در جست وجوی خرس طلایی

این جشنواره كه پس از فستیوال كن و همپا با «ونیز» دومین جشنواره مهم سینمای دنیا به حساب می آید, دوره ۲۰۰۷ خود را از چهارشنبه ۱۸ بهمن شروع می كند و در روز یكشنبه ۲۹ بهمن با اعلام اسامی فاتحان و معرفی بهترین ها, فستیوال به كارش پایان می دهد و جوایز معتبر خود را كه خرس طلایی خوانده می شود به آنان اهدا می كند

● پنجاه و هفتمین دوره جشنواره فیلم برلین

همزمان با پایان جشنواره بین المللی فیلم فجر در تهران جشنواره برلین در آلمان گشایش می یابد.این جشنواره كه پس از فستیوال كن و همپا با «ونیز» دومین جشنواره مهم سینمای دنیا به حساب می آید، دوره ۲۰۰۷ خود را از چهارشنبه ۱۸ بهمن شروع می كند و در روز یكشنبه ۲۹ بهمن با اعلام اسامی فاتحان و معرفی بهترین ها، فستیوال به كارش پایان می دهد و جوایز معتبر خود را كه خرس طلایی خوانده می شود به آنان اهدا می كند.

امسال هم استقبال زیادی از این فستیوال صورت گرفته و شماری از مطرح ترین فیلم های جدید دنیا و هنرمندان مشهور در آن جا حضور به هم خواهند رساند.یكی از آنها «نامه هایی از ایووجیما» كار تازه كلینت ایست وود است كه روایت این سینماگر ۷۷ ساله و معروف از جنگ جهانی دوم است.

ایست وود چندی پیش به فاصله فقط ۵۰ روز دو فیلم جدید خود را عرضه كرد كه اولی «پرچم های پدران ما» نام داشت و دومین نیز همین «نامه هایی از ایووجیما» بود.اولی جنگ و رویارویی سربازان آمریكایی با ژاپنی ها را در منطقه ایووجیما در زمان جنگ به تصویر می كشد و موضوع را از دیدگاه آمریكایی ها می گوید و دومی روایت ژاپنی ها از همان موضوع است و ایده های آنان را در این باره تشریح می كند و به اعتقاد بیشتر كارشناسان دومی كه به زبان ژاپنی است و زیر نویس انگلیسی دارد، نسخه بهتر و كاملتری در قیاس با فیلم نخست است و باید برتر شمرده شود، این فیلم به قدری خوب و موفق بوده كه حتی صحبت از احتمال پیروزی آن در انتخابات اسكار برترین فیلم «خارجی» (غیر آمریكایی) سال در میان است ولی فروش كم آن و «پرچم های پدران ما» موجب شده است هیچ یك از مدعیان اول فتح اسكار برترین فیلم سال به حساب نیایند و همان طور كه پیش تر گفتیم فقط اسكار برترین كار خارجی سال به یكی از آنها چشمك بزند و چنین احتمالی را نوید دهد. دیگر فیلمی كه در «برلیناله ۲۰۰۷» اكران می شود و خبرساز بوده، كاری است از گریگوری نازا به نام «شهر مرزی».

این فیلم كه از ۱‎/۵ سال پیش در دست تهیه و تولید بوده، در باره كشته شدن تعدادی زن مكزیكی در شهر سیوداد خوارز واقع در مرز آمریكا- مكزیك است و خبرنگار زنی را نشان می دهد كه از دل یكی از شهرهای بزرگ آمریكا به این نقطه گسیل می شود تا سر از این واقعه در آورد و گزارشی را برای چاپ در این باره فراهم آورد.ولی او با این كار، سلامتی اش را به خطر می اندازد و در معرض مسائل و مرگی قرار می گیرد كه برای تحقیق درباره آن به این نقطه اعزام شده است.اگر فیلم كلینت ایست وود در خارج از بخش مسابقه فستیوال پخش می شود، در عوض «شهر مرزی» جزو فیلم های بخش مسابقه است و اگر بدرخشد، می تواند به فتح خرس طلایی جشنواره هم بیندیشد.

فیلم دیگری كه در برلیناله امسال پخش خواهد شد، كاری است به نام «Die Faelscher» (جاعلان) كه محصول مشترك كشورهای آلمان و اتریش است و آن را استفان روزو ویتزكی ساخته است.این فیلم بینندگان را به زمان جنگ جهانی دوم می برد و به بینندگان می گوید كه نازی ها پس از گرفتن اسرای خود و بردن آنها به بازداشتگاه های خود چه كارهایی را از زندانیان می طلبیده و برای نمونه از آنها می خواسته اند كه در چاپ و عرضه «پوند» های تقلبی مشاركت كنند تا از این طریق به چرخه اقتصادی و روال گردش مالی دولت بریتانیا لطمه بزنند و موجب سقوط یكی از دشمنان عمده خود در آن جنگ شوند.

مجریان «برلیناله ۲۰۰۷» از دو فیلم فرانسوی هم برای حضور در این دوره دعوت كرده اند.یكی از آنها كار تازه ژاك ریوت است كه «به تبر دست نزن» نام دارد و براساس رمانی از اونوره دو بالزاك ساخته شده است و مانند بیش تر كارهای دیگر این نویسنده مشهور فرانسوی ناظران و خواننده های خود را به قرن های نوزدهم و هجدهم در فرانسه و وقایع اجتماعی آن قرن می برد و با زنی آشنا می كند كه مجبور است برای حفظ زندگی و سلامتی خود در برابر یك مأمور ارتشی بایستد و از شهر بگریزد و در عین حال ارتباط خود را با اعضای خانواده اش حفظ كند.

دیگر فیلم فرانسوی حاضر در بخش مسابقه جشنواره اثر تازه آندره تشین به نام «شاهدان» است و وقایع این یكی در اوایل دهه ۱۹۸۰ روی می دهد و به تبع آن اتفاقی نزدیك تر به امروز را تشریح می كند كه همانا شناسایی و بسط بیماری ایدز در اروپا و اثرگذاری این و ترس و ابهامی است كه در این قاره ایجاد كرد.این فیلم تصویری از مشكلات بزرگی است كه این بیماری در قاره سبز ایجاد كرد و هنوز هم به شكلی ادامه دارد.

ریاست هیأت داوری جشنواره امسال با جان پل شریدر فیلمنامه نویس و كارگردان آمریكایی است كه سابقه نوشتن سناریوی كارهای مطرحی مانند «راننده تاكسی» (به كارگردانی مارتین اسكورسیسی و محصول ۱۹۷۶) را دارد.

شریدر با وجود مسئولیتی كه در جشنواره امسال برلین دارد فیلم جدیدش به نام «راه پیما» را هم به این فستیوال آورده تا به نمایش بگذارد، ولی این كار در خارج از بخش مسابقه صورت خواهد گرفت و در ردیف فیلم هایی نخواهد بود كه نامزد «خرس طلایی» هستند.در این فیلم وودی هارلسون را در رل یك مأمور امنیتی و بادیگارد كه ارقام بالایی را برای حرفه خود دریافت می دارد، مشاهده می كنیم.این فیلم یك كار از سبك «تریلر» (دلهره آور) است كه كریستین اسكات تا مس، لورن باكال، لیلی تاملین و ویلم دافو در آن بازی دارند و جالب تر این كه ویلم دافو هم از اعضای هیأت داوران امسال فستیوال است.

در بخش مسابقه پنجاه و هفتمین دوره فستیوال فیلم برلین، شاهد نمایش كار جدید ساوی یرو كاستانزو سینماگر ایتالیایی هم خواهیم بود كه نام آن «به یاد خودم» («در یاد بود خودم»)است و در آن، مرد جوانی را می بینیم كه به میسیون ها و صومعه های مذهبی می پیوندد و در آن جا ساكن می شود تا از مسائل و نیازهای زندگی های مدرن و پوچ بگریزد و زندگی معنوی قوی تری را برای خود پی ریزد. فیلم جدید جیری منزل كارگردان كهنه كار چكی هم به برلین گسیل شده و نام آن «من به پادشاه انگلیس خدمت كردم» است.در این فیلم دو دهه از وقایع سیاسی- اجتماعی قاره اروپا را از دیدگاه و منظر یك گارسون مقیم پراگ می بینیم و «اروپایی» را مشاهده می كنیم كه درگیر با انواع مشكلات و كاستی ها است.

مجموعه این مسائل موجب شده مدیران و مجریان فستیوال فیلم برلین به این نتیجه برسند كه یكی از برترین و پربارترین ادوار فستیوال در راه است و كمبود های زیادی در دوره ۲۰۰۷ دومین جشنواره بزرگ سینمای دنیا به چشم نخواهد خورد.دیتر كاسلیك مدیر و طراح اصلی جشنواره می گوید: «ما موفق شده ایم برای این دوره فیلم های مطرح و خبرساز كارگردانان تأیید شده و همچنین شماری از معروف ترین هنرمندان را به برلین بیاوریم و این مسأله حتی با نگاهی ولو گذرا به نام و اوصاف كارهای حاضر در فستیوال ۲۰۰۷ مشخص می شود و از این بابت بسیار مسروریم.البته ما در دوره های قبلی جشنواره هم كار های خوبی را به نمایش درآورده ایم و كمتر اتفاق افتاده است كه برلین خالی از آثار روز سینمای دنیا باشد، اما گمان می كنیم در دوره جدید تعادل بیش تری اعمال و اجرا شده باشد.»

هرچه هست، فیلم گشایش جشنواره امسال كاری است كه درباره زندگی ادیت پیاف خواننده محبوب فرانسه ساخته شده است.این فیلم دستاوردها و در عین حال ناآرامی های زندگی هنری و اجتماعی این هنرمند پر طرفدار فرانسوی را تشریح می كند و توفیق آن در كشور فرانسه به حد زیادی می رسیده است.

برای این كه كارها در برلین بهتر و كامل تر باشد، از فیلم های دیگری نیز به فستیوال امسال دعوت شده و پخش آنها در دستور كار قرار گرفته است.یكی از آنها «چوپان خوب» فیلم سیاسی جدید رابرت دونیرو و دومین تجربه او در زمینه كارگردانی فیلم های بلند است و دیگری «آلمانی خوب» با دورنمایی از جنگ جهانی دوم و با بازی جورج كلونی در رل اصلی و همچنین «من یك سای بورگ هستم، اما ایرادی ندارد!»

كه ساخته پارك چان ووك از كره جنوبی است.فیلم جدید بیله اگوست كارگردان كهنه كار دانماركی هم در فستیوال امسال پخش می شود كه «خداحافظ بافانا» نام دارد و آفریقای جنوبی در سال های اخیر و دوران معاصر را به نمایش می گذارد.در این فیلم جوزف فاینس بازیگر ایرلندی را در نقش یك مأمور و زندانبان در این كشور می بینیم كه پس از دیدن نلسون ماندلا رهبر مبارزات مردمی و ضدتبعیض نژادی آن كشور (و رئیس جمهوری سال های بعد از رهایی از بند) منقلب و متحول می شود و زندگی دیگری را در پیش می گیرد و تلاش می كند تا مانند ماندلا زندگی سالم و توأم با آزادگی را در پیش گیرد و فردی متفاوت با پیشینه مخدوش خویش باشد.

این گونه تم های سیاسی و اجتماعی در دومین جشنواره سینمای جهان چیز تازه ای نیست و در سال های اخیر بارها كارهای سیاسی در برلین تشویق و تحسین شده اند، اما امسال مدیران فستیوال امیدوارند فرجام كارها و واكنش منتقدان نسبت به مسائل موجود و جست وجو و كوشش سینماگران برای صید جدیدترین خرس های طلایی برلین بسیار روشن تر و مثبت تر از گذشته باشد.

ترجمه: وصال روحانی