نسل تازه موادمخدر در میان جوانان ما

محرک ها با توهم زاها فرق می کنند اکستازی را نمی توان در خانه و جمع خانواده مصرف کرد و در گوشه ای نشست فرد در اثر مصرف در منزل ممکن است خود را از پنجره پائین بیندازد این قرص معمولاً در جائی خورده می شود که دوستان با هم باشند که بتوانند به طور آزادانه حتی تا ۲۴ ساعت به شیدائی و پایکوبی بپردازند و بعد از تخلیه انرژی و پاکسازی مواد از بدن فرد دچار رخوت می شود

دکتر محمدعلی امام هادی در سال ۱۳۷۲ از دوره پزشکی عمومی دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شدند. در سال ۱۳۷۷ در دوره دستیاری پزشکی قانونی همین دانشگاه پذیرفته و در سال ۱۳۸۰ موفق به دریافت مدرک تخصص پزشکی قانونی و بورد تخصص پزشکی قانونی و بورد تخصصی این رشته از دانشگاه علوم پزشکی تهران گردیدند.

ایشان در حال حاضر به‌عنوان یکی از استادیاران دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در بیمارستان مسیح دانشوری دارآباد مشغول فعالیت هستند، دو واحد کالبدگشائی بیمارستانی را در این مرکز راه‌اندازی کرده‌اند. در حدود ۱۰ طرح تحقیقاتی که نیمی از آنها تکمیل شده و نیمی دیگر مراحل نهائی را طی می‌کنند و نیز حدود ۸ مقاله تحقیقاتی چاپ شده در مجلات مختلف علمی ـ پژوهشی ثمرهٔ فعالیت‌های ایشان در این سال‌هاست.

● آقای دکتر اگر موافق هستید، گفتگویمان را با تاریخچه داروهای شادی‌آور شروع کنیم.

در گذشته‌های دور در مکزیک از نوعی گیاه کاکتوس به‌عنوان ماده توهم‌زا استفاده می‌گردید. وسکالین نیز به‌عنوان یک ماده توهم‌زای خیلی معروف در جشن‌های بومی مکزیک مورد استفاده بوده است. یا مثلاً در آمریکای جنوبی بومی‌ها برگ گیاه کوکا را می‌جویدند و سپس کیلومترها به‌دنبال شکار می‌دویدند. یا گفته می‌شود که حسن صباح در قله الموت برای بی‌پرواتر کردن یاران خود به آنها حشیش می‌داده و آنها را آماده ترور می‌نموده است. به دو قرن اخیر می‌رسیم در جنگ‌جهانی دوم و جنگ ویتنام سربازهای آلمانی و آمریکائی LSD مصرف می‌کردند و این باعث می‌شد که خیلی راحت از عواطف دوری کنند مثلاً سربازهای آمریکائی تحت‌تأثیر این ماده می‌توانستند ویتنامی‌ها را زنده زنده بسوزانند. دسته‌ای از قرص‌ها به نام قرص‌های club از اواخر قرن ۲۰ یعنی سال‌های ۱۹۸۰ در انگلستان شایع شد (در میان جوانان ۱۹ـ۱۲ ساله یعنی teenagerها) که در اثر مصرف این داروها فرد احساس فعالیت بیش از حد می‌کرده و می‌توانسته است ۲۴ ساعت به‌طور مداوم برقصد و از آن هنگام این داروها به بازار جهانی راه‌یافت و استفاده بیشتری برای آن پیدا شد که شایع‌ترین آن اکستازی است.

● آقای دکتر، داروهای شادی‌بخش کلاً چه انواع دارند؟

در گذشته اصطلاحی به نام داروهای مخدر یا نارکوتیک وجود داشته است. ولی امروزه استفاده از این واژه منسوخ شده است و اصطلاح ”مواد غیرقانونی‌“ به‌کار می‌رود. این مواد غیرقانونی شامل ۹ـ۸ گروه مختلف می‌شوند که ۴ گروه شایع آن عبارتند از:

فارکوتیک‌ها (تریاک ـ هروئین ـ مورفین ـ کدئین)، محرک‌ها (کوکائین ـ نیکوتین)، کاناپینوئیدها (حشیش ـ گراس ـ ماری‌جوانا) و توهم‌زاها.

داروهائی که امروزه داروهای شادی‌آور نامیده می‌شوند، از سه دسته محرک‌ها و توهم‌زاها و گازهائی مثل چسب‌های تولوئن تولوئیدین و بنزن تشکیل شده‌اند. این گازها به‌صورت استنشاقی استفاده می‌گردند. مثلاً افرادی هستند که به استنشاق چسب یا بنزین وابسته هستند و در اثر مصرف از نظر مغزی تحریک می‌شوند و به آنها حالت سرخوشی دست می‌دهد. ولی قرص‌های شادی‌آور مثل اکستازی شامل دو دسته اول هستند. (یعنی محرک‌ها و توهم‌زاها) کانابینوئیدها یا حشیش‌ها نیز شامل سه نوع مشهور حشیش، گراس و ماری‌جوانا هستند که شادی‌آور نیستند ولی اثر توهم‌زائی دارند. در این میان حشیش خالص‌ترین آنها و ماری‌جوانا دارای خلوص بینابین و گراس از کمترین درجه خلوص برخوردار است. تمام این سه نوع ماده همراه با سیگار کشیده می‌شود.

● کراک و شیشه چطور؟

دو ماده هستند که به تازگی وارد بازار شده‌اند. کراک غربی همان کوک یا کوکائین خالص شده است که جزء محرک‌ها می‌باشد ولی کراک ایرانی یک ماده فارکوتیک است که شیشه تریاک بوده و نحوه مصرف آن نیز به کمک سنجاقی است که در اثر حرارت دود از آن متصاعد می‌شود و بو را با بینی استنشاق می‌کنند. شیشه ایرانی نیز مخلوطی است از اکستازی و کوکائین و مواد دیگری مثل LSD. پس هم یک توهم‌زا است و هم یک محرک. شیشه در درون پایپ‌های شیشه‌ای استعمال می‌گردد.

● در اثر مصرف این مواد چه حسی به مصرف‌کننده دست می‌دهد؟ یعنی اثرشان بر روان آدم‌ها چگونه است؟

محرک‌ها با توهم‌زاها فرق می‌کنند اکستازی را نمی‌توان در خانه و جمع خانواده مصرف کرد و در گوشه‌ای نشست. فرد در اثر مصرف در منزل ممکن است خود را از پنجره پائین بیندازد. این قرص معمولاً در جائی خورده می‌شود که دوستان با هم باشند که بتوانند به‌طور آزادانه حتی تا ۲۴ ساعت به شیدائی و پایکوبی بپردازند و بعد از تخلیه انرژی و پاکسازی مواد از بدن فرد دچار رخوت می‌شود. توهم‌زاهائی مثل حشیش باعث برون‌ریزی عواطف می‌شوند مثلاً یک فرد اگر ذاتاً آدم غمگینی باشد می‌تواند در اثر مصرف زار زار گریه کند یا اگر آدم شادی باشد می‌تواند خنده‌های بلند و بی‌پروا بکند. به‌طور کلی، باعث برون‌ریزی عواطف درونی می‌گردند و فرد درون‌گرا را درون‌گراتر و فرد برون‌گرا را برون‌گراتر می‌کند. خانواده حشیش‌ها تمرکز را نیز کم می‌کنند. این توهم‌زاها باعث ایجاد توهم بینائی، شنوائی و لامسه می‌گردند. توهم بینائی از همه شایع‌تر است. مثلاً جوی آب را یک دریاچه می‌پندارد و شلوارش را بالا می‌زند و از آن عبور می‌کند. این افراد تلقین پذیریشان زیاد می‌شود مثلاً کنار پنجره می‌رود و دوستش به او می‌گوید که ما می‌توانیم بپریم و او خودش را از پنجره پرت می‌کند و فکر می‌کند که هیچ اتفاقی نمی‌افتد. این مسئله خیلی خیلی زیاد اتفاق می‌افتد. در صورتی‌که همین فرد وقتی می‌خواهد از یک پله پائین بیاید می‌ترسد و فکر می‌کند که در برابر یک دره قرار دارد. توهم لامسه به این صورت است که فکر می‌کند زیر پوستش مورچه راه می‌رود و دائم خودش را می‌خاراند یا اینکه صداهائی عجیب و غریب و هذیان‌گونه می‌شنود. اگر مصرف حشیش بالا برود می‌تواند سلول‌های مغزی را کاملاً از بین ببرد. در مصرف مرض حشیش ابتلا به بیماری‌های mania-depressio (شیدائی ـ افسردگی) یا اختلال دوقطبی و نیز اسکیزوفرنی شایع است.

● فرد می‌تواند در اثر مصرف مثلاً مرتکب قتل هم بشود؟

بله هر کاری را می‌تواند بکند. مثلاً جوانی یک رقیب عشقی دارد که همیشه آرزوی نابودی او را داشته است و جرأت مقابله با او را نداشته ولی در مصرف کوکائین یا حشیش این جرأت را پیدا می‌کند که طرفش را خفه کند. البته در مورد حشیش این حالت شدیدتر است.

● این داروها در چه اندازه و دوزی سمی هستند؟

اصولاً هر ماده‌ای در صورتی‌که مصرفش از حد استاندارد بالاتر برود سمی خواهد بود حتی آب ولی این مواد حتی در کمترین مقدار برای بدن سمی هستند.

● این مواد کاربرد پزشکی هم دارند؟

بله. اکستازی از ماده‌ای به نام آمفتامین مشتق می‌شود که جزء دسته محرک‌هاست. و قرص ریتالین که کاربرد درمانی در روانپزشکی دارد از این ماده به‌دست می‌آید ریتالین برای کسانی‌که دچار مرض خواب هستند به‌عنوان ضدخواب به‌کار می‌رود و باعث بی‌خوابی می‌گردد ریتالین مصرف بالائی دارد و حتی متأسفانه مورد سوءاستفاده دانشجویان پزشکی هم قرار می‌گیرد، به‌طوری‌که برای بیدار ماندن طولانی در شب‌های امتحان از آن استفاده می‌کنند. کاربردهائی هم در گذشته بوده است که منسوخ شده است. مثلاً از قرص کتامین یا گربه یا Cat که شبیه اکستازی است به‌عنوان داروی بیهوشی استفاده می‌گردید ولی به‌دلیل سوءاستفاده پرسنل بیمارستانی از این دارو، از بازار جمع شد. یا در گذشته از ماری‌جوانا برای درمان اسکیزوفرنی استفاده می‌شد.

● کلاً به چه ارگان‌ها و اندام‌هائی آسیب می‌زنند؟

استنشاقی‌ها مثل حشیش‌ها می‌توانند بر ریه اثر منفی بگذارند و چون همراه با سیگار مصرف می‌شوند اثرات سیگار نیز مضاعف می‌گردد. محرک‌ها مثل کوکائین و اکستازی بر دستگاه قلب و گردش خون آثار سوءدارند به‌طوری‌که ضربان نبض را بالا می‌برند، فشار خون را افزایش می‌دهند و در نتیجه حتی احتمال خونریزی‌های مغزی نیز وجود دارد. اتفاقاً به تازگی در بیمارستان لقمان پسر ۱۸ ساله‌ای که با دوستان خود شیشه کشیده بود در اثر پارگی رگ‌های مغزی جان سپرد که اعضایش اهدا گردید.

● کبد و کلیه چطور؟

این داروها چون در کبد تجزیه و تحلیل می‌شوند بر آن اثر سوء می‌گذارند که البته استنشاقی‌ها از این قاعده مستثنی هستند. در مورد کلیه تنها چیزی که تحقیقات آن‌را روشن کرده اثر هروئین است که در کلیه اسکلروز ایجاد می‌نماید.

گفتگو: نیما سیفی

---