دسته‌بندی دانش

به منظورتسهیل تجزیه و تحلیل می‌توان تمایزاتی را بین انواع مختلف دانش در نظر‌گرفت. دانش را می‌توان به دو‌گروه کلی تقسیم کرد: دانش مدون و دانش ضمنی.
دانش مدون خود به دو دسته تقسیم …

به منظورتسهیل تجزیه و تحلیل می‌توان تمایزاتی را بین انواع مختلف دانش در نظر‌گرفت. دانش را می‌توان به دو‌گروه کلی تقسیم کرد: دانش مدون و دانش ضمنی.

دانش مدون خود به دو دسته تقسیم می‌شود: دانش درباره چیستی (Know – what) و دانش درباره چرایی (Know – why ).

دانش درباره چیستی اشاره به میزان آگاهی ما از واقعیات دارد. مثلا اجزای تشکیل‌دهنده جو زمین چیست؟ یا جمعیت یک شهر چقدر است. دانش درباره چرایی اشاره به آگاهی ما از اصول و قوانین طبیعی دارد. این نوع از دانش زیربنای توسعه تکنولوژیکی و پیشرفت در زمینه محصولات جدید و فرآیندهای تولید است. تولید این نوع دانش اغلب در سازمان‌های تخصصی مثل آزمایشگاه‌های تحقیقاتی و دانشگاه‌ها سازمان‌دهی می‌شود.

دانش مدون به کالاهای بازاری یا منابع اقتصادی شبیه تراست و از این رو برای تجزیه و تحلیل اقتصادی نیز پیچیدگی‌های کمتری ایجاد می‌کند. از سوی دیگر با وجود اینکه دانش مفهوم وسیع‌تری نسبت به اطلاعات را در بر می‌گیرد، ولی این نوع از دانش را عموما می‌توان از اجزای اطلاعات در نظر‌گرفت که در بانک‌های اطلاعاتی (کتاب، اینترنت و...) قابل تهیه است.

بر خلاف دانش مدون، دانش ضمنی به راحتی قابل انتقال و خرید و فروش نیست و حتی به راحتی نمی‌توان آن را از شخصی که صاحب این نوع از دانش است، جدا کرد. این نوع از دانش نیز به دو زیر‌گروه قابل تقسیم‌بندی است: دانش فنی(know-how) و شناخت اهل فن (know-who).

دانش فنی اشاره به مهارت‌ها و قابلیت‌های مورد نیاز برای انجام کارها دارد. این مهارت‌ها در افرادی که کارهای حرفه‌ای خود را انجام می‌دهند، وجود دارد. مثلا تاجری که دورنمای بازار رابرای یک محصول بررسی می‌کند یا یک کارگر که با ابزارهای ماشینی پیچیده کارمی کند هر دو مجبورند از دانش فنی استفاده کنند. این دو نوع از دانش نوعا در محدوده افراد یا در داخل مرزهای بنگاه‌های منفرد توسعه می‌یابد و حفظ می‌شود. شناخت اهل فن نیز با اطلاعات درباره اینکه چه کسانی چرایی و چگونگی انجام چیزی را می‌دانند، سر و کار دارد. این نوع از دانش مرتبط با شکل گیری اجتماعات تخصصی و ارتباطات موجود میان متخصصان است. مهارت‌ها در اقتصاد به طور وسیعی پراکنده هستند و از این رو برای مدیران اطلاع از این نوع دانش برای فراهم کردن نیروی کار متخصص مورد نیاز بسیار حیاتی است. این نوع از دانش نسبت به دیگر انواع آن به میزان بالایی نسبت به سازمان داخلی حساس است. یک دلیل اینکه چرا بنگاه‌ها تحقیقات پایه‌ای انجام می‌دهند تمایل به دسترسی به شبکه‌های کارشناسان دانشگاهی است که نقش مهمی در توسعه قابلیت‌های نوآوری دارند. در ضمن این نوع از دانش به آسانی از طریق کانال‌های رسمی اطلاعات منتقل نمی‌شود. بنا براین در این شبکه‌ها می‌توان این دانش را کسب کرد. این نوع از دانش اکثرا در تجربه‌های اجتماعی آموخته می‌شود و گاهی اوقات نیز در محیط‌های آموزشی تخصصی و در نهایت در ارتباطات روزمره با مشتریان، پیمانکاران و موسسات مختلف توسعه می‌یابد. در واقع دانش ضمنی کمتر حالت کالای بازاری دارد و به راحتی قابل منتقل شدن نیست. به همین دلیل بنگاه‌ها با مشارکت در شبکه‌های تخصصی علمی سعی در کسب این نوع از دانش دارند.

مترجم: شیوا کیوان پناه

منبع: OECD; ۱۹۹۶;”, The Knowledge – Based Economy “