آبمیوه گازدار بخوریم یا نخوریم

پرسشی از دکتر محمدحسین عزیزی متخصص صنایع غذایی درباره نسل جدید نوشیدنی ها

«آبمیوه‌های گازدار نوشابه‌های نسبتا تازه‌واردی هستند که معمولا بیشتر افراد نوشیدن آنها را به انواع ساده آبمیوه‌ها ترجیح می‌دهند...

به‌خصوص اگر قرار باشد این نوشیدنی را همراه غذای خود میل بکنند اما ابتلا به نفخ، یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که در پی مصرف نوشیدنی‌های گازدار ممکن است برای هر فردی ایجاد بشود. با این حال، اگر از مشکل نفخ و ابتلا به اضافه‌وزن ناشی از مصرف این نوشیدنی‌ها بگذریم، نوشیدنی‌های گیاهی و آبمیوه‌های گازدار، مشکلات دیگری مانند ابتلا به پوکی استخوان که در مورد نوشابه‌های مشکی مطرح است را برای مصرف‌کننده در پی نخواهند داشت.» اینها بخشی از گفته‌های دکتر محمدحسین عزیزی، متخصص صنایع غذایی و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس درباره آبمیوه‌های گازدار است.

▪ روند تولید آبمیوه‌های گازدار به چه صورت است؟

آبمیوه‌های گازدار که مدتی است عرضه آنها در فروشگاه‌های مواد غذایی رواج پیدا کرده

بر پایه آبمیوه‌های مختلف تهیه می‌شوند. یعنی این نوشیدنی‌ها هم مانند آبمیوه‌های پاکتی، دارای حجمی از آبمیوه طبیعی در کنار برخی ترکیب‌ها و افزودنی‌های دیگر هستند. معمولا حدود ۲۰ درصد آبمیوه‌های گازدار را آب خود میوه و سایر آن را آب، شکر، اسانس و ویتامین‌هایی مانند ویتامین C تشکیل داده است. ضمن اینکه مقداری گازکربنیک یا همان CO۲ هم به این آبمیوه‌های گازدار یا نوشیدنی‌های گیاهی گازدار اضافه شده‌اند.

گاز کربنیک، گازی است که در نوشابه‌ها یا کولاها هم از آن استفاده می‌شود.

▪ تفاوت این آبمیوه‌های گازدار یا نوشیدنی‌های گیاهی گازدار با کولاها چیست؟

مهم‌ترین تفاوت کولاها با آبمیوه‌ها و نوشیدنی‌های گیاهی گازدار در این است که آب و شکر،‌ پایه اولیه کولا یا نوشابه‌های قدیمی را تشکیل می‌دهند در حالی که آبمیوه‌های گازدار بر پایه آب طبیعی و کنسانتره میوه‌ها تولید می‌شوند و از این رو، ارزش تغذیه‌ای آنها به مراتب از سایر نوشابه‌های گازدار بیشتر است. به‌طور کلی، مصرف آبمیوه‌های گازدار به دلیل ۲۰ درصد کنسانتره میوه‌ای که دارند، از نوشابه‌های کلاسیک یا همان کولاها که فاقد هرگونه ارزش تغذیه‌ای هستند و فقط پوکی استخوان و اضافه وزن در پی خواهند داشت، بهتر است. بد نیست این را هم بدانید که رنگ‌های موجود در کولاها، رنگ‌های کاملا مصنوعی هستند و از این بابت هم مصرف آنها در مقایسه با آبمیوه‌های گازدار، چندان مورد توصیه نیست.

▪ شما می‌گویید که تنها حدود ۲۰ درصد آبمیوه‌های گازدار از آب طبیعی و کنسانتره میوه تشکیل شده است؛ پس چرا طعم میوه‌های خاصی که نوشیدنی گازدار آنها را تهیه می‌کنیم، تاحد زیادی غالب و

قابل حس کردن است؟

معمولا در روند تولید آبمیوه‌های گازدار از اسانس میوه‌ای که قرار است محصول نهایی‌اش را روانه بازار بکنند هم استفاده می‌شود. یعنی مثلا برای تهیه شربت یا نوشیدنی گازدار هلو، پرتقال، سیب یا انگور، در کنار آب خود میوه از اسانس آن هم برای تقویت طعم و بوی محصول استفاده می‌کنند تا حس دهانی بهتری به مصرف‌کننده هنگام نوشیدن آن دست بدهد. این اسانس‌ها ضرری ندارند و فقط به تقویت طعم نوشیدنی‌ها کمک می‌کنند.

▪ آیا محدودیت خاصی هم برای مصرف نوشیدنی‌های گازدار میوه‌ای یا گیاهی وجود دارد؟

بله. از آنجا که این نوشیدنی‌ها هم حاوی شکر هستند و می‌توانند کالری بالایی به بدن برسانند، بنابراین نوشیدن آنها برای افراد چاق، دارای اضافه‌وزن و کسانی که دیابت دارند باید با محدودیت‌هایی همراه باشد. به‌هر حال، شما نباید به بهانه وجود کنسانتره میوه‌ها یا عصاره گیاهان مختلف در این نوشیدنی‌های گازدار در مصرفشان افراط کنید که در غیر این‌صورت، چاقی و عوارض ناشی از آن، گریبان‌گیرتان خواهد شد.

▪ به‌نظر شما آیا تفاوت معناداری از نظر ارزش تغذیه‌ای میان آبمیوه‌های گازدار و معمولی وجود دارد؟

نه. از بحث گازداربودن آبمیوه‌ها که بگذریم، دیگر تفاوت چشمگیر و معناداری میان ارزش تغذیه‌ای آنها و آبمیوه‌های بدون گاز وجود ندارد. البته اگر شما بخواهید ارزش تغذیه‌ای بیشتری با مصرف یک لیوان آبمیوه به دست آورید، باید برچسب انواع گازدار و بدون گاز آنها را بخوانید و ببینید که درصد آبمیوه طبیعی کدام‌یک از آنها بیشتر و درصد شکر موجود در کدامشان کمتر است. هرچه حجم و غلظت کنسانتره میوه بیشتر و شکر آن کمتر باشد، آبمیوه بهتر و باکیفیت‌تری پیش روی شما خواهد بود.

▪ خیلی از کارخانه‌ها و تولیدکنندگان بر خواص این آبمیوه‌های گازدار، تاکید و اصرار فراوانی دارند. آیا یک لیوان از این نوشیدنی‌ها، می‌توانند درصد مطلوبی از ویتامین‌ها و املاح مورد نیاز بدنمان را تامین بکنند؟

نه. اینها فقط تبلیغ است و اغراق در تبلیغ هم که دور از انتظار نیست. هرچند آبمیوه‌های گازدار به‌مراتب بهتر از کولاها هستند اما درصد آبمیوه موجود در آنها به اندازه‌ای نیست که بتواند حجم قابل‌توجهی از نیاز روزانه بدن ما به انواع املاح و ویتامین‌ها را تامین کند. با این حساب، ما فقط می‌توانیم بگوییم که نوشیدن آبمیوه گازدار

بر کولاهای مختلف ارجحیت دارد اما اگر شما می‌خواهید ارزش تغذیه‌ای بالایی دریافت کنید، باید مصرف خود میوه‌ها و آبمیوه‌های تازه و طبیعی را در برنامه غذایی روزانه‌تان داشته باشید.

▪ این مساله در مورد نوشیدنی‌های گیاهی مانند نوشیدنی آلوئه‌ورا هم که خواص زیادی برای آن عنوان می‌شود، صدق می‌کند؟

بله. اتفاقا، نوشیدنی‌های گازدار و معمولی آلوئه‌ورا، هیچ‌کدام از خواصی که برای آنها عنوان می‌شوند را ندارند. تمام خاصیت آلوئه‌ورا در ژل تازه آن که از میان برگ‌هایش استخراج می‌شود، وجود دارد. اگر حتی ۵ دقیقه از استخراج این ژل بگذرد، به‌دلیل تماس با نور و هوا و تغییر فرمول ژل، دیگر خواصی برای آن باقی نخواهد ماند. به‌همین دلیل هم نوشیدن نوشیدنی‌های حاوی آلوئه‌ورا به‌منظور بهره بردن از خواص این گیاه مفید، به‌هیچ عنوان کاری منطقی نیست. این در حالی است که اگر شما طعم نوشیدنی‌های آلوئه‌ورا را دوست داشته باشید، تنها می‌توانید برای رفع تشنگی و لذت بردن از طعم و بوی آن، این نوشیدنی را مصرف بکنید و انتظار معجزات درمانی از آن نداشته باشید. به‌طور کلی، انجام دادن فرآوری‌های مختلف روی ژل آلوئه‌ورا در کارخانه‌ها برای تهیه محصولاتی متفاوت از آن، باعث می‌شود که تقریبا بیشتر از ۹۰ درصد خاصیت‌های آن از بین برود.

فاطمه افروغ