اهمیت اقتصادی زمان

مقوله زمان در تحلیل های اقتصادی فراموش شده است بلکه منظور آن است که در چارچوب تحلیل های اقتصاد سیاسی و توسعه, زمان به عنوان یک محور در مختصات مورد نظر معرفی نشده است در حالی که اکثریت مقوله ها و متغیرهای اقتصادی بعد زمان را در خود دارند مثل عرضه و تقاضا, رابطه بین سرعت توسعه اقتصادی و زمان, رابطه بین قدرت و زمان, ارتباط بین سطح دانش و مهارت و زمان و

زمان به عنوان یک کمیت تا به حال به طور جدی در علم اقتصاد مورد توجه قرار نگرفته است و علم اقتصاد صرفاً یک آکسیوم به ما داده است مبنی بر اینکه با این فرآیند هرچه سریع تر حرکت کنید به تعادل خواهید رسید. این بدین معنا نیست که مقوله زمان در تحلیل های اقتصادی فراموش شده است بلکه منظور آن است که در چارچوب تحلیل های اقتصاد سیاسی و توسعه، زمان به عنوان یک محور در مختصات مورد نظر معرفی نشده است؛ در حالی که اکثریت مقوله ها و متغیرهای اقتصادی بعد زمان را در خود دارند؛ مثل عرضه و تقاضا، رابطه بین سرعت توسعه اقتصادی و زمان، رابطه بین قدرت و زمان، ارتباط بین سطح دانش و مهارت و زمان و... . اینها بیانگر این مهم است که در اقتصاد تعادل و عدم تعادل در دو حالت ایستا و پویا بررسی می شود ولی نیاز به منظور کردن بعد جدید زمان در مطالعات اقتصادی به خصوص مطالعات توسعه اقتصادی و اقتصاد سیاسی همچنان باقی است. این بدین معنا است که برنامه ریزان و سیاستگذاران اقتصادی باید درک کنند که فقط طول زمان مطرح نیست (مثل تحلیل های پویای اقتصادی) بلکه زمان عرض و عمق نیز دارد و عوامل بسیاری می توانند بر عمق و ژرفای زمان بیفزایند. شناخت ابعاد زمان در تشخیص علت ها در اقتصاد یکی از مهمترین مقوله ها یی است که باید به آن توجه کرد؛ به طوری که باید قبول داشت زمان در سطوح مختلف قابل درک است و بسته به سطح درک زمان، فهم جدید و خردمندانه تری از پدیده ها به دست می آید. در این خصوص فهم طبیعت و ذات زمان (از دیدگاه فلسفی، علمی، اجتماعی و...)، جهت و سمت و سوی زمان، دید دقیق تر نسبت به زمان آینده، درک درست فرآیند گذشت (چگونگی گذراندن) زمان گذشته و اینکه در آینده نامطمئن چه اتفاقی خواهد افتاد لازم است.

در دنیای توسعه نیافته زمان تاثیر بسزایی دارد و در این کشورها چون در آینده افق روشنی ندارند زمان محدودی در اختیار دارند و سوال این است که آیا زمان عقب ماندگی را می توان کوتاه کرد و چه مدت زمان برای این کار لازم است؟

بنابر این اهمیت متغیرهای هزینه فرصت زمان در تعیین نوع انتخاب خانوارها، بنگاه ها و دولت غیر قابل انکار است. چگونگی و میزان گردش زمانی پول و سرمایه در کشورها شکل دهنده خصوصیات نهادهای اجتماعی و اقتصادی است و این امر باعث تقویت یا تضعیف بعضی نهادها در دوره های مختلف زمانی می شود.به همین دلیل است که اقتصاددانان امروزه علاقه مندند که در مدل سازی پدیده های اقتصادی تقارن زمانی در پدیده ها (مثل فیزیک و شیمی و...) را منظور کنند و با فرض تقارن بین گذشته و آینده پدیده ها دست به مدل سازی می زنند. مثلاً در تدوین سیاست های اقتصادی دولت بحث تاخیرات زمانی (تشخیص، تصمیم، اجرا و تاثیر) در جهت کارا کردن سیاست های اقتصادی امروزه با عطف به مقوله زمان از اهمیت بسزایی برخوردار است یا در تدوین علت ها در تحلیل های علت و معلولی پدیده ها، علت ها را به صورت ایستا در محدوده زمانی با زمان پایان پذیر یا در یک نقطه زمانی مورد بررسی قرار می دهند.

در مطالعه رفتار دولت ها در اقتصاد نیز زمان از اهمیت بسزایی برخوردار است و نشان داده شده است که عدم توجه به نقش زمان در فرآیند اداره کشورها در بلندمدت باعث شده است که بعضی از دولت ها برای نشان دادن موفقیت های بیشتر برای خود تلاش در کسب منافع در زمان حاضر و انتقال هزینه های این منفعت ها به آینده را مدنظر دارند و این امر باعث ایجاد کسر بودجه های کلان برای اقتصاد می شود.

برای درک این تفکر فرض کنید کسری بودجه ناشی از کاهش مالیات باشد و فرض کنید که مالیات های اضافی آینده بعد از دوره زندگی مورد انتظار افراد رخ دهد. بنابراین ثروت خالص افرادی که در حال حاضر زندگی می کنند افزایش می یابد زیرا افراد انتظار دارند مالیات های آینده شامل حال آنها نشود و بار آن بر دوش نسل های آینده تحمیل شود. این امر باعث انتقال ثروت از نسل بعدی به نسل کنونی می شود و این خود باعث می شود این فرصت پیش آید که نسل کنونی با هزینه نسل بعدی بیشتر مصرف کنند. این امر با توجه به حس نوع دوستی والدین امروزی نسبت به فرزندان و نوادگانش باعث می شود که برای جبران این لطمه به نسل آینده، افراد با پس انداز بیشتر و ثروت اندوزی با به جا گذاشتن ارث برای آنها این لطمه را جبران کنند. ولی اگر سیاست های دولت باعث افزایش تورم شود لذا این امکان از نسل کنونی گرفته می شود و اینجاست که با کاهش رفاه هر دو نسل و همین طور نسل های بعدی به خاطر سیاست های غلط اقتصادی یک دولت در یک لحظه از زمان روبه رو خواهیم بود.

وحید محمودی