احتمال بازگشایی دفتر اتحادیه اروپا در ایران

پیشتر نیز اوایل خردادماه امسال و یک هفته پس از پیروزی حجت الاسلام حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری, دونالد تاسک رییس شورای اروپا و ژان کلود یونکر رییس کمیسیون اروپا در نامه ای خطاب به روحانی ضمن تبریک موفقیت وی در انتخابات, از بازگشایی دفتر نمایندگی اتحادیه اروپا در تهران سخن به میان آوردند با برجام و ترمیم روابط ایران و کشورهای اروپایی, موضوع بازگشایی دفتر اتحادیه اروپا در ایران مطرح شد و در روزهای گذشته نیز این مساله بار دیگر برجسته شده است به ویژه پس از سفر اخیر فیل هوگان کمیسیونر کشاورزی و توسعه روستایی اتحادیه اروپا درصدر هیاتی 70 نفره به ایران جدی تر پیش کشانده شد در ادامه بیشتر بخوانید

سران اتحادیه در بخشی از پیام خود آورده بودند که «ما با تاکید بر تعهد بی چون و چرای اتحادیه اروپا به برجام- که دستاورد بزرگی در عرصه دیپلماسی چندجانبه محسوب می شود- آماده ایم که در مسیر اجرای کامل توافق هسته ای، به همکاری مؤثر خود ادامه دهیم. امیدواریم که در سال های پیش رو، شاهد پیشرفت بیشتری در روابط دوجانبه از جمله بازگشایی هرچه زودتر دفتر نمایندگی اتحادیه اروپا در تهران باشیم.»

** اهمیت بازگشایی دفتر نزد مقامات دو طرف

در دیداری که چند روز پیش بین هوگان و «اسحاق جهانگیری» معاون اول رییس جمهوری صورت گرفت بار دیگر مساله دفتر اتحادیه در ایران برجسته شد. کمیسیونر کشاورزی و توسعه روستایی اتحادیه اروپا، افتتاح دفتر را مساله ای سیاسی دانست که سوی «فدریکا موگرینی» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به عنوان متصدی پیشبرد این امر در حال پیگیری است.

وی همچنین افزود: اتحادیه اروپا مایل است دفتری در تهران داشته باشد تا بتواند مفاد توافقنامه ها میان ایران و اتحادیه اروپا را بهتر و با سرعت بیشتری پیگیری کند.

در مقابل، جهانگیری نیز با بیان اینکه این موضوع در حال حاضر در دستور کار وزارت امور خارجه ایران قرار گرفته و در حال بررسی است، اضافه کرد «تاسیس دفتر اتحادیه اروپا در تهران می تواند به توسعه روابط کمک کند.»

ایران و اروپا در سال های قبل از تحریم مهمترین شرکای تجاری یکدیگر به شمار می آمدند تا اینکه با طرح موضوع هسته ای ایران و توطئه آمریکایی، مسیر مناسبات به کلی تغییر کرد. با انتقال پرونده هسته ای ایران از شورای حکام آژانس به شورای امنیت سازمان ملل و در نتیجه صدور شش قطعنامه تحریمی علیه کشور ما روابط دوجانبه از رونق باز ایستاد.

برجام اما بسترساز تحولی شگرف در روابط میان تهران و بروکسل بود و آمارها در این دو سال پسابرجام از روند رو به رشد حجم تجاری حکایت می کنند. «میگوئل آریاس کانتی» کمیسر انرژی اتحادیه اروپا اردیبهشت ماه امسال اظهار کرد که میزان صادرات ایران به اتحادیه اروپا از زمان اجرای توافقنامه هسته ای بین تهران و شش قدرت جهان در سال 2015 به سه برابر افزایش یافته است.

نگاهی مقایسه ای به میزان صادرات ایران به اتحادیه اروپا در سال های 2015 و 2016 از این واقعیت که برجام برای ایران رونق را به همراه آورده، پرده بر می دارد. صادرات یک میلیارد و 235 میلیون یورویی ایران به اتحادیه در سال 2015 در سال بعد (2016) به پنج میلیارد و 494 میلیون یورو رسید؛ دستاوردی که به واسطه برجام و رفع تحریم ها حاصل شد و انتظار می رود در سال های آتی با سرعت بیشتری افزایش یابد.

بنابراین در صورت بازگشایی دفتر نمایندگی اتحادیه اروپا در تهران می توان انتظار افزایش روز افزون مبادلات تجاری و گسترش همکاری های اقتصادی را بین دو طرف داشت و به نظر می رسد در جاده هموار روابط ایران و اروپا در پسابرجام، این ماشین اقتصادی با شتاب بیشتری به جلو حرکت کند.

** پاسخ به مخالفان

با طرح موضوع افتتاح دفتر نمایندگی اتحادیه در ایران، برخی به دلایل گوناگون مخالفت خود را اجرایی شدن آن ابراز داشته اند. شماری بر این باورند که اتحادیه اروپا دنباله رو سیاست های آمریکا است و نمی تواند به طور مستقل عمل کند. آنها تجربه همراهی اروپا با آمریکا را در دوره تحریم ها مطرح می کنند و معتقدند که در صورت مخالفت و خروج آمریکا از برجام، روابط تهران و اتحادیه نیز متزلزل خواهد شد.

برخی مخالفت ها هم به دلیل احتمال نفوذ و جاسوسی اروپایی ها صورت گرفته و شماری نیز موضوعات مورد مناقشه ایران و اتحادیه را پیش می کشند و بر این باورند که بازگشایی دفتر اتحادیه اروپا موجب مداخله بیشتر سران بروکسل در امور حقوق بشری، تسلحاتی- موشکی و سیاست های منطقه ای ایران می شود.

در پاسخ به این تردیدها لازم به یادآوری است که اتحادیه اروپا در بیش از 140 کشور جهان دفتر نمایندگی دارد و پس از برجام و تلاش دو طرف برای گسترش همکاری ها، ضرورت افتتاح این دفتر احساس می شود. اگر هم آن طور که مخالفان می گویند هدف از بازگشایی دفتر پیشبرد امور جاسوسی باشد که کشورهای اروپایی از طریق سفارتخانه ها و کنسولگری های خود می توانند این هدف را دنبال کنند!

افزون بر آن، به دنبال شکل گیری توافق هسته ای بین ایران و گروه 1+5، اروپایی ها بیش از دیگر بازیگران عرصه بین المللی از این توافق سود برده اند که توافق های میلیارد دلاری کشورهای عضو اتحادیه با ایران در زمینه انرژی و صنعت حمل و نقل هوایی، زمینی و دریایی برجسته است. ایران و کشورهای مختلف اروپایی همچون فرانسه، ایتالیا و ... تاکنون به صورت دوجانبه توافق های مختلفی را از امضا گذرانده و وارد مرحله اجرایی نموده اند حال به دنبال روابطی عمیق در قالب ایران- اتحادیه برآمده اند.

بی تردید مقامات ایران درعرصه منطقه ای و جهانی بیش از هر موضوعی به پیشبرد منافع ملی نظر دارند. آنها همکاری گسترده تر ایران با اتحادیه را افزاینده جایگاه بین المللی ایران می دانند، ضمن اینکه توسعه روابط با اتحادیه به عنوان مانعی در برابر زیاده خواهی آمریکا عمل خواهد کرد.

همان طور که در ماه های گذشته شاهد رویارویی مقامات اتحادیه در برابر توطئه های برجامی ترامپ و هیات حاکمه ایالات متحده بوده ایم. در عمل نیز به رغم تحریم های مداوم ایرانی ها از سوی آمریکایی، اتحادیه اروپا در سه سال گذشته هیچ تحریم جدیدی علیه جمهوری اسلامی تصویب نکرده است.

از طرفی، موضوعات دوگانه «برگزیت» (جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا) و همچنین اختلاف رویکرد اروپا و آمریکای ترامپ در مسائل مختلف، اتحادیه را به این نتیجه رسانده که به دنبال شرکای جدیدی از جمله ایران باشد. از این رو، فرضیه «دنباله روی قاره سبز از سیاست های واشنگتن» در این برهه منطقی به نظر نمی رسد و انتظار می رود با افتتاح دفتر نمایندگی اتحادیه اروپا در تهران بر سرعت و حجم مبادلات میان تهران- بروکسل افزوده شود.