تاثیر کلمات و اذکار

امروزه اعتقاد به انرژی کلمات و تاثیر معنوی آنها در جهان اطرافشان, تاحدی بالا گرفته که برخی مدعی اند کلمات موجودات زنده اند و دارای احساس و شعورند

«وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً؛ به مردمان سخن خوب بگویید.»(بقره،۸۳)

امروزه اعتقاد به انرژی کلمات و تاثیر معنوی آنها در جهان اطرافشان، تاحدی بالا گرفته که برخی مدعی اند کلمات موجودات زنده اند و دارای احساس و شعورند. تحقیقات معتبر آقای ایموتو پیرامون تاثیر کلمات بر زیبایی و زشتی آب، و برخی آزمایشات دانشمندان دیگر، نیروی واقعی کلمات را نشان داده است. در بعضی از حرفه ها و علومی همچون روان درمانی، کار اصلی با استفاده از همین انرژی نامرئی کلمات انجام می شود .

دین ما نیز به کلمات توجهی ویژه داشته است و هیچ کلمه ای را بی تاثیر نمی داند و انسان را مسئول هر آنچه به زبان می آورد، می داند و بسیار به او تذکر می دهد تا در خلق کلام خوب و بد توجه داشته باشد. گویا انسان با گفتن هر کلمه ای موجودی را خلق کرده است که مسئولیت آن برای همیشه با خود اوست. پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) درباره کلماتی که به زبان می آوریم، اما به تاثیرشان فکر نمی کنیم، می فرماید: «بنده کلمه‏ای را که موجب خشنودی خداوند می‏شود، بر زبان می‏آورد و خود برای آن شأنی قایل نمی‏شود، امّا خداوند به خاطر آن، شأن او را به مراتب بالا می‏برد، و نیز بنده کلمه‏ای را که موجب خشم خداوند می‏شود، بر زبان می‏آورد و اهمّیتی برای آن قایل نمی‏شود و خداوند به موجب آن، او را به دوزخ می‏اندازد». (پیام پیامبر، ترجمه‏فارسی، ص: ۴۲۵)

روز قیامت روز حساب دقیق است. به اندازه خردلی در حساب کسی غفلت نمی شود لذا تمامی کلماتی که شخص در حیات خود گفته است، اعم از خوب و بد، بیهوده یا بی فایده، همه مورد محاسبه قرار خواهد گرفت. پرحرفی های ما اگر شامل گناه نباشند، لااقل زمان زیادی ما را در قیامت معطل خواهند نمود. از بزرگترین غفلتهای ما که موجب بدبختی های بزرگ آخرتی می شود این است که به گفته های خود توجهی نداریم. امیرالمؤمنین علیه السّلام می فرماید: هر کس بداند سخنش از اعمالش به حساب می‏آید در گفتار خود کوتاهی می‏کند و از لغویات دست باز می‏دارد. به همین جهت در روایات سفارش زیادی به سکوت شده است.

امام سجاد علیه السّلام درباره تاثیر حرف خوب فرمود: گفتار نیک مال را زیاد می‏کند و روزی را فراوان می‏سازد و مرگ را تاخیر می‏اندازد و آدمی را در میان خانواده محبوب می‏گرداند و سرانجام صاحبش را وارد بهشت می‏کند.

از امام صادق علیه السلام روایت شده است که «بنده مؤمن تا خاموش نشسته برایش نیکی می‏نگارند و اگر سخن خوب گفت باز نیکی نوشته می‏شود و اگر نه، بدی برایش می‏نویسند. (خصال-ترجمه مدرس گیلانی، ج‏۱، ۱۳)

رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله فرمود: هر کس محل سخن خود را در نامه عملش بداند جز در موارد لزوم سخن نمی‏گوید. (ایمان و کفر- ترجمه الإیمان و الکفر بحارالانوار،ج‏۲، ۲۴۶)

باید با تمرین به سکوت خو کنیم و زبانمان را به استفاده از کلمات بهتر عادت بدهیم. آنقدر کلمات نیکو خلق کنیم تا دوستی قدرتمند در مسیر طولانی آخرت از ما حمایت کند.

امام سجاد علیه السّلام درباره تاثیر حرف خوب فرمود: گفتار نیک مال را زیاد می‏کند و روزی را فراوان می‏سازد و مرگ را تاخیر می‏اندازد و آدمی را در میان خانواده محبوب می‏گرداند و سرانجام صاحبش را وارد بهشت می‏کند.

در بین کلمات، ذکرها بهترین ها هستند. یک ذکر اثری دارد که تا ابد بجا می ماند و به گوینده خود منفعت می رساند.

نقل کرده‏اند که حضرت سلیمان بن داود با کوکبه خود در راهی می‏رفت، مرغان بر سر او سایه افکنده، جنّ و انس در دو طرف؛ راست و چپش حرکت می‏کردند، به عابدی از عبّاد بنی اسرائیل گذر کرد، گفت: به خدا سوگند، ای پسر داود، خداوند به تو سلطنت عظیمی مرحمت کرده است! حضرت سلیمان سخن عابد را شنید، فرمود: یک سبحان الله گفتن در نامه عمل مؤمن، بهتر است از تمام سلطنتی که به پسر داود داده‏اند، زیرا آنچه به من داده‏اند از بین می‏رود، امّا یک تسبیح باقی می‏ماند.(مجموعه ورام، آداب و اخلاق در اسلام، ۲۵۲، نکوهش دنیا، ص ۲۵۰)

در بین ذکرها نیز تسبیحات اربعه و صلوات برترند. رسول اکرم به امیرالمومنین فرمود: میدانی مقصود از سخن خوب چیست؟ علی علیه السلام فرمود: خدا و رسولش داناترند، فرمود: هر کس گوید: سبحان الله والحمدلله ولا اله الا الله و الله اکبر. (آداب و سنن- ترجمه جلد شانزدهم بحارالانوار،۱۱۷، اخبار باب ...، ص ۱۱۶)

در باره آثار صلوات در دنیا و آخرت نیز، روایت فراوان است که به یکی بسنده می کنیم.

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرموده‏اند: در خواب مردی از امت خود را بر پل صراط دیدم که سخت افتان و خیزان بود. گاه آویخته می‏شد و گامی به جلو بر می‏داشت و گاهی به عقب می‏رفت. در این هنگام صلوات فرستادن او بر من آمد و او را استوار داشت تا از پل صراط بگذرد.(روضة الواعظین- ترجمه مهدوی دامغانی ، ۵۱۶)

بعد از اذکار و دعا و قرآن، بهترین سخنان را، قرآن چنین معرفی می کند.

‏«لا خَیْرَ فی‏ کَثیرٍ مِنْ نَجْواهُمْ إِلاَّ مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوْ مَعْرُوفٍ أَوْ إِصْلاحٍ بَیْنَ النَّاسِ وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ فَسَوْفَ نُؤْتیهِ أَجْراً عَظیماً(النساء ،۱۱۴)؛ در بیشتر سخنان بیخ گوشی‏شان هیچ چیزی نیست، مگر آنکه سفارش به صدقه دادنی یا نیکویی کردنی یا اصلاحی بین مردم باشد، و هر کس به منظور جلب رضای خدا چنین کند پاداشی بزرگ می‏دهیم.»

خیری نیست در بسیاری از اسراری که بین دو نفر یا زیادتر گفته میشود مگر آنکه امر بصدقه باشد یا امر بمعروفی یا در مقام اصلاح بین مسلمین باشد و کسی که چنین باشد پس بزودی خداوند به او اجر عظیمی مرحمت میکند در صورتی که برای خشنودی حق باشد.

در تفسیر آیه شریفه آمده است: صدقه شامل جمیع وجوه بریه میشود از زکاة و خمس و صله رحم و سایر صدقات مستحب و واجب، و غرض از نجوای در صدقه برای حفظ آبروی فقرا و ارحام و سادات باشد ... امر بمعروف و نهی از منکر هم اگر بطریق سرّ و نجوی باشد حفظ شئونات طرف شده و هتک حرمت او نشده است.

إِصْلاحٍ بَیْنَ النَّاسِ نیز عبادت بسیار بزرگی است حتی در اخبار دارد که دروغ گفتن در مقام اصلاح ذات البین محذوری ندارد و افضل است از یک سال عبادت به نماز و روزه، و این سه مورد از باب مثال است بلکه هر امر خیری را شامل میشود مثل نجوای با خدا ... (تفسیر أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج‏۴، ص ۲۰)

انسیه نوش آبادی