آسیب شناسی هزینه کرد رهبری در انتخابات

در جمهوری اسلا می بر اساس اصل ۵۶ قانون اساسی, حاکمیت بر جهان و انسان از آن خدا است و هم او انسان را بر سرنوشت اجتماعی خویش حاکم کرده است هیچ کس نمی تواند این حق الهی را از انسان سلب کند یا در خدمت منافع فرد یا گروهی خاص قرار دهد و ملت این حق خدادادی را از طریقی که در اصول قانون اساسی آمده است, اعمال می کند

در جمهوری اسلا‌می بر اساس اصل ۵۶ قانون اساسی، حاکمیت بر جهان و انسان از آن خدا است و هم او انسان را بر سرنوشت اجتماعی خویش حاکم کرده است. هیچ‌کس نمی‌تواند این حق الهی را از انسان سلب کند یا در خدمت منافع فرد یا گروهی خاص قرار دهد و ملت این حق خدادادی را از طریقی که در اصول قانون اساسی آمده است، اعمال می‌کند. بدین ترتیب خداوند به انسان علم، اراده و نیروی انتخاب و تصمیم‌گیری داده است و انسان به واسطه برخورداری از خصیصه اختیار و آزادی قادر است راه و طریق خود را برگزیند. همچنین انتخابات به‌عنوان ابزاری تعبیه شده است که از مجرای آن، مردم به اعمال حاکمیت ملی خود پرداخته و حق تعیین سرنوشت خویش را بروز و نمود می‌دهند. در جمهوری اسلا‌می انتخابات مستقیم برگزار می‌شود و مردم نیز مخفی رای می‌دهند تا بتوانند بدون ترس و دلهره حق حاکمیت خود را اعمال کرده و هیچ مانع و سدی بر سر راه گزینش واقعی مردم وجود نداشته باشد. در ضرورت این موضوع همین بس که مردم ما هنوز خاطره تلخ سال‌ها نظام‌های دیکتاتوری و استبدادی و برگزاری انتخابات نمایشی را فراموش نکرده‌اند و به تعبیر رسای رهبر معظم انقلا‌ب، مردم ما طعم انتخابات واقعی را پس از انقلا‌ب اسلا‌می تجربه کرده‌اند. با این توصیف باید گفت رویکرد مهم و ضروری در همه انتخابات در کشور بیش و پیش از انتخاب اشخاص، حفظ و صیانت از گوهر و جوهره حقیقی انتخابات است. مردم باید احساس عمیقی داشته باشند که با یک انتخابات واقعی و حقیقی مواجه هستند که تک‌تک آرای آنان تعیین‌کننده سرنوشت انتخابات و منتخب آن است. سیره نظری و عملی امام خمینی- رضوان‌الله‌علیه- به عنوان بنیانگذار انقلا‌ب نیز همیشه این بوده است که مبادا عده‌ای با دخالت‌های ناروا و یا حتی از سر خیرخواهی به فکر تحمیل نظر خود به مردم باشند و در واکنش به آنان فرمودند: <برنامه ما این است که رجوع کنیم به آرای عمومی، به آرای مردم ... یک وقت یکی می‌خواهد یک کاری بکند اشتباه می‌کند، یک وقت یک مملکت ۳۰ میلیونی نمی‌شود اشتباه بکند. کسی بگوید خوب لعل یک آدم غلطی را گذاشتند، اگر غلطی را گذاشتند، قدم اول را که برداشت همین ملت عزلش می‌کنند، تمام می‌شود. ما می‌گوییم که باید رئیس یک مملکتی را خود ما، خود جمعیت، خود ملت تعیین کند. قهرا وقتی که یک ملتی می‌خواهد یک کسی را برای سرنوشت مملکت خودش تعیین کند، این یک آدم صحیح را تعیین می‌کند نه یک آدم فاسدی را.>

علا‌وه بر توصیه‌های مکرر امام(ره) در زمینه برگزاری انتخابات آزاد و آزاد گذاشتن انتخاب مردم، سیره عملی آن مقتدا و رهبر در انتخاباتی که در زمان وی برگزار شده، چنین بوده است و نزدیک‌ترین یاران و اقارب امام از نظر مبارکش نسبت به کاندیداهای مختلف مطلع نمی‌شدند تا اینکه متاثر از نفوذ شخصیت امام، حق انتخاب واقعی از مردم و گروه‌ها دریغ نشود و مهم‌تر اینکه مردم رأسا تجربه انتخاب حاکمان خود را داشته باشند. متاسفانه پس از رحلت امام(ره) از زمره بدعت‌های پیش‌آمده در انتخابات، یکی نیز تلا‌ش برای کشف و اعلا‌م نظر رهبری در انتخابات مختلف، توسط برخی گروه‌ها و جمعیت‌ها بوده است و با ارائه کدها و قرائن و نشانه‌ها از جایگاه رهبری که جایگاه عام و متعلق به همه ملت و نظام است، به‌نفع خود بهره‌برداری کرده و رقیب خویش را کنار زده و خود بر سریر قدرت بنشینند. در این شیوه به جای ارائه برنامه‌ها و فکر کردن به رقابت‌های جدی انتخاباتی و جلب مخاطبان و نظرگاه گروه‌های مرجع جامعه، از جایگاه رهبری نظام هزینه می‌شود و عملا‌ عرصه انتخابات را به جولا‌نگاه انقیاد یا تقابل با رهبری می‌کشانند.

گرچه بارها و به انحای مختلف و پیش و پس از هر انتخاباتی، رهبری معظم انقلا‌ب نسبت به عدم دخالت در انتخابات مردم موضعگیری آشکارا داشت ولی متاسفانه باز در هر انتخابات این شیوه بازسازی می‌شود از طرفی تاکنون پس از انقلا‌ب شاهد اوج‌گیری استفاده ابزاری و هزینه‌کرد رهبری نظام برای انتخابات به وفور و گستردگی امروزین نبوده‌ایم. مرور در موضعگیری‌ها و سخنان حامیان دولت نهم به‌ویژه آنان که به وزارت و صدارت در این دولت رسیده‌اند همگی از یک خط فکری که عبارت از کشاندن پای رهبری به انتخابات دارد، حکایت می‌کند. دولتمردان نهم که چنته عملکرد خود را خالی می‌بینند به جای ارائه آمار و اطلا‌عات از رشد و توسعه کشور در بخش‌های مختلف در این دوره طلا‌یی و دعوت مجدد مردم برای اقبال به رئیس‌جمهوری، به دنبال دادن کدها و ارائه قرائن و نشان‌هایی هستند که انتخاب مجدد دکتر احمدی‌نژاد را خواسته رهبری انقلا‌ب قلمداد کرده و تلا‌ش در این راستا را برای تحقق منویات معظم‌له تلقی کرده و شاقول تسلیم و انقیاد نسبت به رهبری یا عدم اطاعت‌پذیری را به این موضوع تسری دهند. اظهارات سخنگوی دولت مبنی‌بر اینکه سخنان رهبری در دانشگاه علم و صنعت اتمام حجت بر همگان بوده، یا گفته‌های آیت‌الله جنتی در نمازجمعه که بی‌اعتنا به جایگاه نظارتی خویش تکلیف انتخابات را روشن کرده و مخالفان دولت را به مخالفت با ولی‌فقیه انذار داده است و همچنین موضعگیری بی‌پروا و بی‌پرده برخی فرماندهان نظامی به‌رغم ممنوعیت قانونی از ورود کشمکش‌ها به رقابت‌های سیاسی همه در این راستا و از این موضع بوده است.

این تفکر و شیوه که به دنبال هزینه کردن تمامی سرمایه‌های انقلا‌ب ازجمله رهبری برای رسیدن یا ماندن در قدرت است به فرض خوشبینانه که عدم آگاهی نسبت به پیامدهای ناگوار آن است، زیان‌های جبران‌ناپذیری دارد که با رعایت اختصار و فهرست‌وار به آنها اشاره می‌شود:

۱) بلا‌موضوع شدن انتخابات: تردیدی نیست یک انتخابات حقیقی، شاخص‌ها و معیارهایی دارد که در صورت وجود آن خصیصه‌ها اتلا‌ق انتخابات بر یک رفتار اجتماعی و جمعی صدق می‌کند. مهم‌ترین نقیصه و نارسایی در یک انتخابات، فقدان عنصر گزینش و انتخاب کردن است.

اگر به هر دلیل آگاهانه یا ناآگاهانه، نتیجه انتخابات تعیین‌شده قلمداد شود، خواسته یا ناخواسته موضوعیت آن انتخابات زیر سوال خواهد رفت به‌ویژه اگر این مطالبه توسط ناظران، مجریان و دولتمردان برگزارکننده انتخابات اعلا‌م شود.

۲) نفی جمهوریت نظام: جمهوری اسلا‌می بر دو رکن رکین بنا شده است و هویت اصلی آن از امتزاج واقعی هر دو ستون شکل می‌گیرد. اسلا‌میت و جمهوریت در جمهوری اسلا‌می لا‌زم و ملزوم هم هستند. معبر و مسیر جمهوریت نظام از انتخابات واقعی می‌گذرد. به هر میزان که از محتوا و حقیقت انتخابات کاسته شود به جمهوریت نظام آسیب وارد خواهد شد.

۳) فروکاستن جایگاه رهبری: به یقین اصل ولا‌یت فقیه یکی از اصول مترقی قانون اساسی است و هدایت و رهبری دین در جامعه اسلا‌می ما به عنوان یکی از ممیزها و امتیازهای فقه شیعی و تفکر حکومتی امام خمینی است. علا‌وه‌بر مبانی نظری، تجربه عملی در سال‌های پس از انقلا‌ب، نقش بی‌بدیل رهبری را در عبور کشور از بحران‌ها بر همگان روشن کرده است. این جایگاه، یک سرمایه ملی و متعلق به آحاد جامعه است. فروکاستن آن به کشمکش‌های سیاسی و رقابتی انتخابات، جفا در حق رهبری و نظام بوده و هزینه‌کرد برای منافع آتی و سیاسی خواهد بود. ‌

۴) توهم‌زایی و حق‌پنداری برای دخالت در انتخابات: انتظار طبیعی این است که نهادهای ملی و تحت نظارت رهبری از جمله نیروهای نظامی، قوه قضاییه، شورای نگهبان، سازمان صدا و سیما و... به تبع جایگاه رهبری و حفظ و صیانت از آن از جانبداری در انتخابات مختلف به دور باشند اما اگر این ذهنیت تقویت شود که نظر رهبری بر انتخابات فرد خاصی تعلق گرفته‌، ممکن است نسبت به اعمال منویات رهبری احساس تکلیف و وظیفه شرعی کنند.

۵) تردیدافکنی در سلا‌مت انتخابات: تردیدی نیست ایمان نسبت به سلا‌مت انتخابات هم در مشروعیت‌بخشی به انتخابات و هم در رونق‌بخشی به آن نقش موثری دارد.

این مهم زمانی متصور است که جملگی دست‌اندرکاران انتخابات نسبت به انتخابات حداقل در ظاهر بی‌طرفی خود را رعایت کنند و برعکس اگر همه ناظران و جریان انتخابات نسبت به نتیجه انتخابات تکلیف خاصی داشته باشند، نسبت به نتیجه و سلا‌مت آن انتخابات تردیدهای جدی وجود دارد. به ویژه در شرایط فعلی که هیچ‌کدام از رقبای رئیس‌جمهور نسبت به نظارت در انتخابات ابزار و اهرمی نداشته و به ناچار به هر نتیجه‌ای که اعلا‌م شود، باید تمکین کنند.

ولی‌الله شجاع‌پوریان