آموزش کلاژ دیواری یا تکه چسبانی

یکی از تکنیک های بیان هنرهای تجسمی و خلق و تولید آثار هنری, کلاژ collage است

یکی از تکنیک‌های بیان هنرهای تجسمی و خلق و تولید آثار هنری، کلاژ (collage) است. کلاژ یا تکه‌چسبانی روشی است که در آن هنرمند برای بیان مفهومی خاص، از مصالح‌ و مواد مختلف بر روی سطح دو بعدی استفاده می‌کند.این مصالح می‌توانند طیف وسیعی از مواد را شامل شوند. استفاده از این تکنیک در اوایل قرن بیستم مورد توجه و اقبال هنرمندان از جمله نقاشان، طراحان گرافیست، معماران، شهر سازان و ... قرار گرفت. این هنر با توجه به نوع موضوع و بستری که در آن کار می‌شود متفاوت است، اما به طور کلی در تمام رشته‌هایی که با طراحی و آفرینش هنری سر و کار دارند، یک بن مایه دارد. استفاده از تکه‌های روزنامه، پارچه، بریده عکس‌های جراید، ‌طناب، ‌سنگ و مواد طبیعی و مصنوعی از جمله پدید‌ آورنده‌های یک کلاژ هستند.

در مورد حرفه طراحی داخلی که خود در مقوله طراحی و خلق فضا تعریف می‌شود، کلاژ شکل متفاوت‌تری به‌خود می‌گیرد. کلاژ در طراحی فضا می‌تواند نقش موثری داشته باشد. اما آنچه که مهم است نوع اجرای کلاژ، اندازه، نحوه قرار‌گیری و مواد تشکیل دهنده آن است. از آنجایی که مواد به‌کار رفته در کلاژ، موادی است که بر روی سطحی چسبانده می‌شوند، بنابراین کلاژ درطراحی داخلی بایستی از موادی تشکیل شود که از فاصله چند متری کاملا قابل دید و ادراک باشد و با اختصاص دادن مساحت مشخصی از فضا به عنوان نقطه تاکید در دکوراسیون به حساب آید. بهتر است از نورپردازی نقطه‌ای و تاکیدی روی کلاژ استفاده شود تا متریال به‌کار رفته در سطح به‌خوبی نمایان شود. کلاژ باید بازتاب سبک به‌کار رفته در دیگر قسمت‌های فضا باشد و لطمه‌ای به هارمونی چیدمان و هماهنگی رنگ‌ها در فضای داخلی نزند.

یکی از مهم‌ترین پس زمینه‌ها برای ایجاد کلاژی موفق در یک فضای داخلی مثل هال یا پذیرایی، دیوار است. دیوار مانند بومی استوار می‌تواند کلاژ را به بهترین شکل در معرض نمایش بگذارد.

بعد از دیوارهای اصلی ستون‌ها نیز می‌توانند جای مناسبی برای اجرای کلاژ دیواری به‌حساب آیند. زمانی‌که بر روی ستون‌ها از کلاژ استفاده می‌شود، نقطه ابتدا و محدوده کلاژ بایستی به‌ دقت مشخص شوند. بر روی یک ستون با سطح صاف، نقطه آغاز و پایان می‌تواند از پائین ستون تا نیمه یا بالای ستون ادامه یابد که در این صورت حرکت عمودی یا مارپیچ خواهد بود. بدیهی است که نوع کلاژ و مصالح به‌کار رفته بر روی ستون‌ها ظریف‌تر و با ابعاد کوچک‌تر کار می‌شوند.

به‌ غیر از ستون‌ها، فضای بالای شومینه‌ها نیز محل مناسبی برای اجرای کلاژ دیواری است. فضای بالای شومینه گاه به‌صورت دیواری ساده با کتیبه ساده یا بدون آن و گاه به‌صورت دو دیوار عمود بر هم (بسته به نوع قرارگیری شومینه اگر در کنج باشد) نشان داده می‌شود. به‌ دلیل اینکه شومینه‌ها می‌توانند به عنوان نقطه عطف در فضا محسوب شوند، دیوار‌های بالای شومینه می‌توانند به راحتی در خدمت دکوراسیون شومینه قرار ‌گیرند و آن قسمت از فضا را به نقطه عطفی مطلوب تبدیل کنند.

دیوار سرویس‌های بهداشتی در صورتی که درارتباط مستقیم با آب یا بخار آب قرار نگیرند از جمله گزینه‌های بعدی برای اجرای کلاژ هستند. به عنوان مثال در قسمت روشویی میهمان می‌توانید به‌ جای کاشی‌کاری از تکنیک‌های متعدد زیبا شناسانه ‌طراحی مانند تکنیک کلاژ بهره بگیرید. مورد بعدی دیوار اتاق‌های خواب است؛ می‌توانید سطح کوچکی از دیوارهای این فضا را با توجه به سن کاربران و رنگ‌ و سبک طراحی به وسیله کلاژ طراحی کنید.

مصالح و موادی که در کلاژ دیواری استفاده می‌شوند قطعا به ظرافت و اندازه کلاژهایی که بر روی بوم یا کاغذ کار می‌شوند، نیست. در کلاژهای دیواری از مواد متعددی مانند سنگ، خرده سنگ،‌ شیشه‌های رنگی، سرامیک و خرده سرامیک، تکه‌های روزنامه و عکس، طناب، ‌شن و گاهی قطعات صنعتی همچون چرخ دنده، تسمه یا المان‌های سنتی همچون سنگ‌های معدنی، ‌تکه‌های ترمه، ‌سکه‌های قدیمی،‌ خرمهره‌ها، ‌قسمتی از خورجین یا بافته‌های دستی و ... استفاده می شود. می‌توانید هر یک از این مواد را بسته به سبک فضا انتخاب کنید.

زمانی‌که از مواد سنگین‌تر بر روی دیوار استفاده می‌شود، واضح است که برای اتصال این مواد بر روی دیوار باید از ساختار منسجم و محکم‌تری استفاده کرد. موادی که به‌صورت چسب برای اتصال تکه‌های کلاژ به دیوار استفاده می‌شوند، خود نیز می‌توانند بخشی از کلاژ را تشکیل دهند و به‌عنوان پر کننده، نقش حد فاصل بین قطعات کلاژ را ایفا کنند. از جمله این مواد می‌توان به سیمان، کاهگل یا موادی با ترکیبات سیمان و پودر سنگ یا چسب بتن اشاره کرد. در اجرا و طراحی کلاژ دیواری بایستی به چند نکته توجه کنید:

نکته اول و با اهمیت که باید به آن توجه کنید، هماهنگی تکه‌های کلاژ با کل مجموعه است. قبل از اجرای کلاژ بر روی دیوار، حتما مساحت قسمت مورد نظر بر روی دیوار را علامت بزنید و اندازه بگیرید، سپس طرح مورد نظر را با همان ابعاد بر روی کاغذ بکشید تا قبل از اجرا بتوانید ناهماهنگی در چیدمان تکه‌های کلاژ را روی کاغذ اصلاح کنید. در چیدمان طرح کلاژ، به هماهنگی آن با کل مجموعه و نوع کاربری و سبک فضا توجه کنید. به عنوان مثال در اتاقی با سبک مدرن که عناصر به‌ شکل ساده و با استفاده از مواد ساده و کارآمد (مثل چرم بر روی مبل‌ها) انتخاب می‌شوند، کلاژ بایستی حس و حال همان فضا را با نوع مواد و مصالح انتخابی منتقل کند و ترکیب کلی‌ و ساده‌تری داشته باشد.

در ضمن قطعات و تکه‌های کلاژ بایستی به نحوی کنار هم قرار گیرند که یک کل منسجم و هماهنگ را پدید آورند، به‌ صورتی که هر یک از مصالح به تنهایی به چشم نیاید. این کار با کمی تمرین، تجربه و دانستن مبانی سواد بصری امکان‌پذیر است؛ در غیر این صورت، مصالح مختلف مانند وصله‌هایی که در کنار هم چسب خورده‌اند نمایش داده می‌شوند. یکی از راه‌های اجتناب از این حالت این است که طرح مجموعه کلاژ به‌صورت دستی (با خط و رنگ) بر روی دیوار کشیده شود. سعی هنگام روی هم قرار دادن قطعات مختلف، ارتباط مناسبی بین آنها برقرار کنید؛ چیزی که کلاژ را به‌ صورت یک اثر هنری ارزشمند نشان می‌دهد درک همین هماهنگی در کل و جزء مجموعه است که به‌صورت یکپارچه نمایش داده شود.

نکته دیگری که در اجرای کلاژ اهمیت دارد، نور‌پردازی نقطه‌ای از بالا بر روی کلاژ است. نور‌پردازی تا حد چشم‌گیری کل مجموعه کلاژ را به‌صورت یکپارچه درآورده و شخصیتی یک‌دست و با‌شکوه به آن می‌بخشد.

از دیگر موارد مورد توجه در کلاژ دیواری، پرکنندگی آن در فضاست. کلاژهای دیواری نقش پر کنندگی دارند و به‌ دلیل بافتی که بر روی دیوار پدید می‌آورند، ممکن است باعث شلوغی محیط شوند. برای جلوگیری از این تاثیرات، بهتر است در کنار دیوارهایی که کلاژ بر روی آن کار شده از اشیاء تزئینی شلوغ یا اجسام بزرگ و تیره استفاده نکنید. همچنین برای ایجاد هماهنگی در تمام قسمت‌های کلاژ، از یک رنگ یا سایه روشن‌های یک رنگ بهره گیرید.

از دیگر مواردی که در اجرا و طراحی کلاژ بایستی به آن توجه داشت، نوع موضوع کلاژ است که توسط طراح یا کارفرما انتخاب می‌شود. اما نکته حائز اهمیت، عمق و بعد موضوع و نور و سایه‌ای است که در موضوع اولیه و اصلی کلاژ به‌ وسیله تکه چسبانی توسط مواد مختلف به وجود می‌آید. در قسمت‌های روشن و پر نور، از مواد به رنگ روشن و در قسمت‌های تیره از مواد تیره رنگ استفاده کنید تا کلاژی مطلوب مانند اثری ارزشمند بر روی دیوار به جا ماند.