تهران در مسیرتدوین نقشه راه ژنـو

دیروز سفر دوره یی اخضر ابراهیمی نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه به منطقه, به ایستگاه ایران رسید

دیروز سفر دوره‌یی اخضر ابراهیمی نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه به منطقه، به ایستگاه ایران رسید. سفر دوره‌یی ابراهیمی به کشورهای منطقه برای تدوین نقشه راه کنفرانس ژنو ۲ برای صلح در سوریه است. در این میان به اذعان بسیاری از کارشناسان منطقه‌یی و بین‌المللی سفر ابراهیمی به تهران از اهمیت ویژه‌یی برخوردار است.

پس از توافق و اجرای خلع سلاح شیمیایی سوریه، اکنون راهکار سیاسی برای پایان جنگ داخلی یکی از اولویت‌های سازمان ملل و بازیگران منطقه‌یی و بین‌المللی در مساله سوریه است. به باور ناظران بین‌المللی ایران یکی از بازیگران موثر برای اتخاذ یک راهکار سیاسی موفق برای حل بحران سوریه است. این نکته‌یی است که اخضر ابراهیمی، نیز در نشست خبری مشترک با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان بر آن تاکید داشت. ایران یکی از شرکای نزدیک سوریه در منطقه محسوب می‌شود که به گفته سرگی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، در پیشنهاد راهکار خلع سلاح شیمیایی سوریه نیز نقش موثری ایفا کرد. با این حال در بین کشورهای غربی و خلیج فارس فعلا نظر مشترکی درباره شرکت ایران در این کنفرانس حاصل نشده است.

روسیه، سازمان ملل متحد و خود ابراهیمی خواستار حضور هیات ایرانی در این کنفرانس هستند و امریکا و انگلیس نیز نظر مثبت خود درباره حضور ایران در ژنو را ابراز کرده‌اند. هر چند برخی شرکای امریکا مانند عربستان سعودی درباره ایفای نقش ایران در کنفرانس ژنو۲ نظر منفی دارند و در آخرین موضع بندر بن سلطان، رییس شورای امنیت ملی عربستان پس از دیدار با جان کری، وزیر خارجه امریکا در لندن، نظر صریح خود درباره وجود اختلاف رویکرد در مساله سوریه و نقش ایران بین ریاض و واشنگتن را اعلام کرد، که این اظهارات بازتاب گسترده‌یی در محافل خبری و تحلیلی جهان داشت. علاوه بر این بر اساس بیانیه احمد جبار، رییس ائتلاف ملی نیروهای انقلابی و مخالف سوریه، شرکت ایران در ژنو -۲ برای مخالفین سوریه نیز قابل پذیرش دانسته است.

این در حالی است که تهران به نوبه خود از حضور در کنفرانس استقبال کرده اما پیش‌شرط‌ها در این باره را نپذیرفته است. رویکرد ایران به ژنو ۲ آنچنان که مقامات ایرانی بارها بر آن تاکید داشته‌اند واگذاری تصمیم‌گیری درباره سرنوشت سیاسی این کشور به رای مردم است.

ابراهیمی قبل از سفر به ایران به مصر، عمان، کویت، اردن، ترکیه و قطر نیز سفر کرده است. انتظار می‌رود که نماینده ویژه سازمان ملل متحد و اتحادیه عرب درباره سوریه تهران را به قصد لبنان ترک کند و در نهایت به دمشق برود. طبق رایزنی‌های اخضر براهیمی قرار شده است که هر یک از کشورها طرح‌های سیاسی خود برای حل بحران سوریه را ارائه کنند و از نقش خود برای راضی ساختن سایر بازیگران مرتبط در بحران استفاده کنند. گفت‌وگوهای ملی در سوریه مبتنی بر مذاکره با دولت، نمایندگان طوایف و قومیت‌های مختلف، معارضان داخلی که مقبولیت مردمی دارند، است.

ایران به دلیل روابط نزدیکی که از دیرباز با دولت سوریه داشته، می‌تواند از نقش خود برای نزدیک‌تر ساختن دیدگاه بشار اسد و حامیانش با مخالفان استفاده کند. البته در گذشته با شروع بحران جنگ داخلی در سوریه، ایران تلاش کرد از مذاکره با مخالفان برای جلوگیری از گسترش دامنه منازعه استفاده کند اما با تشتت آرا بین مخالفان، کارشکنی بازیگران منطقه‌یی و بین‌المللی که منافع خود را در ادامه جنگ ویران‌کننده در سوریه می‌دیدند این تلاش‌ها به سرانجام نرسید. این بازیگران که منافع خود را تغییر نظام در سوریه می‌دیدند، با حمایت نظامی از مخالفان جنگ را گسترش دادند تا آنجا که ادامه ناامنی در سوریه شرایط را برای حضور و عملیات‌های خرابکارانه گروه‌های تروریستی وابسته به القاعده فراهم کرد. اما در نهایت به اذعان کارشناسان غربی چنان تشخیص مرز میان گروه‌های تروریستی و مخالفان دولت سوریه مشکل شد که کشورهای غربی را هم بر آن داشت که در حمایت نظامی خود از مخالفان تجدیدنظرهایی کنند. شاهد این ماجرا اختلاف فزاینده بین کشورهای اروپایی برای حمایت تجهیزاتی از مخالفان بود.

هر چند سفر اخضر ابراهیمی به ایران با استقبال مقامات دولتی و رسمی کشورمان روبه‌رو شده اما واقعیت این است که بخشی از شاکله قدرت در ایران به طور غیررسمی علاقه‌یی به این نوع سفرها و همکاری ایران با کنفرانس ژنو۲ ندارند. به باور آنها شخص ابراهیمی و کنفرانس ژنو۲ در پازل امریکایی برای براندازی در سوریه تلاش می‌کنند و حضور حامیان سوریه در کنفرانس ژنو۲ به معنای بازی آنها برای این هدف است. این در حالی است که شخص بشار اسد و نزدیکانش نیز علاقه‌مند به حضور در ژنو و دستیابی به یک راهکار سیاسی با پشتیبانی فراگیر بازیگران منطقه‌یی و بین‌المللی هستند که متضمن صلح و ثبات در این کشور شود. حتی در برخی مواضع مقامات سوریه اعلام کرده‌اند هر چند پیش‌شرط کناره‌گیری بشار اسد را برای کنفرانس ژنو نمی‌پذیرند اما می‌پذیرند که ممکن است که راهکار سیاسی به کناره‌گیری او بینجامد.