آشنایی با موشک کروز

کلمه انگلیسی ”CRUISE ” در فـارسی بـه مفهوم سفـر دریـایی و گشت زنی می باشد وقتی ایـن کلمه همراه موشک به کـار می رود, طبق نظر کارشناسان کنترل تسلیحات,جنگ افزارهای با کلاهـک هستـه ای حداکثـر برد ۵۰۰ الی ۶۰۰ کیلومتر را شامل می شوند

● موشکهای کروز CRUISE

کلمه انگلیسی ”CRUISE ” در فـارسی بـه مفهوم سفـر دریـایی و گشت زنی می باشد . وقتی ایـن کلمه همراه موشک به کـار می رود, طبق نظر کارشناسان کنترل تسلیحات،جنگ افزارهای با کلاهـک هستـه ای(حداکثـر برد ۵۰۰ الی ۶۰۰ کیلومتر ) را شامل می شوند .

● ویژگیهای موشک کروز

▪ موشک کروز دارای چهار ویژگی زیر است :

۱) موشک در طبقات پایین جو (۳۰ کیلومتر یا ۱۰۰۰۰ پا) از نیروی برا (Lift) آیرودینامیکی استفاده می کند .

۲) در حین پرواز قادر به تغییر مسیر و ارتفاع بوده و می تواندبه دفعات این کار را تکرار کند .

۳) بردی بیشتر از ۵۰ کیلومتر دارد .

۴) در یک پرواز عادی یکسره، موشک در تمام مسیر هدایت شده وحامل انواع مختلفی از سر جنگی است .

موشکهای کروز معمولا از تکنولوژی هواپیما استفاده می کنند و دارای کلاهک مشابه ،کوچکتر و ارزانتر از موشکهای بالستیک هستند. به کارگیری سیستمهای ناوبری و هدایت پیشرفته دقیق نظیر GPS و GLOSNASS باعث شده تا نسبت به موشکهای بالستیک دقت بیشتری را دارا بوده و به همین دلیل از توسعه و تولید بیشتری نیز برخوردار باشند .

از نظر قدمت، سلاح آلمانی Doodil Bugs V۱ ، اولین کروز عملیاتی است که در سال ۱۹۴۴ علیه انگلیس به کار گرفته شد . Doodil Bugs V۱ با ۷۰ درصدناکامی از موفقیت نسبی برخوردار بودند .پرواز مستقیم و سرعت کم این موشک باعث می شود که درجه آسیب پذیری و ضایعات آن بیشتر شود.و همچنین به وسیله رادارهای دشمن کشف، رهگیری و توسط هواپیماهایی که سرعت بیشتری را دارند ،مورد هدف قرار بگیرند

در سال ۱۹۷۰ پیشرفتهایی در میکرو الکترونیک ، کامپیوتر و موتورهای توربوفن کوچک حاصل شد . بهره گیری از این دو پـدیـده تکنولوژی سـاخت مـوشک کـروز امروزی را امکان پذیر کرده است .

این موشک ها در واقع مشابه یک هواپیمای بدون خلبان ، در همه مراحل پرواز دارای هدایت است . موشکهای کروزی که امروزه در دسترس هستند بـا بـرد ۶۰۰ الـی ۳۰۰۰ کیلومتـر در انواع زیر می باشند :

ـ زمین پایه Ground Launched Cruise Missile

ـ هواپرتابی یا هواپایه Air Launched Cruise Missile

ـ دریاپایه یا دریا پرتابی Submarine Launched Cruise Missile

● تفاوت میان موشک بالستیک و کروز

یکی از تفاوتهای میان این دو موشک در چگونگی عملکرد در مراحل نهایی است . موشک بالستیک به هنگام پرواز در جو زمین با سیستمهای کنترل پرواز همچون بالهای منحنی برای جریان هوای آیرودینامیکی و سکان و پره های بالابرنده که موشک را به صورت افقی و عمودی تراز می کنند مسیر خود را تصحیح می کند . که در صورت پرتاب سیستمهای هشدار دهنده می توانند مسیر آنها را کشف و به مقابله بپردازند . در صورتیکه موشک کروز می تواند با سقف پرواز کم و مجهز به رادار کوچک و پرتوی مادون قرمز با استفاده از یک اشتباه در سپر پدافند دشمن از آن عبور کرده و هدف خود را نابود کند .

ط روش هدایت موشک کروز

▪ سیستم انطباق متقابل پشت سرهم جغرافیایی Train Counter Matching

این سیستم بر اساس اطلاعات دقیق توپوگرافی از زمین هدف استوار است. در این روش، محوطه ای از سطح زمین به طول ۱۰ کیلومتر و به عرض ۲ کیلومتر به مربع های یک صد متری تقسیم و ارتفاع متوسط در هر کدام از آنها را مشخص و به صورت ماتریکس (۲۰۰۰ رقم مختلف و هر رقم مخصوص مربع خاصی از زمین مورد نظر) به صورت عددی (Digital ) به حافظه کامپیوتر وارد می شود موشک وقتی به محوطه مورد نظر رسید، ارقام اندازه گیری شده را با ارقام ارسالی از موشک، در حافظه مقایسه می کند و با توجه به نتیجه مقایسه ، موقعیت محل شناسایی شده و دستور بعدی را از طریق دستگاه محاسبه ، به سیستم کنترل اتوماتیک صادر می کند .

بررسی های بعدی در زمانی که موشک بـه هدف نزدیک می شود انجام می گیرد و سرانجام انتخاب مسیر می شود . در موشکهای کروز دریاپایه اولین و بزرگترین بررسی بلافاصله پس عبور موشک از دریا و رسیدن به خشکی انجام می شود .

موشکهای موجود امکان ذخیره ۲۰ نقشه در حافظه خود را دارند . ایـن روش هـدایت بـرای زمین هـایی کـه از عـوارض و ناهمواریهای زیاد برخوردارند ، مناسب می باشد .

● روش هدایت موشک کروز

۱) سیستم ( Cross Detection System CDS)

استفاده از خاصیت انعکاس امواج در سطح زمین و یکسان نبودن آن در نقاط مختلف ، اساس این نوع هدایت را –که تا چند سال پیش در دست بررسی بود- تشکیل می دهد . در این روش ، موشک علاوه بر رادار ، مجهز به دستگاهی است که نوع امواج راداری منعکس شده از نقاط مختلف زمین را تشخیص می دهد . موقعیت دقیق موشک نیز از طریق مقایسه ارقـام موجود در حافظه و ارقـام مشخص ، تعیین می شود . از مزایای این سیستم ، امکان بهره گیری از آن در هرنقطه از سطح زمین می باشد ، در حالی که در روش اول برای مناطقی که از عارضه زیاد برخوردارند ، مناسب است. ذکر این نکته ضروری است که هیچ کدام از دو روش ذکر شده برای مسیرهای دریایی مناسب نیستند .

۲) سیستم GPS و (Global Position System)

گیرنده ماهواره ای موجود در موشک، کشتی یا ایستگاه زمینی متحرک یا ثابت با دریافت فرکانسهای حاوی اطلاعات ماهواره ای (۳ یا ۴ ماهواره) موجود در مدار زمین و انجام محاسبات ، موقعیت دقیق مکانی را محاسبه و تعیین می کند . برای سهولت دستیابی ماهواره های مورد نیاز در هر لحظه و هر نقطه از زمین، تعدا ۳۴ ماهواره به این منظور پرتاب شده است. با این وضعیت امکان تعیین موقعیت در هر لحظه و نقطه زمین فراهم است. این سیستم بخصوص برای مسیرهای دریایی مناسب می باشد.سیستم ماهواره ای GPS یک سیستم موقعیت یاب امریکایی است و GLOSNASS نوع روسی این سیستم است.در کل سیستم GPS در سیستم موشک های ساخت آمریکا بکار میرود و GLOSNASS در سیستم موشک های ساخت روسیه (قابل ذکر است که هر دو کشور در حال ارتقاء سیستم های موقعیت یاب خود هستند).

۳) سیستم DSMAC

( Digital Sence Matching Area Correlation )

این هدایت مخصوص بخش پایانی مسیر موشک است. اساس تصمیم گیری در این روش مقایسه تصاویر تلویزیونی محلهای مورد نظر و مقایسه آن با تصاویر اصلی از قبل گرفته شده به صورت اطلاعات عددی استوار است. در این سیستم ، پس از انجام عمل مقایسه و تطبیق، موشک موقعیت خود را تعیین و پس از محاسبه انحراف مسیر و انجام اصلاحات، سرانجام موشک به فاصله ۱۰ متری، خود را به هدف می رساند. نکته مهم در این روش ، توان مقایسه تصاویر بی شمار با تصاویر حقیقی است و مقایسه کننده های تصویری آن قادر به مقایسه ۱۰۰۰۰ پیکسل نوری در چندین ثانیه هستند .

۴-توصیف

چنانچه محوطه ای که موشک کروز از آن پرواز می کند ، عاری از تجهیزات پدافندی و عملیات خصمانه باشد ، این موشک مسیر خود را تا ارتفاع ۵۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ پایی ادامه می دهد . در صورت برخورد بـه فضای محافظت شده ، کـروز ارتفـاع خـود را کـم می کند و به ۵۰ الی ۳۰۰ پا تقلیل می دهد . ارتفاع حقیقی در این حالت به تندی و شیب و همچنین زیاد بودن عوارض زمین بستگی دارد .

کنترل موشک از طریق سطوح آیرودینامیک آن انجام می شود . موشک کروز شبیه هواپیمای بدون خلبان است .

اغلب موشکهای کروز از جایگاه و محل استقرار خود با استفاده از بوستر سوخت جامد، پرتاب می شوند و بعد از روشن شدن موتور توربوفن هوازی خود ، بوستر جدا و تنها موتور اصلی باعث رانش آن به جلو می شود .

علی رغم اینکه رقابتی بین هواپرتابی (ALCM) و دریاپرتابی (SLCM) وجود داشت ، به علت پیگیری و تاکید نیروی دریایی ، مدلهای دریایی زودتر و در سال ۱۹۸۳ وارد خدمت شد .

نکته قابل ذکر ، این است که موشک یا هواپیمایی که در ارتفاع بالا پرواز می کند ، سوخت کمتری مصرف و برد آنها بیشتر می شود و وقتی به دلایلی که بیان شد موشک در ارتفاع پایین تری پرواز می کند برد آن کمتر می شود .

● استفاده کنندگان موشک های کروز:

▪ فرانسه:

ـ AM-۳۹ Exocet

ـ MM-۳۸ Exocet

ـ MM-۴۰ Exocet

ـ SM-۳۹ Exocet

▪ آلمان:

ـ AS-۳۴ Kormoran ۱

ـ AS-۳۴ Kormoran ۲

ـ KEPD-۱۵۰SLM

ـ Taurus ۳۵۰A/P

▪ هند:

ـ BrahMos PJ-۱۰

▪ اسرائیل:

ـ AGM-۱۴۲

ـ Popeye-۲

ـ Popeye-۳

▪ ایتالیا:

ـ Otomat

▪ ژاپن:

ـ (ASM-۱ (Type ۸۰

ـ (ASM-۲ (Type ۹۳

▪ چین

ـ HN-۱

ـ HN-۲

ـ HY-۴

ـ YJ-۱

ـ YJ-۲

ـ YJ-۱۶

ـ YJ-۸۳

▪ روسیه

ـ AS-۱

ـ AS-۲

ـ AS-۳

ـ AS-۴A

ـ AS-۴B

ـ AS-۴C

ـ AS-۵

ـ AS-۶

ـ AS-۱۳

ـ AS-۱۵A

ـ AS-۱۵B

ـ AS-۱۵C

ـ AS-۱۶

ـ AS-۱۷

ـ AS-۱۸

ـ AS-۲۰

ـ BrahMos PJ-۱۰

ـ SS-N-۱

ـ SS-N-۲A

ـ SS-N-۲B

ـ SS-N-۲C

ـ SS-N-۷

ـ SS-N-۱۲

ـ SS-N-۱۹

ـ SS-N-۲۱

ـ SS-N-۲۲

ـ SS-N-۲۵

ـ SS-N-۲۶

ـ SS-N-۲۷

ـ SSC-۲B

ـ SSC-۳

ـ SSC-۶

ـ SSC-X-۴

▪ آفریقای جنوبی:

ـ Skorpioen

▪ سوئد:

ـ RBS-۱۵

▪ تایوان:

ـ HF-۲

▪ انگلستان:

ـ PGM-۵۰۰

ـ PGM-۲۰۰۰

▪ آمریکا:

ـ AGM-۲۸

ـ AGM-۸۴

ـ AGM-۸۴E SLAM

ـ AGM-۸۴H SLAM-ER

ـ Fast Hawk

ـ RGM-۸۴

ـ RGM/UGM-۱۰۹A TLAM-N

ـ RGM/UGM-۱۰۹B TASM

ـ RGM/UGM-۱۰۹C TLAM-C

ـ RGM/UGM-۱۰۹D TLAM-D

ـ SSM-N-۸

ـ SSM-N-۹

ـ UGM-۸۴

▪ قابل توجه است که موشک های لیست فوق تمامی موشک های کروز موجود در جهان نیستد

امیرحسام ملائی یگانه

http://moshaki-nezami.blogfa.com

منبع اصلی: Aerospacetalk.com