از چه هنگامی نخستین آسیای بادی بکار گرفته شد ؟

چرخ باد گرد ،‌یا گلباد ، از چند پره یا بادبان هموزن و متعادل تشکیل شده است که از یک محور به چرخش در می آید . وقتی باد به بادبانها می خورد ،‌ گلباد یا چرخ بادگرد به چرخش در می آید و آن …

چرخ باد گرد ،‌یا گلباد ، از چند پره یا بادبان هموزن و متعادل تشکیل شده است که از یک محور به چرخش در می آید . وقتی باد به بادبانها می خورد ،‌ گلباد یا چرخ بادگرد به چرخش در می آید و آن نیز به نوبه خود ،‌محور را به چرخش , در می آورد . این نیروی گردنده ، به کمک چند چرخ دنده از محور به بخشی از دستگاه که کار را انجام می دهند ، منتقل می شود .

طرز کار آسیای بادی از روزگار باستان برای انسان شناخته بود ولی از نوع استفاده از آن در سالهای پیش از سده دوازدهم میلادی ،‌ اطلاع چندانی در دست نیست . در همان دوره بود که استفاده از آسیای بادی در اروپا وسیعا رواج یافت .

نخستین نوع آسیای بادی که دیرک یا آسیای آلمانی نامیده می شود ، از یک دیرک ثابت عمودی ساخته شده بود که تمام دستگاه آسیا چنان به دورش می چرخید که گلباد رو به باد قرار گیرد . در نوع دیگری از آسیای بادی که برجک ، منارک یا آسیای هلندی نامیده می شود ،‌گلباد و محور را برروی برج گردنده ای که خود بر یک برجک ثابت سوار بود ، نصب می کردند .

نیرویی که این آسیاهای بادی تولید می کردند در نوع آلمانی از دو تا هشت اسب بخار و در نوع هلندی از شش تا چهارده اسب بخار می رسید . نزدیک به نیمی از نیروی تولید شده در داخل دستگاه انتقال نیرو یا جعبه دنده از دست می رفت ،‌ و به همین علت ، آسیاهای مزبور چندان کار آمد به شمار نمی رفتند . ولی تا سده هیجدهم که نیروی بخار مورد استفاده قرار نگرفته بود ، وسیعا بکار گرفته می شدند . در سده هفدهم ، فقط در هلند ، به تنهایی ، بیش از هشت هزار آسیای بادی مشغول کار بودند .

نوع خیلی کوچکتری از آسیای بادی ، که برای کشیدن آب از نهرها و رودها بکار گرفته می شد ، در اواخر سده نوزدهم ، در بیشتر ایالات آمریکا مورد استفاده مردم قرار می گرفت . از این آسیاها برای تامین آب احشام ،‌مصارف خانگی یا آبیاری استفاده می شد .

آسیاب های بادی هم در ایران وجود داشته اند ؟

سال ۱۹۹۰ در هلند تدریس می کردم روزی یکی از همکاران من آمد و گفت می دانی مخترع آسیای بادی کیست . جواب دادم ، نه ولی احتمالا هلندی است . وی گفت نه آقا جان آسیاب بادی ما شماست . با مشاهده مدارکی که ایشان نشان داد و پیگیری هایی که کردم ، متوجه شدم یکی از آسیاب با عمری بالای ۲۵۰۰ سال هنوز در خراسان کار می کند و خارجی ها از ما اطلاعات بیشتری درباره خودمان دارند . روزی یک آمریکائی به من گفت تمدن از ایران به یونان رفته است و بسیاری چیزهایی که در یونان بوده ، قبل از تمدن یونان در ایران وجود داشته است . ورود اسلام به تمدن ایران باعث حرکت و فرهنگ جدیدی شد که بر دنیا تاثیر گذاشت و بناهای قبل و بعد از اسلام ، نشاندهنده معماری عالی ایران بوده که هم اکنون خبری از بناهای جدید با این معماری نیست .

http://www.danestanihay.mihanblog.com/More-۲۶.ASPX