شهر هوشمند, فرصت تجاری ۱ ۵ تریلیون دلاری

در دهه های پایانی قرن گذشته, سیاره ما به دو شاهکار بزرگ دست پیدا نموده است جمعیت انسانی زمین که از مرز ۷ میلیارد نفر گذشت و این در حالی است که برای اولین بار در تاریخ, ۵۰ از جمعیت جهان در مناطق شهری زندگی می کنند

ماهاتما گاندی درجایی گفت: "هند در چند شهرش خلاصه نمی‌شود، بلکه از ۷۰۰۰۰۰ روستایش هویت می‌گیرد".

ممکن است این جمله برای آن دوره از زمان درست بوده باشد؛ اما امروز، دیگر این‌گونه نیست.

باوجود ساکنان ۳۰ شهرستان که هر دقیقه به‌سرعت از روستاهای هند به‌سوی شهرها راهی می‌گردند، تا پایان این قرن، روستای زیادی باقی نخواهد ماند.

در دهه‌های پایانی قرن گذشته، سیاره ما به دو شاهکار بزرگ دست پیدا نموده است: جمعیت انسانی زمین که از مرز ۷ میلیارد نفر گذشت و این در حالی است که برای اولین بار در تاریخ، ۵۰% از جمعیت جهان در مناطق شهری زندگی می‌کنند.

• انتظار می‌رود تا پیش از سال ۲۰۲۵، میزان شهرنشینی تا ۶۰% افزایش پیدا نماید.

• تا پیش از سال ۲۰۲۵، در بین کشورهای توسعه‌یافته غربی، میزان افزایش شهرنشینی به سطح ۸۰% خواهد رسید.

شهرنشینی به حدی اهمیت یافته که بعضی شهرها مثل بروکسل، سئول، بوگوتا و ... مهم‌تر از کشورهایشان شده‌اند و ۴۰% از تولید ناخالص داخلی GDP را از آن خود نموده‌اند.

انگلستان تمام تلاش‌های خود را در جهت ایجاد تمرکز بر گرایش به شهرنشینی و شهرها به‌عنوان قطب‌های رشد، آغاز نموده است که نتیجه آن، ایجاد یک وزارت جدید به نام "وزیر شهرها" بوده است. این شخص وظیفه دارد که پتانسیل اقتصادی شهرها را بالفعل نماید؛ به این صورت که به آن‌ها آزادی و توانمندی بیشتری داده، تا پتانسیل‌های خود را آشکار نمایند.

با جمع شدن ما در شهرها، این موضوع اهمیت بالاتری پیدا می‌نماید که شهرهایی نه‌تنها سبز، بلکه کارآمد بسازیم.

اگر مثال‌هایی از شهرهای دوستدار محیط‌زیست را ارائه نماییم، خواهید دید که در این میان، چندین شهر بر جنبه‌های خاصی که به کارایی‌شان کمک نموده است، تمرکز کرده‌اند که غالباً در بخش‌های حمل‌ونقل، انرژی و مدیریت پسماند بوده است.

برای مثال، شبکه‌های هوشمند در مدیریت انرژی هوشمند بسیار اثرگذار هستند.

• شرکت‌های بزرگ انرژی مثل GE شبکه‌های هوشمند را برای شهرهایی مثل آتلانتا از طریق بستر ابری Cloud Platform درازای پرداخت ماهانه ایجاد می‌نمایند.

درحالی‌که انرژی هوشمند، ضروری است، اما تنها جنه و نشانه یک شهر هوشمند نیست. در تحقیقات جامع اخیری که توسط شرکت فراست و سالیوان در خصوص ماهیت شهر هوشمند انجام‌شده است، چندین پروژه هوشمند سازی شهری و نوآوری‌های بکار گرفته‌شده در آنان را موردبررسی قرارگرفته و به تعدادی نقاط مشترک بین آن‌ها دست یافتند.

در این تحقیق، ۸ مؤلفه کلیدی یک شهر هوشمند Smart City را شناسایی‌شده است:

۱. حکمروایی هوشمند Smart Governance

۲. انرژی هوشمند Smart Energy

۳. ساخت‌وساز هوشمند Smart Mobility

۴. جابجایی هوشمند Smart Building

۵. زیرساخت هوشمند Smart Infrastructure

۶. تکنولوژی هوشمند Smart Technology

۷. مراقبت‌های بهداشتی هوشمند Smart Healthcare

۸. شهروند هوشمند Smart Citizen

ارائه یک تعریف از شهر هوشمند که حاوی تمام موارد فوق باشد، به کمی تلاش نیاز دارد، اما درنهایت این تحقیق تعریفی از شهر هوشمند را این‌گونه ارائه می‌نمایند: "شهرهایی که حداقل ۵ تا از ۸ مؤلفه هوشمندی فوق را دارا باشند".

شهرهایی که تنها دو مؤلفه از مؤلفه‌های فوق را داشته باشند، شهرهای سازگار با محیط‌زیست یا دوستدار محیط‌زیست هستند، مانند شهر نیس در فرانسه.

چندین پروژه شهر هوشمند مثل شهر مصدر (شهرک مصدر در شهر ابوظبی و در کشور امارات که توسط شرکت انگلیسی فاستر و شرکا ساخته‌شده است و بر اساس به‌کارگیری انرژی سبز و تجدید پذیر طراحی‌شده است) وجود دارد؛ اما خیلی کوچک‌تر از آن هستند که بتوانیم به آن‌ها شهر واقعی بگوییم.

انتظار می‌رود که تا سال ۲۰۲۵، تعداد ۲۶ شهر هوشمند در جهان داشته باشیم که ۵ تا از ۸ مؤلفه فوق را دارا باشند که حدود ۵۰% از آن‌ها در اروپا و آمریکا شمالی واقع خواهند شد.

در بین ۲۶ شهر هوشمند شناخته‌شده، آمستردام یکی از پیشروترین‌ها در اجرای سیستم‌های هوشمند است که اغلب مؤلفه‌های ۸گانه فوق را در برنامه‌های مدنظر دارد و پروژه‌های آن‌ها غالباً در حوزه انرژی، حمل‌ونقل و شیوه حکومت(نحوه حکمرانی) انجام‌شده است. جالب‌ترین ویژگی آمستردام این است که یک کانال و مکانیسم رسمی ایجاد کرده که از طریق آن، چنین پروژه‌هایی می‌توانند الویت بندی(تسریع)، سرمایه‌گذاری و اجرا شوند. پروژه شهری آمستردام یک مدل ۵۰-۵۰ عمومی-خصوصی را دنبال می‌نماید که اتحادیه اروپا، مدیریت شهر و مشارکت‌کنندگان خصوصی در آن سرمایه‌گذاری و مشارکت می‌نمایند.

• تحقیق فراست و سالیوان یک بازار بالقوه ترکیبی ۱.۵ تریلیون دلاری در جهان در بازار شهر هوشمند در بخش‌های انرژی، حمل‌ونقل، مراقبت‌های بهداشتی، ساخت‌وساز، زیرساخت و حکمرانی، تخمین میزند.

اگر این عدد را با تولید ناخالص ملی کشورها در سال ۲۰۱۴ مقایسه نمایید؛ این عدد بالاتر از درآمد اسپانیا و در رده ۱۲ ام جهان قرار می‌گیرد. با توجه به پتانسیل بسیار زیاد موجود، چالش اصلی پیش رو، یافتن سرمایه‌گذار و ارتقاء مدل صحیح تجارت است.

به این دلیل که شهرهای زیادی در دنیای غرب، پول آماده برای اجرای پروژه‌هایی در اندازه بسیار عظیم ندارند! ازاین‌رو، شرکت‌ها به همراهی مدیریت شهرها و به کمک ۴ مدل اصلی، می‌توانند به این بازار وارد شوند:

۱. ساختن-تملک-بهره برداری (BOO)

۲. ساختن- بهره برداری-انتقال (BOT)

۳. ساختن- بهره برداری-مدیریت (BOM)

۴. مدل کسب‌وکار باز (OBM)

تحقیق فاستر و شرکا نشان می‌دهد که با توجه به میزان انعطاف‌پذیری موجود در بسترهای نرم‌افزاری(ابری)، انتظار می‌رود که مدل کسب‌وکار باز، نوآوری‌های بیشتری را در برداشته باشد. اینجاست که برنامه ریزان شهری به هر شرکت یا سازمان تجاری واجد شرایط اجازه می‌دهند تا خدمات و زیرساخت‌های شهری را مهیا نمایند.

اما برنامه‌ریزی شهری الزامات و قواعدی را تحمیل خواهد نمود. به‌علاوه بازار به طرز جالبی از طریق رقابت و ائتلاف شکل می‌گیرد. مشارکت‌کنندگان در بازار شهر هوشمند، از یک تا چهار نقش بر عهده می‌گیرند:

۱. متولی (ارائه‌دهندگان خدمات End-To-End)

۲. متصدی شبکه (ارائه‌دهندگان خدمات ارتباطی و M۲M)

۳. فروشندگان محصول(ارائه دهنگان سرمایه و سخت‌افزار)

۴. ارائه‌دهندگان خدمات مدیریت‌شده (برون‌سپاری نظارت بر کار مدیریت /اجرای راه‌حل‌های هوشمند/خدمات)

جدول زیر، بیان‌کننده‌ی نقش‌ها و ایفاء کنندگان متفاوت این نقش‌ها است:

انواع سهامداران در شهر هوشمند

برای هر مشارکت‌کننده در شهر هوشمند، چهار نقش متفاوت می‌توان قائل شد

متولی/متولیان پروژه هستند که چند بخش از شهر هوشمند را از طریق بسترهای نرم‌افزاری از پیش فراهم‌شده، گرد هم می‌آورند( به یکدیگر متصل و باهم هماهنگ می‌سازند) که منجر به ایجاد یک اتحاد، تفکر کل‌نگر و End۲End در این بخش‌ها می‌گردند.

ارائه‌دهندگان خدمات شبکه/شبکه‌های اشتراکی، تحلیل داده و راه‌های سرمایه‌گذاری را پیشنهاد می‌دهند که افراد، دارایی‌ها، سیستم‌ها و محصولات را از طریق اهرم شبکه و قابلیت M۲M، مرتبط می‌سازد.

فروشندگان محصولات خالص Pure-Play/" سرمایه‌های سخت" مثل کنتورهای هوشمند و دستگاه‌های توزیع‌کننده هوشمند (سویچ‌های خودکار، کنترل‌کننده ذخیره‌سازهای خازنی و تنظیم‌کننده‌های ولتاژ) که به‌عنوان گره‌های اصلی ارتباطات فعالیت می‌کنند را فراهم می‌نمایند.

ارائه‌دهندگان خدمات مدیریت‌شده/کنترل۲۴ ساعته، مدیریت کامل و مشاوره در محل را پیشنهاد می‌دهند. این خدمات در خانه، یا با مدیریت اشتراکی و یا با برون‌سپاری ارائه می‌شوند(از طریق شخصیت ثالث).

توسعه شهرهای هوشمند در جهت توسعه شهری، بزرگ‌ترین اقدام در دهه آینده است که موجب هدایت و مدیریت تقاضا در جهت پاسخگویی، ذخیره‌سازی، شبکه‌هایی باانرژی چندگانه، دستگاه‌های هوشمند و مدل‌های جدید تجارت می‌گردد.

چارلز دیکنز ، قرن ۱۸ام را به‌عنوان "داستان دو شهر" تصویر کرده است (لندن و پاریس) ؛ درحالی‌که شاید قرن ۲۱ام، داستان شهرهای هوشمند باشد.

تیم مشاوران مدیریت ایران

منبع : این مقاله بر پایه تحقیقات فراست و سالیوان،۲۰۱۳ بر"تحلیل فرصت استراتژیک بازار شهر هوشمند جهانی" توسط تیم مشاوران مدیریت ایران ارائه شد.

http://www.iranmct.com/news/