هـمـایـون خـرم

با مطالعه و بررسی تاریخ معاصر موسیقی با شخصیتهای تأثیرگذاری مواجه می‌شویم که تأثیر بسزایی در رشد و پیشرفت موسیقی ایرانی داشته‌اند. به طور حتم یکی از این بزرگان استاد «ابوالحسن …

با مطالعه و بررسی تاریخ معاصر موسیقی با شخصیتهای تأثیرگذاری مواجه می‌شویم که تأثیر بسزایی در رشد و پیشرفت موسیقی ایرانی داشته‌اند. به طور حتم یکی از این بزرگان استاد «ابوالحسن صبا» است. استادی فرهنگساز و آتیه‌نگر که با تربیت و پرورش شاگردان بسیاری (که بعدها هریک به مقام استادی رسیدند)، سبب حفظ و اشاعه این میراث معنوی شدند.

شاگردان مکتب صبا بسیارند، نه در یک ساز بلکه در چندین ساز و حتی آواز. اینجا صحبت از ویولن و دوران پرشکوه و طلایی آن است و صدالبته یکی از نوازندگان ممتاز این ساز که برخاسته از مکتب صباست. او کسی نیست به جز استاد همایون خرم.

امیرهمایون خرم (متولد ۱۳۰۹ ـ بوشهر) در خانواده‌ای هنردوست و با فرهنگ دیده به جهان گشود. مادرش از شیفتگان موسیقی ایرانی و به خصوص به دستگاه همایون بسیار علاقه‌مند بود و به همین سبب نام کودک را همایون نهاد و همین مادر بود که کودک خردسال خود را در یازده سالگی دست‌دردست استاد ابوالحسن صبا گذاشت. از آن پس، طی طریق و سیر و سلوک آغاز گشت و پس از چند سال آمادهٔ نوازندگی در رادیو شد.

پس از امتحانی که توسط ابراهیم منصوری به عمل آمد و اولین برنامه او از رادیو پخش شد و از آن به بعد نام «نوازنده چهارده ساله» زبانزد همه بود.

آموخته‌هایش از مکتب صبا، مطالعه و تحقیق بر روی مکتب وزیری و روح‌ا... خالقی و بهره‌گیری از محضر استاد فریدون فرزانه در جهت فراگیری‌ هارمونی و مهمتر از همه تلاش، پشتکار، نبوغ ذاتی، خلاقیت و همچنین سیر در خویشتن خویش و دست یازیدن به سبکی بدیع، از وی نوازنده و آهنگسازی صاحب سبک ساخت. او از حدود سالهای ۱۳۳۰ به بعد در اکثر برنامه‌های رادیویی شرکت داشت و پس از تشکیل برنامهٔ گلها یکی از ارکان اولیه این برنامه بی‌همتا بود.

از ویژگیهای هنری استاد خرم می‌توان به مسائل زیر اشاره کرد: تسلط و شناخت کامل از ساز تخصصی خود (ویولن)، درکی صحیح از بداهه‌نوازی و خصوصیات «ایرانی» موسیقی (که در این زمینه استاد سخنرانیهای بسیاری داشته‌اند)، تسلط بر ظرایف، دقایق و آرایه‌های خاص ردیف‌های دستگاهی به خصوص مباحث زیبایی‌شناسی و مسائل نظری و تئوریک موسیقی ایران، ریتم‌ها و ملودی‌های بکر و تازه، احاطه، تسلط و شناخت عمیق ایشان به مباحثی نظیر ارکستراسیون، هارمونیزاسیون، رنگ‌آمیزی ارکستر (سازشناسی و بهره‌گیری صحیح از سازها)، علم هماهنگی اصوات، تنظیم برای ارکستر، نحوه ادای کلام با موسیقی و شناخت از ویژگیهای صوتی خوانندگان مختلف به لحاظ فنی و کیفی (که مورد آخر مسأله‌ای بسیار مهم در جهت ساخت اثری فاخر و ماندگار در اذهان عموم است.)

از آثار معروف ایشان می‌توان به: مگر به شهر شما، ز کوی بلاکشان، اشک من هویدا شد، ساغرم شکست ای ساقی، مینای شکسته، آمد اما... (مستی رویا)، رسوای زمانه منم، قسم به دلهای خستهٔ خسته‌دلان، جلوهٔ این بوستان بودی، خداوندا چه می‌شد، در راه عاشقان، در میان گلها، درد عشق و انتظار، غوغای ستارگان، پیک سحری، چه شبی چه مهی چه هوایی، تنها ماندم، تو ای پری کجایی، بعد از تو هم در بستر غم، ساقی ببین، دل پریشانم ز غم گرفته و بسیاری دیگر اشاره کرد.

برخی از سمت‌های استاد خرم در زمینه موسیقی بدین قرارند:

رهبری ارکستر شماره ۶ رادیو و سپس ارکستر شماره۲، عضو شورای عالی موسیقی رادیو، رهبری و سرپرستی ارکسترسازهای ملی، استاد دانشکده موسیقی ملی و هنرستان شبانه، سرپرستی موسیقی برنامه رادیو F.M و همچنین شرکت در بسیاری از برنامه‌های گلها، تکنوازان، شاعران قصه می‌گویند و... در قالب تکنواز، آهنگساز و یا رهبر ارکستر.

نگارش: محمدرضا ممتازواحد