است که بر هر سه قوه نظارت دارد و رهبری رژیم سیاسی

( حکومت ) را مسئول است ؛ هر چند که در زمان کنونی به منظور محدود کردن قدرت حاکمان و جلوگیری از استبداد ، اختیارات رئیس حکومت را کم کرده اند و در برخی کشورها مانند انگلستان آن را به مقامی تشریفاتی تبدیل کرده اند و در برخی کشورها مانند آلمان قدرت وی را اندک قرار داده اند و در برخی دیگر مانند ایالات متحده آمریکا وی را از دخالت در امور سایر قوا منع کرده اند . رئیس حکومت در انگلستان مقام سلطنت نام دارد ؛ در کشورهای آلمان ، فرانسه و ایالات متحده آمریکا این مقام با رئیس جمهور است . در فرانسه و آمریکا رئیس حکومت در عین حال رئیس دولت هم هست و در نتیجه دارای قدرت زیادی است ولی در آلمان و انگلستان قدرت ایشان پایین است و بالاترین قدرت در این کشورها در دست صدراعظم و نخست وزیر است که رئیس دولت بوده و قوه مجریه را اداره می کنند . در کشور ایران رئیس حکومت مقام رهبری است که شخص اول مملکت به شمار می رود و بر خلاف کشورهای آلمان و انگلستان یک مقام کم قدرت و یا تشریفاتی محسوب نمی شود و مانند کشورهای فرانسه و آمریکا اداره کننده قوه مجریه به حساب نمی آید بلکه به معنای حقیقی کلمه رئیس حکومت ، مشخص کننده مسیر و جهت حرکت رژیم سیاسی و ناظر بر سایر قوای کشور است .

در انگلستان مقام سلطنت موروثی است و به فرزندان ارشد پادشاه منتقل می شود و زنان نیز از حق سلطنت

بهره مند هستند ولی پس از مردان قرار دارند . وراث قانونی که می توانند این مقام را به ارث ببرند باید پیرو مذهب پروتستان بوده و با کسی که پروتستان است ازدواج کنند و الا از سلطنت محروم می شود . پادشاه رئیس مذهب انگلستان است و باید از این مذهب حمایت کند . در ایالات متحده آمریکا رئیس جمهور با رأی غیر مستقیم مردم برای مدت ۴ سال انتخاب می شود . در فرانسه رئیس جمهور به مدت ۵ سال با رأی مستقیم مردم و با اکثریت مطلق آرا انتخاب می شود . انتخاب مجدد رئیس جمهور برای یک دوره متوالی بلامانع است .

در آلمان رئیس جمهور از میان اتباع آلمان که ۴۰ سال تمام سن داشته باشند برای مدت ۵ سال انتخاب می شود و انتخاب مجدد او برای یک دوره متوالی بلامانع است . انتخاب رئیس جمهور بر عهده مجمع فدرال است که مرکب از تمام اعضای مجلس نمایندگان و معادل تعداد آنها از نمایندگان منتخب مجالس مقننه محلی که به نسبت جمعیت هر ایالت به اکثریت نسبی آرا انتخاب می شوند .

در ایران مقام رهبری توسط مجلسی به نام خبرگان رهبری که اعضای آن منتخب مردم هستند انتخاب می شود و تا زمانی که از انجام وظایف قانونی خود ناتوان نشده باشد و یا بعضی از ویژگی های لازم برای رهبری را از دست نداده باشد در مقام رهبری باقی خواهد ماند . تشخیص این امر به عهده مجلس خبرگان رهبری است .

● وظایف و اختیارات رئیس حکومت در ۵ کشور :

۱ـ انگلستان : مقام سلطنت مظهر وحدت ملی است و از احترام ویژه ای برخوردار است . یکی از وظایف پادشاه که مهمترین آن هم به حساب می آید انتخاب نخست وزیر است که در اغلب موارد بدون دخالت پادشاه و به موجب تشریفات خاص معین می گردد . سابقه و رویه نمایندگان حزب کارگر در مجلس عوام این است که رهبر حزب را خود را انتخاب می نماید ، در حالی که سنت حزب محافظه کار بر این است که از نمایندگان حزب در مجلس عوام

هر کس را که مقام سلطنت به نخست وزیری انتخاب کند ، او را به رهبری حزب انتخاب نمایند . پادشاه در انگلستان اختیار ساقط کردن کابینه را هم دارد . هر گاه دولت اساس دموکراسی را مورد خطر قرار دهد مثلاً دوره قانونگذاری را بی جهت تمدید کند ؛ در اینگونه موارد و نظائر آن پادشاه حق خواهد داشت کابینه را ساقط کند . یکی دیگر از اختیارات پادشاه انحلال پارلمان است . اگرچه پارلمان رسماً به وسیله مقام سلطنت منحل می گردد ولی بدون پیشنهاد نخست وزیر انحلال آن میسر نیست و هر گاه نخست وزیر تقاضای انحلال کند و پادشاه آن را ضروری بداند راهی جز ساقط کردن کابینه نخواهد بود . انتصاب اعضای مجلس لردها هم با فرمان پادشاه و البته با پیشنهاد نخست وزیر انجام می گیرد . حق عفو مجرمین ، اعطای نشان های دولتی ، اعلام جنگ و صلح و امضای عهد نامه ها هم از اختیارات و وظایف پادشاه است .

۲ـ آلمان : فرامین رئیس جمهور فقط در صورتی قابل اجرا است که به تأیید صدراعظم یا وزیر مربوطه برسد مگر در چهار مورد :

الف ـ عزل و نصب صدراعظم

ب ـ انحلال مجلس فدرال در مواقعی که با اکثریت مطلق آرا قادر به انتخاب صدراعظم نگردد

ج ـ دستور به صدراعظم یا یکی از وزرا برای اداره ریاست جمهوری تا انتخاب جانشین وی

د ـ پیشنهاد نامزد برای احراز مقام صدراعظمی که عملاً رئیس حزب پیروز را معرفی می کند

۳ و ۴ ـ ایالات متحده آمریکا و فرانسه که در بخش رئیس دولت شرح داده خواهد شد .

۵ـ جمهوری اسلامی ایران : اصل ۱۱۰ قانون اساسی جمهوری ا سلامی ایران وظایف و اختیارات مقام رهبری را اینگونه می شمارد :

۱ـ تعیین سیاستهای کلی نظام جمهوری اسلامی ایران پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام

۲ـ نظارت بر حسن اجرای سیاست های کلی نظام

۳ـ فرمان همه پرسی

۴ـ فرماندهی کل نیروهای مسلح

۵ـ اعلان جنگ و صلح و بسیج نیروها

۶ـ نصب و عزل و قبول استعفای فقهای شورای نگهبان ، عالی ترین مقام قوه قضائیه ، رئیس صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ، رئیس ستاد مشترک ، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ، فرماندهان عالی نیروهای نظامی و انتظامی ، حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه گانه ، حل معضلات نظام که از طرق عادی قابل حل نیست از طریق مجمع تشخیص مصلحت نظام ، امضای حکم ریاست جمهوری پس از انتخاب مردم ، عزل رئیس جمهور با در نظر گرفتن مصالح کشور پس از حکم دیوان عالی کشور به تخلف وی از وظایف قانونی یا رأی مجلس شورای اسلامی به عدم کفایت وی ، عفو یا تخفیف مجازات محکومین در حدود موازین اسلامی پس از پیشنهاد رئیس قوه قضائیه

● بخش دوم : رئیس دولت

۱ـ ایالات متحده آمریکا : در آمریکا رئیس دولت رئیس جمهور است که ریاست حکومت را هم بر عهده دارد . مدت ریاست جمهوری ۴ سال است و انتخاب مجدد وی برای یک دوره بلامانع است . رئیس جمهور آمریکا گرچه

رئیس حکومت است ولی ناظر بر سایر قوا نیست چرا که اصل تفکیک کامل قوا در این کشور حاکم است . معاون رئیس جمهور باید دارای همان شرایط رئیس جمهور باشد و چنانچه رئیس جمهور معزول یا فوت شود یا استعفا دهد معاون رئیس جمهور جایگزین وی می گردد و هر گاه کرسی معاون خالی شود ، رئیس جمهور معاون جدید را پیشنهاد می دهد که پس از تأیید هر ۲ مجلس به این مقام منصوب خواهد شد . هر وقت معاون رئیس جمهور و اکثر وزرا به رئیس موقت مجلس سنا و رئیس مجلس نمایندگان کتباً اعلام کنند که رئیس جمهور توانایی انجام وظایف خود را ندارد ، معاون رئیس جمهور فوری وظایف رئیس جمهور را بر عهده خواهد گرفت . مطابق قانون اساسی ، انتخاب رئیس جمهور ۲ مرحله ای و غیر مستقیم است یعنی هیئت های انتخاب کننده ( electral ) توسط مردم در ایالت ها انتخاب می شود و سپس این هیأت ها در هر ایالت بطور جداگانه به انتخاب رئیس جمهور و معاون او می پردازند و طبق سنت ، حزبی که در انتخاب شکست بخورد کلاً بازنده محسوب می شود و آرای اقلیت هم به حساب اکثریت نوشته می شود و حزب پیروز به تعداد کلیه اعضای هیأت الکترال در آن ایالت رأی به دست می آورد .

به موجب قسمت دوم از ماده ۲ قانون اساسی آمریکا ، انتخاب مقامات عالی دولت از قبیل وزرا ، سفیران و قضات دیوان عالی کشور با تصویب مجلس سنا ، در صلاحیت رئیس جمهور است . هدف از جلب موافقت سنا جلوگیری از حمایت بی دلیل رئیس جمهور از نزدیکان خود است . رئیس جمهور کلیه روابط خارجی را طرح ریزی می کند و نمایندگان سیاسی خارجی را قبول و نماینده سیاسی ( سفیر ) به سایر کشورها اعزام می کند . شناسایی دول خارجی هم با شخص رئیس جمهور است ولی انعقاد عهدنامه با سایر کشورها منوط به تصویب مجلس سنا است . یکی از اختیارات رئیس جمهور آمریکا خودداری از امضای مصوبات مجلس است که در این صورت مصوبات مذکور به مجلسین اعاده می شود و هر گاه با دو سوم آرا مجدداً تصویب شود لازم الاجرا خواهد بود . فرماندهی نیروهای مسلح و عفو محکومین از دیگر اختیارات رئیس جمهور است .

۲ـ فرانسه : رئیس جمهور بر طبق رفراندوم که در سال ۲۰۰۰ انجام گرفت برای مدت ۵ سال انتخاب می شود . وی با رأی مردم انتخاب می گردد و اگر در دوره اول نامزدی حائز اکثریت آرا نگردد ، انتخابات به دور دوم کشیده

می شود و در دور دوم تنها ۲ نامزد که حائز بیشترین آرا بوده اند ، شرکت می کنند . رئیس جمهور دارای اختیارات فراونی است .

اول ـ نصب و عزل نخست وزیر : برای نخست وزیر و وزیران رئیس جمهور نیازی به موافقت پارلمان ندارد و تنها سیاست عمومی دولت نیازمند رأی موافق مجلس است .

دوم ـ رئیس جمهور می تواند مجلس ملی را هر موقع و به تشخیص خود منحل سازد ؛ منتها نمی تواند در یک سال بیش از یک بار مجلس را منحل کند .

سوم ـ هر گاه اساس ، حکومت ، استقلال و تمامیت ارضی کشور در معرض خطر باشد رئیس جمهور مختار است هر اقدامی لازم است انجام دهد .

چهارم ـ رئیس جمهور می تواند به پیشنهاد دولت یا تصمیم مشترک مجلسین لایحه یا طرحی را که نیازمند

نظر مثبت مردم است به رأی عمومی بگذارد .

پنجم ـ نصب مقامات کشوری و لشکری .

ششم ـ وتوی تعلیقی قوانین بصورت اعاده قوانین تصویب شده به مجلسین برای بررسی مجدد

فرانسه دارای نخست وزیر هم هست که از اختیارات کمتری نسبت به رئیس جمهور برخوردار می باشد .

۳ـ انگلستان : برای احراز مقام نخست وزیر هیچ شرطی از جمله سن ، جنس و تحصیلات وجود ندارد . مقام

نخست وزیر فوق العاده برجسته است ؛ زیرا اولاً نماینده مردم ( عضو مجلس ) است . دوم اینکه رهبر حزب اکثریت مجلس عوام است ؛ لذا حمایت مجلس را همواره با خود دارد . سوم اینکه نخست وزیر تا زمانی که حزب او اکثریت مجلس عوام را در اختیار داشته باشد در مقام خود باقی می ماند و محدودیت زمانی قانونی ندارد .

۴ـ آلمان : صدراعظم رئیس دولت آلمان و مهمترین مقام جمهوری فدرال آلمان است . انتخاب صدراعظم ممکن است به سه صورت باشد :

الف ـ انتخاب صدراعظم به وسیله رئیس جمهور و پیشنهاد وی به مجلس نمایندگان ( فدرال ) و تصویب مجلس با اکثریت آرا

ب ـ هر گاه پیشنهاد رئیس جمهور با اکثریت آرا به تأیید نرسد ، مجلس فدرال ظرف ۲ هفته موظف است شخص دیگری را با اکثریت آرا به عنوان صدراعظم انتخاب کند .

ج ـ هر گاه ۲ هفته منقضی شود و مجلس فدرال ( نمایندگان ) قادر به انتخاب صدراعظم با اکثریت آرا نگردید ، بلافاصله مجدداً رأی گیری می شود و این بار اکثریت نسبی آرا نمایندگان ملاک خواهد بود و در این حالت

رئیس جمهور مخیر است بین اینکه شخص منتخب را به صدراعظمی منصوب کند و یا اینکه مجلس فدرال

( نمایندگان ) را منحل و دستور انتخابات جدید صادر کند .

عزل صدراعظم : صدراعظم اعم از اینکه به وسیله رئیس جمهور و تصویب مجلس فدرال انتخاب شده باشد یا مستقیماً توسط مجلس انتخاب شده باشد ، برای تمام دوره ۴ ساله قانونگذاری مجلس فدرال در مقام خود خواهد ماند البته مجلس فدرال ( نمایندگان ) هر زمان بخواهد می تواند شخص دیگری را بعنوان صدراعظم انتخاب کند و چنانچه مجلس فدرال به صدراعظم رأی عدم اعتماد دهد در حالی که شخصی را جانشین وی با اکثریت آرا انتخاب نکرده باشد صدراعظم مخیر خواهد بود بین اینکه در مقام خود باقی بماند یا از رئیس جمهور تقاضای انحلال مجلس کند .

اختیارات صدراعظم : ۱ـ عزل و نصب وزرا ۲ـ سرپرستی و نظارت مستقیم بر دستگاه های دولتی

۵ـ ایران : رئیس جمهور در نظام جمهوری اسلامی ایران رئیس دولت است و پس از مقام رهبری عالی ترین مقام رسمی است . رئیس جمهور ایران برای مدت ۴ سال با رأی مستقیم مردم انتخاب می شود و انتخاب مجدد وی بصورت متوالی تنها برای یک دوره امکان پذیر است . رئیس جمهور با اکثریت مطلق آرا شرکت کنندگان انتخاب

می شود ولی هر گاه در دوره نخست هیچ یک از نامزدها رأی اکثریت را به دست نیاورند انتخابات با حضور۲ نامزدی که بیشترین آرا را کسب کرده اند برگزار می شود . معاون اول رئیس جمهور با موافقت وی اداره هیأت وزیران و مسئولیت هماهنگی سایر معاونت ها را به عهده دارد . ریاست هیأت وزیران با رئیس جمهور است که بر کار وزیران نظارت دارد . هیأت وزیران حق دارد برای انجام وظایف اداری و تأمین اجرای قوانین و تنظیم سازمان های اداری به وضع تصویب نامه و آیین نامه بپردازد .

● بخش سوم : قوه مقننه

۱ـ ایران : مجلس شورای اسلامی جمهوری اسلامی ایران از نمایندگان مردم که با رأی مستقیم و مخفی مردم انتخاب می شوند تشکیل می گردد . دوره نمایندگی مجلس ۴ سال است . ایران از جمله کشورهای نظام تک مجلسی است . عده نمایندگان ۲۷۰ نفر است که هر ۱۰ سال حداکثر ۲۰ نفر بر آن اضافه می شود . زرتشتیان و کلیمیان هر کدام یک نماینده و مسیحیان ارمنی جنوب و شمال هر کدام یک نماینده و مسیحیان آشوری و کلدانی مجموعاً یک نماینده در مجلس خواهند داشت . یک چهارم کل نمایندگان می توانند از رئیس جمهور سوال کنند . همچنین هر یک از نمایندگان می توانند وزیر را مورد سوال قرار دهند . برای استیضاح وزیر امضای حداقل ۱۰ نفر از نمایندگان لازم است و برای استیضاح رئیس جمهور امضای یک سوم نمایندگان لازم است .

۲ـ آلمان : دارای ۲ مجلس است : الف ـ مجلس فدرال ( نمایندگان ) ب ـ مجلس ( شورای ) ایالات

مجلس فدرال : مرکب از ۶۷۲ نماینده که با رأی عمومی ، مستقیم و مخفی تمام مردم ایالات به نسبت جمعیت هر ایالت برای مدت ۴ سال انتخاب می شوند . برای انتخاب کردن و انتخاب شدن حداقل ۱۸ سال سن ضروری است . نیمی از اعضای مجلس فدرال با اکثریت نسبی آرا بدون توجه به حزب آنها بصورت انفرادی توسط مردم انتخاب

می شوند و نیم دیگر اعضای مجلس از میان لیست هایی که توسط احزاب تهیه می شوند به نسبت جمعیت هر ایالت با اکثریت تناسبی در یک مرحله انتخاب می گردند ؛ بنابراین رأی دهنده در یک ورقه به یک نفر از نامزدها با ذکر نام رأی می دهد و در ورقه دیگر به یک حزب رأی می دهد . تنها احزابی می توانند به مجلس راه یابند که بتوانند دست کم ۵ درصد آرا را کسب کرده و یا حداقل ۳ کرسی مجلس را تصاحب کنند ؛ در غیر اینصورت سهم آنها بین سایر احزاب تقسیم خواهد شد .

مجلس ایالات ( شورای ایالات ) : دولت های ایالات یازده گانه آلمان چندتن وزیر و یا اعضای عالی رتبه خود را برای شرکت در جلسات شورای ایالات معرفی می کنند . مقامات مزبور عضو هیأت نمایندگی ایالت بوده و به تنهایی نمایندگی ایالت را بر عهده ندارند . هر ایالت دارای حداقل ۳ نفر نماینده ( ۳ رأی ) است به جز ایالت هایی که ساکنان آن از ۲ میلیون نفر بیشتر باشد که دارای ۴ نماینده خواهد بود و هر گاه جمعیت ایالتی از ۶ میلیون نفر تجاوز کند دارای ۵ نماینده خواهد بود . مجلس نمایندگان ( فدرال ) و شورای ایالات از حقوق متساوی برخوردار نیستند . وضع قوانین ، تصویب مالیات ها ، بودجه و نظارت بر اعمال حکومت فدرال از طرق سوال ، استیضاح و سانسور منحصراً با مجلس فدرال است . شورای ایالات حق دارد قوانین مصوب مجلس نمایندگان را وتوی تعلیقی کند که در این صورت مصوبه های معلق شده مجدداً در مجلس فدرال مطرح و چنانچه با دو سوم آرا مجدداً به مصوبه قبلی رأی دهند ، وتوی شورای ایالات بی اثر می شود . شورای ایالات همانند مجلس نمایندگان از حق پیشنهاد قانون برخوردارند . شورای ایالات ، بر خلاف مجلس فدرال در امور اجرایی دولت مشارکت دارد و کلیه آیین نامه های دولت و تعرفه و شرایط استفاده از راه آهن ، پست ، تلگراف و تلفن باید به تصویب شورای ایالات برسد . رئیس شورا برای ۱ سال انتخاب می شود و هر سال صدراعظم یکی از ایالات این مقام را احراز می کند .

۳ـ انگلستان : پارلمان انگلستان قدیمی ترین مجلس در جهان است و شامل ۲ مجلس عوام و لردها می شود .

مجلس عوام دارای ۶۵۰ نفر نماینده است که با رأی مردم انتخاب می شوند ولی مجلس لردها موروثی و انتصابی است . دوره پارلمان ۵ سال است و قدرت واقعی با مجلس عوام است .

۱ـ مجلس عوام : انتخابات مجلس عوام بطور مستقیم و مخفی بر پایه نظام اکثریتی و روش تک گزینی در یک مرحله صورت می گیرد . کسی که داوطلب نمایندگی است نیازمند تأیید از سوی ۱۰ نفر است و باید ۱۵۰ لیره به عنوان ودیعه بسپارد تا اگر حداقل یک هشتم آرای حوزه انتخابیه را به دست نیاورد به نفع دولت ضبط شود . رسیدگی به اختلافات انتخاباتی در صلاحیت دادگاه های عمومی است . انتخاب رئیس مجلس با خود مجلس است که او را سخنگو می نامند .

۲ـ مجلس لردها : اعضای مجلس لردها به ۵ گروه تقسیم می شوند :

۱ـ لردهای روحانی : عبارتند از ۲ اسقف اعظم کانتربوری و یورک و ۲۴ نفر کشیش عالی مقام کلیسای انگلستان که مادام العمرند .

۲ـ لردهای موروثی : مقام خود را از پدران خویش به ارث می برند . شمار آنها ۹۲ نفر است و حق رأی از آنها سلب شده است .

۳ـ لردهای انتصابی : یک دسته از آنها توسط شاه برای تمام عمر انتخاب شده اند که از میان اشخاصی که خدمات مهمی برای کشور انجام داده اند هستند . دسته دیگر آنهایی هستند که به سبب مقام اجرایی و مملکتی که دارند سمت مجلس لردها را دارند . تعداد لردهای انتصابی ۵۶۱ نفر است .

۴ـ لردهای قاضی : ۹ نفر از قضات عالی دادگستری که مادام العمر توسط شاه به این مقام منصوب شده و کمیته قضایی مجلس لردها را تشکیل می دهند . این کمیته در حکم دیوان عالی انگلستان است و ریاست این گروه با رئیس قوه قضائیه است .

۵ـ لردهای شاهزاده : تعدادی از شاهزادگان که توسط پادشاه به این سمت منصوب شده اند .

ریاست مجلس لردها با رئیس قوه قضائیه است . مجلس لردها می تواند اگر با طرح یا لایحه ای مخالف بود اجرای آن را یک سال به تعویق بیندازد ولی نمی تواند آن را رد کند . مجلس عوام به اتهام وزرا رسیدگی کرده و اگر وزیر را مجرم تشخیص دهد پرونده وی را برای صدور حکم به مجلس لردها می فرستد .

۴ـ ایالات متحده آمریکا : کنگره آمریکا شامل مجالس نمایندگان و سنا است . مدت نمایندگی مجلس نمایندگان ۲ سال و مدت سنا ۶ سال است . تعداد اعضای مجلس نمایندگان ۴۳۵ نفر است . نمایندگان هر ۲ مجلس دارای حقوق ماهانه ، فوق العاده های مسافرت و حق داشتن منشی مخصوص هستند و از معافیت های پستی استفاده

می کنند . هر مجلس می تواند اعضای خود را به جهت رفتارهای نادرست تنبیه کند و با موافقت دو سوم نمایندگان عضوی را برکنار نماید . هر ۲ مجلس حق دارند اعضای غایب را جریمه کنند . سناتورها نسبت به اعضای مجلس نمایندگان از نفوذ و اعتبار بیشتری برخوردارند و در آمریکا بر خلاف سایر کشورها مجلس دوم ( سنا ) اهمیت بیشتری نسبت به مجلس نمایندگان دارد . حزب اکثریت در مجلس رهبر خود را برای ریاست مجلس انتخاب می کند رئیس مجلس نمایندگان از جایگاه بسیار مهمی برخوردار است . معاون رئیس جمهور رئیس مجلس سنا است ولی چون وقت کافی ندارد سنا دارای یک رئیس حقیقی است . از لحاظ صلاحیت قانونگذاری هر ۲ مجلس از حقوق مساوی برخوردارند . سنا به عنوان مظهر اتحاد دولت ها در انتصابات و امور بین الملل صلاحیت اختصاصی دارد و مجلس نمایندگان در امور مالی صلاحیت اختصاصی دارد . انتصاب قضات دیوان عالی ، وزیران و سفیران باید به تأیید سنا برسد .

۵ـ فرانسه : مجلس در فرانسه شامل مجالس ملی و سنا است . مدت نمایندگی مجلس ملی ۵ سال و مدت نمایندگی مجلس سنا ۹ سال است . نمایندگان مجلس ملی با رأی مردم ولی نمایندگان مجلس سنا توسط یک هیأت الکترال انتخاب می شوند . مجلس ملی از ۲ جهت بر سنا تفوق دارد : الف ـ حق تقدم مجلس ملی در رسیدگی و تصویب بودجه ب ـ پاسخگویی دولت در برابر مجلس ملی در کشور فرانسه قدرت پارلمان به نفع قدرت دولت تعدیل شده است .

مهدی خواجه زاده

کارشناس علوم ارتباطات اجتماعی

منابع :

۱ـ حقوق اساسی تألیف دکتر منوچهر طباطبایی

۲ـ حقوق اساسی تألیف دکتر جعفری بوشهری

۳ـ بایسته های حقوق اساسی تألیف دکتر سید ابوالفضل قاضی