غبار فراموشی بر خانه های فرهنگ

خانه های فرهنگ که کوچک ترین واحدهای سازمان فرهنگی, هنری شهرداری تهران را تشکیل می دهند, نزدیک ترین مراکز فرهنگی به مردم هستند

خانه‌های فرهنگ که کوچک‌ترین واحدهای سازمان فرهنگی، هنری شهرداری تهران را تشکیل می‌دهند، نزدیک‌ترین مراکز فرهنگی به مردم هستند. در این حال با وجود رویکرد فرهنگی شهرداری تهران و اعتقاد محمدباقر قالیباف به محله‌محوری، خانه‌های فرهنگ همچنان بی‌رونق هستند و به جای پذیرش اهالی محله، پذیرای غبار فراموشی مدیران هستند که روزبه‌روز با رقیق‌تر شدن رویکرد فرهنگی‌شان، غلیظ‌تر می‌شود.

شهرداری تهران که سال‌ها مشغول انجام وظیفه سنتی خود بود، زباله جمع می‌کرد، گذرگاه‌ها را جارو می‌زد، در دهه ۷۰ رویکرد فرهنگی به خود گرفت. غلا‌محسین کرباسچی برای احداث فرهنگسراها با مشکلا‌ت زیادی روبه‌رو شد که پشت‌سر گذاشتن آنها چندین سال طول کشید. این انتقادها پس از گذشت قریب به ۱۵ سال هنوز در محافل مختلف طرح می‌شود. در هر صورت فرهنگسراها شکل گرفتند و با این اتفاق شهرداری تهران رویکرد فرهنگی به خود گرفت. برگزاری کلا‌س‌های مختلف، به وجود آمدن مجالی برای برپا کردن نمایشگاه هنری جوانان، نمایش فیلم و... چارچوب آغاز کار این مکان‌های فرهنگی نوپا را تشکیل داد. وجود خانه‌های فرهنگ که با نگرانی‌های پراکنده، نقش قابل توجهی در افزایش مهارت‌های مختلف جوانان و نوجوانان، گسترش شادی در شهر و حتی کاهش جرائم برجای گذاشت، پس از احداث فرهنگسراها مدیریت شهری برای سرایت این رویه به محله‌ها به تکاپو افتاد و نتیجه این تلا‌ش‌ها به وجود آمدن خانه‌های فرهنگ بود. خانه فرهنگ کوچک‌ترین واحد سازمان فرهنگی، هنری شهرداری تهران است که نزدیک‌ترین مرکز فرهنگی به تهرانی‌ها محسوب می‌شود.

خانه‌های فرهنگ پس از احداث در کنار فرهنگسراها تا مدتی به فعالیت خود ادامه دادند اما این رویه از سال ۱۳۷۶ رنگ باخت. شهردارانی که پس از کرباسچی سکان مدیریت شهری را به دست گرفتند رویکرد فرهنگی نداشتند و سعی می‌کردند تا حد ممکن خود را درگیر چنین مسائلی نکنند. آنها می‌دانستند خواسته اصلی بسیاری از تهرانی‌ها از شهرداری انجام وظایف سنتی است بنابراین شهرداری بیش از آنکه خود را درگیر برنامه‌ریزی برای فرهنگسراها کند، به فعالیت‌های عمرانی روی آورد. چاله‌چوله‌ها را پر کرد، دور برگردان ایجاد کرد و برای تمیزتر شدن معابر و در و دیوارهای شهر برنامه‌های جدیدی به کار گرفت. این ریتم تا چند سال پیش که محمدباقر قالیباف از ستاد فرماندهی ناجا به ساختمان خیابان بهشت نقل مکان کند با ضرباهنگ ثابتی ادامه داشت. قالیباف در اولین سخنرانی‌هایش در کسوت شهردار تهران بیش از هر چیز، رویکرد فرهنگی شهرداری را مطرح کرد و گفت دیگر زمان آن به پایان رسیده است که شهرداری تنها با شهر سروکار داشته باشد بلکه سروکار این نهاد مردمی با شهروند است. او که بیش از هر شهرداری علا‌قه به سخنرانی نشان می‌داد و هم‌اکنون هم این رویه را دنبال می‌کند، محله‌محوری را نیز در کنار دیگر اهداف خود مطرح کرد.

قالیباف با این حرف‌های قشنگ شهروندان را خوشحال کرد ولی غیر از حس خوشحالی حس دیگری هم میان پایتخت‌نشینان ایجاد شد و آن توقع بیشتر از مدیریت شهری بود. شهروندان به محض شنیدن این حرف‌ها برای دیدن تحولا‌ت در شهر تهران روزشماری کردند که البته بسیاری از وعده‌های قالیباف محقق شد. او برای فرهنگسراها که سال‌ها خاک می‌خوردند برنامه‌ریزی کرد و به آنها هویت بخشید. به عنوان مثال فرهنگسرای خاوران به جوان، فرهنگسرای ارسباران به هنر و فرهنگسرای گلستان به خانواده تغییر نام یافت تا فعالیت‌های تخصصی در آنها شکل بگیرد. در این بین خانه‌های فرهنگ با چاق شدن فرهنگسراها روز به روز لا‌غر شدند و برنامه‌های نحیف و رنگ‌پریده این مکان‌های فرهنگی این باور را به ذهن می‌آورد که از یاد مسوولا‌ن رفته‌اند. ‌

هم‌اکنون غیر از چند خانه فرهنگ در منطقه ۵ و منطقه ۸ تهران، خانه‌های فرهنگ دیگر فعالیت بسیار ضعیفی دارند و این ضعف به حدی رسیده است که اهالی بسیاری از محله‌ها از وجود خانه فرهنگ در نزدیکی خانه‌شان بی‌خبرند. دومین فصل سال که همیشه نامش به اوقات فراغت جوانان سنجاق شده، رو به پایان است. در تابستان امسال سازمان فرهنگی، هنری شهرداری تهران برنامه‌های جدیدی به اجرا درآورد؛ جشن به پا کرد و هم‌اکنون برای برگزاری جشن‌های ۱۰ روزه دورخیز کرده است. این جشن‌ها و برنامه‌های مهیج و متنوع زمانی باارزش‌تر می‌شود که سهم فرهنگی اهالی محله‌ها که در خانه‌های فرهنگ جای دارد، فراموش نشود. ‌

امیر گودرزی