گیربکس چند دنده بهتر است؟

امروزه پیشرفت در زمینه گیربکس به حدی رسیده که دیگر تعداد ضرایب دنده در گیربکس نامحدود است. اغلب اتومبیل های دهه پنجاه مانند «فورد کنسول» دارای گیربکس سه سرعته یا سه دنده بودند …

امروزه پیشرفت در زمینه گیربکس به حدی رسیده که دیگر تعداد ضرایب دنده در گیربکس نامحدود است. اغلب اتومبیل های دهه پنجاه مانند «فورد کنسول» دارای گیربکس سه سرعته یا سه دنده بودند که دنده یک آنها نیز غیر سنکرونیزه بود یعنی برای اینکه بتوان اتومبیل را در دنده یک قرار داد می بایست آن را کاملاً متوقف می کردند. سیر تکاملی در طراحی و سا خت اتومبیل ها منجر به تولید گیربکس های چهارسرعته یا چهار دنده در دهه به تولید گیربکس های چهار سرعته یا چهار دنده در دهه شصت میلادی شد که از جمله آنها می توان به اتومبیل «مورگان» اشاره داشت که متأسفانه باز هم دنده یک آنها غیر سنکرونیزه بود. امروزه پیشرفت در زمینه گیربکس به حدی رسیده که مثلاً در اتومبیلی مانند «نیسان مورانو» ۲۰۰۴ گیربکس آن از نوع دو متغیر بوده و به عبارت دیگر تعداد ضرایب دنده در گیربکس نامحدود است.پیشرفتهای انجام شده در زمینه گیربکس به همین مورد خاتمه پیدا نکرده و نمونه های دیگری نیز وجود دارند که از جمله آنها گیربکس اتوماتیک هفت سرعته در «مرسدس بنز ۵۰۰ SL» و گیربکس ۶ دنده اتوماتیک در «ب ام و ۳۳۰i» را می توان نام برد. در کنار مواردی که ذکر آنها آمد می توان به گیربکس شش دنده دستی در «مینی کوپه اس» و «مزدای میاتا» نیز اشاره نمود. حال این سؤال پیش می آید که واقعاً ما به عنوان راننده چند دنده در گیربکس را می خواهیم؟ برای پاسخ به پرسش فوق ابتدا به گیربکس های اتوماتیک خواهیم پرداخت. چنین گیربکس های کمتر مورد توجه علاقمندان اتومبیل بوده و امروزه نیز از نظر فنی توجه کمتری به آنها می شود. بخش اصلی گیربکس اتوماتیک از یک مبدل تورک و یک مجموعه چرخ دنده سیاره ای تشکیل شده و طرح کلی آن سه ضریب دنده را (بسته به اینکه دنده خورشیدی، کرانویل (دنده بزرگ مخروطی) و یا دنده سیاره ای مورد استفاده قرار گیرد) عرضه می کند. امروزه گیربکس های ،۵ ۶ و ۷ سرعته اتوماتیک با ادغام کردن چند مجموعه چرخ دنده سیاره ای بیش از سه ضریب را عرضه می کنند. در این گیربکس ها مبدل تورک از یک کوپلینگ مایع تشکیل شده و چند کار را انجام می دهد که عبارتند از ایجاد شرایط برای کار کردن در دور آرام و شرایط لازم برای آغاز حرکت، افزایش نیروی تورک از طریق حرکت مجدد جریان مایع و بالاخره جذب لرزشهای یکنواخت خط انتقال نیرو. برای بازیافت راندمان از دست رفته در دینامیک سیالات، مبدلهای تورک امروزی دارای قفل های مخصوص هستند.

گیربکس های اتوماتیک هوشمند

برای سالیان متمادی گیربکسهای اتوماتیک با استفاده از پنج حالت PRNDL اتومبیل ها را به حرکت درمی آورند. اما گیربکسهای اتوماتیک هوشمند امروزه قابلیتهای متعددی دارند که از جمله آنها امکان تعویض دستی دنده بدون استفاده از کلاچ، یا تغییر استراتژی انتخاب دنده و یا حافظه قابل انطباق است.امروزه تفاوتهای بین گیربکس اتوماتیک هوشمند و نوع غیر اتوماتیک هوشمند واقعاً گیج کننده است به خصوص اگر از نوعی باشد که پدالهای تعویض دنده روی فرمان قرار دارند. بعضی از افراد تصور می کنند که در نظر گرفتن بیش از چهار دنده روی فرمان قرار دارند. بعضی از افراد تصور می کنند که در نظر گرفتن بیش از چهار دنده در یک گیربکس اتوماتیک بیشتر جنبه بازاریابی و جلب مشتری دارد و استدلال اینگونه افراد این است که وجود چهار دنده در گیربکس قابلیت های لازم را ایجاد می کند. اما گروه دیگری که بر این باورند که وجود دنده های بیشتر در گیربکس منافع زیادی را در زمینه های شتاب بهتر، میزان مواد آلاینده خروجی کمتر و مصرف سوخت پایین تر برای اتومبیل و دارنده آن به ارمغان می آورد. وجود ضرایب بیشتر در گیربکس باعث تقسیم یکنواخت تر آنها در حد فاصل بین بالاترین و پایین ترین دنده می گردد و در چنین شرایطی این امکان به وجود می آید که مبدل تورک را تغییر داده و به جای آن کلاچی قرار داده که در محفظه روغن کار می کند و بنابراین راندمان گیربکس و کلاچ بالا می رود. حافظه قابل انطباق نیز محاسن و معایب خاص خود را دارد که هم در گیربکسهای اتوماتیک هوشمند کاربرد دارد و هم انواع غیراتوماتیک هوشمند. در چنین گیربکسهایی چندین برنامه تعویض دنده وجود دارد که هرکدام برای یک سبک رانندگی است. این سیستم تمامی حرکات راننده را در خصوص شیوه هدایت اتومبیل تحت کنترل دارد که از جمله آنها شیوه استفاده از پدال گاز و ترمز و فرمان بوده و براساس اطلاعات دریافتی بهترین ضریب دنده را انتخاب می کند. البته چنانچه راننده شیوه و نوع رانندگی خود را تغییر دهد باتوجه به اینکه سیستم هوشمندتر از راننده نیست بنابراین اندکی طول می کشد تا گیربکس با وضعیت جدید خود را هماهنگ کند.