خوشحالی بر گناه و کوچک شمردن آن

استصغار گناه یعنی کسی که گناه صغیره ای از او سر زد هر گاه گناه خود را کوچک و ناچیز بشمارد و خود را سزاوار عقوبت الهی نداند گناهش کبیره و مستحق قهر خداست

● خوشحالی بر گناه

از چیزهائی‌که گناه صغیره را کبیره می‌کند مسرت و خوشحالی از گناهی است که کرده زیرا لازمهٔ ایمان به‌خدا و روز جزا اندوهناک شدن و پشیمان گردیدن از گناهی است که کرده هر چند صغیره باشد چنانچه پیغمبر اکرم (صلّی الله علیه وآله وسلم) می‌فرماید:

کسی‌که کارهای نیکش او را شاد و اعمال زشتش او را اندوهناک سازد او مؤمن است.

(من‌سر ته حسنته وسائنه سیئته فهو مؤمن - وسائل‌الشیعه)

از حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) مرویست که در موقع گناه به‌گناهی که به‌نظر خودت کوچک است منگر، بلکه به‌بزرگی خداوندی بنگر که مخالفت او را می‌کنی. (وسائل‌الشیعه، کتاب جهاد)

و چنانچه پشیمانی و حسرت از گناه آن‌را برطرف می‌کند و صاحبش را پاک می‌نماید، خوشحالی بر گناه آن‌را بزرگ کرده و ثابت می‌دارد و در حقیقت مسرت از گناه، امن از مکر الهی است که بزرگی گناهش ذکر شد.

رسول خدا (صلّی الله علیه وآله وسلم) می‌فرماید:

کسی‌که گناهی کند در حالی‌که خندان باشد داخل در آتش می‌شود درحالی‌که گریانست و همچنین فرمود ”چهار چیز در گناه بدتر از خود گناه است: کوچک شمردن گناه، افتخار کردن به‌آن، خوشحالی از آن و اصرار کردن به‌آن“

(اربعهٔ فی‌الذنب شر من الذنب الاستحقار والافتخار والاشتبشار والاصرار - مستدرک)

● کوچک شمردن گناه (استصغار‌الذنب)

استصغار گناه یعنی کسی‌ که گناه صغیره‌ای از او سر زد هر گاه گناه خود را کوچک و ناچیز بشمارد و خود را سزاوار عقوبت الهی نداند گناهش کبیره و مستحق قهر خداست زیرا در این حال نهی خدا را خوار دانسته و از راه بندگی بیرون رفته است و به‌تصریح روایات چنین گناهی آمرزیده شدنی نیست و سر مطلب آنست‌که مواخذه نشدن از گناهان صغیره پس از دوری کردن از تمام گناهان کبیره، فضل و رحمتی از طرف خداست وگرنه برای هر یک از نواهی الهی؛ کبیره و صغیره، استحقاق عقوبت عقلاً ثابت است و ظاهر است که مورد فضل خدا کسی است که از جادهٔ بندگیش بیرون نرود و کسی‌که اهل عجب و ناز است و خود را به‌حقارت و خدای را به‌عظمت نشناخته و به‌همین جهت گناه خود را هیچ می‌بیند مورد فضل خدا قرار نمی‌گیرد بلکه چنین کسی سزاوار خذلان و انتقام است.

بالجمله خدای‌ تعالی به‌فضلش گناه صغیرهٔ کسی را (پس از ترک کبائر) می‌‌بخشد که گناهش را کوچک و ناچیز نبیند.

حضرت امیر‌المؤمنین (علیه‌السلام) می‌فرماید:

سخت‌ترین گناه آنست که بجا آوردنده‌اش آن را خوار شمارد.

قال علی (علیه‌السلام) :

(اشدالذنوب ما استهان به صاحبه - وسائل)

حضرت باقر (علیه‌السلام) می‌فرماید:

از گناهانی‌ که آمرزیده نمی‌شود گفتن شخص است که کاش مؤاخذه نمی‌شدم مگر به این گناهی که کرده‌ام.

(عن ابی‌جعفر - علیه‌السلام - من الذنوب التی لا تغفر التی لاتغفر قول الرجل لیتنی لم اؤاخذ الا بهذا - وسائل)

یعنی این گناه که چیزی نیست و از همان حضرت است که :

بترسید از گناهانی که کوچک و خوار گرفته شده، جز این نست که از طرف خداوند از آنها سؤال کرده خواهد شد و بر شخص جمع کرده می‌شود تا او را هلاک می‌کند.

(ایاکم و محقرات الذنوب فان لها من الله طالباً و انها لتجتمع علی المرء حتی یهلکه - وسائل)

حضرت صادق (علیه‌السلام) فرموده:

بترسید و پرهیز کنید از گناهانی که حقیر و کوچک گرفته شده است راوی گفت محقرات ذنوب کدام است؟ امام (علیه‌السلام) فرمود: شخص گناهی می‌کند پس می‌گوید خوشا به حال من اگر جز این گناهی نداشته باشم پس این گناه کوچک و ناچیز است.

(قال ابوعبدالله - علیه‌السلام - اتقوا المحقرات من الذنوب فانها لاتغفر قلت و ما المحقرات من الذنوب قال - علیه‌السلام - الرجل یذنب الذنب فیقول طوبی لی لو لم‌یکن لی غیرذلک - کافی باب استصغار‌الذنب)