بوهای نوستالژیک

محققان می‌گویند بوها می‌توانند موجب یادآوری خاطرات شوندتا به حال برایتان پیش آمده که یک بوی خاص، یک خاطره دور را در ذهن‌تان تداعی کند؟ تقریبا هر فردی چنین لحظاتی را تجربه …

محققان می‌گویند بوها می‌توانند موجب یادآوری خاطرات شوندتا به حال برایتان پیش آمده که یک بوی خاص، یک خاطره دور را در ذهن‌تان تداعی کند؟ تقریبا هر فردی چنین لحظاتی را تجربه کرده است. اتفاقات اغلب به طور کامل در ذهن ما نمی‏ماند و حتی اگر بخواهیم اتفاقی را به طور کامل به یاد بیاوریم این کار برایمان چندان آسان نخواهد بود اما بررسی‏ها نشان داده است که بوها می‏توانند خاطرات دور را با جزییات کامل در ذهن افراد بازسازی کنند...

به نظر می‏رسد خاطره‏ها بو دارند و مغز علاوه بر ثبت اتفاقات، بوها را هم بایگانی می‏کند. به عنوان مثال ممکن است یک عطر شما را به یاد یک دوست قدیمی بیندازد یا بوی تند بنزین خاطره اولین موتورسواری دوران نوجوانی‏تان را در ذهن تداعی کند و یا بوی بخار کلر شما را به یاد استخرهای تابستانی بیندازد. شاید باور نکنید اما مولکول‏های این بوهای ساده از طریق هوا می‏توانند خاطرات را به طور واضح در ذهن شما زنده کنند.

دکتر آلان هیرچ، عصب‌شناس آمریکایی، با سال‏ها سابقه درمان افرادی که حس بویایی و چشایی‏شان را از دست داده‏اند، در این زمینه تحقیقاتی انجام داده که نتایج جالبی داشته است. تحقیقات هیرچ درباره یادآوری سریع خاطرات کودکی از طریق استشمام بوهای خاص وجود پدیده‏ای با عنوان به خاطر آوردن وابسته به حس بویایی را نشان داد. او معتقد است که به خاطر آوردن اتفاقات با بوهای نوستالژیک به اندازه احساسی که از طریق این خاطرات برانگیخته می‏شود، اهمیت ندارد اما ذهن ما با دریافت مجدد این بوها خاطرات را بازسازی می‏کند و به صورت پیغامی که بیشتر شامل لحظات خوب است شناسایی می‏کند.

دوران رویایی کودکی

نکته جالبی که در این تحقیقات مشاهده شد این بود که تجربه‏هایی که چندان خوشایند نبودند هم در زمان بازسازی ذهن از آنچه که در واقعیت بودند، بهتر بود. شاید علت این موضوع این است که خاطرات کودکی مربوط به زمانی است که ما مسوولیت و نگرانی‏های بزرگسالی را هنوز تجربه نکرده بودیم و به همین خاطر ممکن است ما در بزرگسالی همه خاطرات این دوران را به شکل ایده‌آلی بازسازی کنیم حتی تجربه‏هایی که در لحظه خودش برایمان واقعا ناخوشایند بوده است. نمونه چنین خاطراتی خاطره اولین روز مدرسه است که با همه دلشوره و نگرانی‏هایی که در زمان خودش برایمان داشته است اما یادآوری آن پس از سال‏ها احساس خوبی را در ذهن ما تداعی می‏کند.

بوهای نوستالژیک

حال اگر علاقه‏مندید بدانید چه بوهایی برای بیشتر افراد بوهای نوستالژیک به حساب می‏آیند ادامه مطلب را بخوانید. هیرچ و همکارانش در تحقیقات‏شان حدود هزار فرد اهل شیکاگو را مورد بررسی قرار داده و از آنها درباره بوهایی که خاطرات کودکی را به یادشان می‏آورد، سوال کردند. نتیجه جالب بود. به نظر می‏رسد بوی غذاها قدرت زیادی برای ثبت شدن در ذهن دارند. پخت غذاهایی مانند کیک و نان بزرگ‌ترین گروه بوهای نوستالژیک بود. بوی سایر غذاها مانند بوی گوشت و ماکارونی در رده بعدی قرار داشت. در این بررسی همچنین مشاهده شد که افرادی که قبل از ۱۹۹۳ متولد شده بودند، در مقایسه با افرادی که در دهه های اخیر متولد شده بودند، بیشتر بوهایی که با طبیعت ارتباط داشت را به عنوان بوهای نوستالژیک اعلام می‏کردند. به نظر می‏رسد این موضوع به گسترش شهرنشینی و اینکه این افراد در کودکی‏شان بیشتر در طبیعت بوده‏اند، ارتباط داشته باشد.

ارتباطات مغزی

شکی نیست که حس بویایی حسی قوی است. سیستم عصبی نیز وظیفه مهمی در حس بویایی دارد. مسیر مغزی بویایی با سیستم لیمبیک ارتباط نزدیک دارد. سیستم لیمبیک نیز شامل نواحی آمیگدال و هیپوکامپ مغز است که با احساس و توالی خاطرات ارتباط نزدیک دارد. انسان‏ها به دیدن بیش از سایر احساسات اهمیت می‏دهند اما حس بویایی هم به اندازه کافی مهم است و در به یادآوری و ثبت خاطرات نقش دارد. کسی چه می‏داند شاید بوهای بد و ناشناسی که امروز تجربه کرده‏ایم با خاطره اتفاقاتی که قرار است در آینده برایمان پیش بیاید ارتباط داشته باشد.

منبع: popularscience