این «علف» به دهان هیچ بزی شیرین نمی آید

اگر در محله های به اصطلاح «خفن» شهر کسی از کنارتان رد شد و گفت «پنیر می خوای », «کره می خوای » یا «علف می خوای » یعنی «دنبال حشیش می گردی », اگر پایتان به زندان باز شد و گفتند «فلانی اره کشه » یعنی معتاد به حشیش است,اگر در جمع های دوستانه یکی را نشان دادند که با چشم های قرمز شده می خندید و آب از گوشه دهانش راه افتاده بود و گفتند «طرف فضانورده» یعنی در نشئگی حشیش شناور است, اگر در مهمانی توی گوشتان زمزمه کردند«سیگاری می زنی » یعنی «می خواهی حشیش را در کاغذ سیگار برایت بپیچم تا دودش کنی »

چه شد؟ ناراحت شدید؟ می‌گویید چرا در روزنامه‌ای کثیرالانتشار چنین اصطلاحاتی را به کار می‌برید؟ می‌گویید این حرف‌ها در شان یک گزارش نیست؟ اما اینها اصطلاحاتی هستند که هر یک از نوجوان‌ها و جوان‌های ما، ممکن است روزی آنها را بشنوند و این احتمال با توجه به شیوع مصرف حشیش در جامعه‌مان نسبت به سال‌های گذشته، قریب به یقین‌تر شده است !

● تماس‌های شما از آمار هم معتبرتر است

حتما می‌دانید که سال‌هاست وزارت آموزش و پرورش آماری دقیق از شمار دانش‌آموزان معتادش ارائه نمی‌دهد و حتی برخی مسوولان این سازمان منکر اصل قضیه شده‌اند و گفته‌اند به‌طور کلی دانش‌آموز معتادی در کشور وجود ندارد!

به همین دلیل است که ما هنوز هم برای ارائه آمار، به اعداد و ارقامی که از سوی مسوولان ستاد مبارزه با مواد مخدر و از طریق بررسی طرح ارزیابی سریع اعتیاد در کشور در سال ۸۴ به‌دست آمده است رجوع می‌کنیم . آن سال اعلام شد از هر ۱۰۰ دانش‌آموز ایرانی دست‌کم ۱۳ نفر در معرض خطر اعتیاد قرار دارند و حدود ۳۰ هزار دانش‌آموز معتاد در کشور وجود دارد. همچنین براساس پژوهش دانشگاهی دیگری در سال ۸۴، بررسی وضعیت اعتیاد دانش‌آموزان معتاد تهرانی، به عنوان مشتی نمونه خروار از دانش‌آموزان سراسر کشور، ثابت می‌کرد حشیش در میان مواد مخدر مختلف، انتخاب اول دانش‌آموزانی است که از سر کنجکاوی قصد دارند نوعی از مواد مخدر را امتحان کنند و به‌خیال خودشان معتاد نشوند. به عبارتی دیگر، تبلیغات دروغ درباره اعتیادآور نبودن حشیش، آن را به بیشترین ماده مخدر مصرفی درمیان نوجوانان تبدیل کرده است.

امسال نیز مانند سال‌های گذشته، افغانستان همچنان در تولید حشیش در دنیا، روی سکوی اول ایستاده است و بیشتر تولیداتش را از طریق مرزهای شرقی ما به کشورهای عربی و غربی قاچاق می‌کند و طبیعی است که بخشی از محموله‌اش را هم در ایران بفروشد. کشت و تولید مواد مخدر در افغانستان نسبت به سال ۸۴ بیشتر شده و گرچه کشفیات ایران هم رشد داشته، اما به همان نسبت، میزان مواد مخدری که ماموران نمی‌توانند کشف کنند هم افزایش داشته است، بنابر این طبیعی است اگر نتیجه بگیریم که شمار معتادان مواد مخدر و به تبعیت از آن معتادان به حشیش بیشتر شده است.

اما حتی اگر همه این اعداد و ارقام ریز و درشت را هم به عنوان شواهدی از خطر فزآینده مصرف حشیش در جامعه کنار بگذاریم ما گواه بهتری از شیوع این ماده در میان نوجوانان و جوانان و نیاز والدین به شناخت دقیق‌تر آن داریم: تماس‌های شما، ابراز نگرانی‌تان از مصرف این ماده مخدر بخصوص در دبیرستان‌ها و درخواست‌های مکررتان برای توضیح کامل‌تر درباره‌اش.

● از هویج تا کشک و دوغ

حشیش ماده مخدری توهم‌زا و حاصل ترشح رزینی برگ‌های خشک شده گیاه شاهدانه هندی یا کانابیس است اما ماری‌جوانا سرشاخه‌های گلدار این گیاه است. با این حال حتی برخی کارشناسان مواد مخدر نیز گاهی ماری‌جوانا و حشیش را مترادف هم به کار می‌برند و به همین دلیل وقتی اصطلاحاتی مانند پنیر، کره، علف، گراس، بنگ، جرس و... از طرف کارشناسان به کار می‌روند، گاهی ممکن است منظورشان ماری‌جوانا باشد بخصوص در مواردی که کلمات علف و گراس استفاده شوند.

حشیش روش‌های بسیار متنوعی برای مصرف دارد. گاهی معتادان آن را در دوغ یا آبگوشت می‌ریزند و می‌خورند! گاهی هم آن را با کشک یا پنیر مخلوط می‌کنند. زمانی هم آن را در هویج جاسازی می‌کردند و می‌کشیدند! اما شایع‌ترین روش مصرف این مخدر، تدخین آن از طریق سیگار است. این همان روشی است که در ایران و بخصوص در میان جوان‌های مصرف‌کننده از دیگر شیوه‌های مصرف شایع‌تر است. در این روش، توتون سیگار را با حشیش مخلوط می‌کنند و بار دیگر در ورق سیگار می‌پیچند. معتادان به این عمل اصطلاحا «بار زدن» می‌گویند.

شاید بپرسید سیگار حشیشی را چطور می‌توانید تشخیص بدهید؟ امعمولا سیگار حشیش، دست‌ساز است؛ شل به نظر می‌آید و سطحش چروک خورده است و یک سرش مثل قیفی کاغذی پیچیده شده است.

حشیش در میان فروشندگان متوسط مواد مخدر، کیلویی خرید و فروش می‌شود و رده‌های پایین‌تر، آن را به شکل تخته‌ای می‌خرند. تخته‌های حشیش شبیه برگه‌های بسیار کلفت لواشک است و فروشندگان آنها را برش می‌دهند و به تکه‌هایی به نام تخته تقسیم می‌کنند و به معتادان می‌فروشند و آنها هم تخته‌ها را به قطعات کوچک‌تر ۲ تا ۴ گرمی تبدیل می‌کنند و همراه توتون در ورق سیگار می‌پیچند. این ماده مخدر معمولا در جمع‌ها و مهمانی‌ها مصرف می‌شود و مصرف‌کنندگان علائمی همچون قرمزی چشم، خنده‌های بی‌امان و بی‌دلیل، پرحرفی، پر آب شدن دهان و هذیان گویی دارند. پس از مصرف حشیش، معتادان اشتهایی غیرطبیعی پیدا می‌کنند که به اصطلاح به آن «اشتهای گاوی» می‌گویند و عمل خوردن بی‌امان‌ پس از مصرف هم «نشئه‌خواری» خوانده می‌شود.

● مظنه بازار

براساس گزارش‌های محرمانه پلیس مبارزه با مواد مخدر، عمده فروش‌ها در کشورمان هر کیلو حشیش را به طور متوسط ۵۰۰ هزار تومان و خرده فروش‌ها آن را به قیمت هر کیلو ۷۰۰ هزار تومان خرید و فروش می‌کنند. بررسی‌ها گویای آن است که در حرکت از مرزهای شرقی کشور به مرزهای غربی، قیمت این مخدر افزایشی آشکار دارد. به طوری که براساس آخرین گزارش‌ها، هر کیلو حشیش در زاهدان حدود ۲۰۰ هزار تومان و در ارومیه ۸۰۰ هزار تومان خرید و فروش می‌شود.

● چرا دود؟

پژوهش منتشر شده از سوی دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر، به نام «مجموعه حقایق آشکار از مواد مخدر» نشان می‌دهد عمده‌ترین دلایل مصرف حشیش در دنیا عبارتند از: کنجکاوی نسبت به حس و حال نشئگی پس از مصرف، در دسترس بودن ماده مخدر، علاقه به قانون‌شکنی و زیر پا گذاشتن هنجارهای اجتماعی، ناتوانی در مواجه با مشکلاتی همچون خشم، استرس، اضطراب و افسردگی و میل به یافتن احساس رضایت.

نکته: برخلاف تبلیغات دروغین درباره اعتیادزا نبودن حشیش این ماده هم مانند انواع دیگر مواد مخدر مصرف کننده را معتاد می کند

علاوه بر این دلایل، در ایران برخی جوان‌ها مصرف حشیش را نوعی پز روشنفکری می‌دانند و به همین دلیل سیگار، پای ثابت جمع‌های گاه به گاه آنهاست! اما عمده‌ترین دلیل مصرف حشیش، تبلیغات دروغینی است که فروشندگان مواد مخدر درباره اعتیادزا نبودن این ماده می‌کنند و بیشتر معتادان به آن، با تصور این که امکان ندارد به مصرفش وابسته شوند برای نخستین‌بار دودش کرده‌اند.

● اینها بیشتر در معرض اعتیاد هستند

اگر نوجوان یا جوان تان، دوستان مصرف‌کننده حشیش دارد، اگر دچار تفاوت‌های شناختی است برای مثال اختلال کمبود توجه دارد یا ضریب هوشی بالاتری نسبت به همسالانش دارد، اگر نتوانسته‌اید کانون خانوادگی کم تنش و آرام برایش فراهم کنید، اگر دوستانی اهل مصرف مواد مخدر انتخاب کرده است و اگر هنوز به او یاد نداده‌اید در برابر برخی از درخواست‌ها محکم و قاطع بگوید نه، باید این احتمال را بدهید که شاید روزی مصرف‌کننده حشیش شود.

● حشیش، سلامت را دود می‌کند

حدود یک ربع پس از مصرف حشیش، سرعت ضربان قلب ناگهان ۵۰ ـ ۲۰ درصد افزایش پیدا می‌کند و این وضعیت گاه تا ۳ ساعت ادامه پیدا می‌کند. افزایش ناگهانی ضربان قلب، بدون هیچ فعالیتی باعث احساس اضطراب شدید و حتی سکته قلبی در برخی حشیشی‌ها می‌شود و گاهی نیز در کسانی که سابقه بیماری قلبی دارند به آسیب‌دیدگی شدید قلب می‌انجامد. مصرف حشیش بر سیستم ایمنی بدن اثر می‌گذارد و توانایی آن را برای دفاع از جسم در برابر ویروس‌ها و باکتری ها کاهش می‌دهد. از سویی دیگر برخی محققان معتقدند مصرف‌کنندگان حشیش از برنامه منظمی برای زندگی پیروی نمی‌کنند بنابراین فرصت تغذیه و خواب کافی را ندارند و همین موضوع بدنشان را مستعد انواع عفونت‌ها می‌کند.

حشیشی‌ها توانایی یادگیری کمتری نسبت به افراد عادی دارند و حافظه‌شان ضعیف است. آنها پس از مصرف به اختلال در درک زمان، مکان و حواس پنجگانه مبتلا می‌شوند و از آنجا که توهم دارند، اگر پشت فرمان بنشینند حتما فاجعه می‌آفرینند. این ماده همچنین باعث تحلیل بافت مغزی و تغییرات هورمونی ناخوشایند و خطرناک در بدن می‌شود.

اما همه این اثرات منفی در برابر آسیبی که حشیش به شش‌ها می‌زند هیچ محسوب می‌شوند. اگر در فیلم‌ها دیده باشید حشیشی‌ها معمولا پک‌هایی طولانی به سیگار می‌زنند و مدت نسبتا طولانی آن را در ریه نگه می‌دارند. این پک‌های طولانی باعث می‌شود قطران به جای مانده از سیگار حشیشی در ریه‌ها بیشتر از سیگار‌های توتون باشد. سنجش‌های علمی از وضعیت شش‌های کسانی که حشیش مصرف کرده‌اند ثابت می‌کند شمار سلول‌های مستعد سرطان در آنها افزایشی چشمگیر داشته است و این یعنی مصرف‌کنندگان حشیش، بیشتر از کسانی که اهل دود و دم‌های این چنینی نیستند، دچار تومورهای بدخیم در دستگاه تنفسی‌شان می‌شوند. در این قسمت باز هم شما را به فیلم‌های سینمایی که در آن شخصیت‌های منفی، سیگار حشیش دود می‌کنند، ارجاع می‌دهیم. اگر دقت کرده باشید معمولا آنها از ثبات روانی برخوردار نیستند. تا به حال از خودتان پرسیده‌اید که آیا بی‌ثباتی روانی در حشیشی‌های فیلم‌ها یک اغراق سینمایی است یا واقعا میان مصرف حشیش و سلامت روان ارتباطی وجود دارد؟ پژوهش‌های گسترده‌ای در این زمینه انجام شده و نتایج، گویای آن است که این ارتباط دوطرفه است یعنی نوجوانانی که از مشکلات روانشناختی رنج می‌برند بیشتر از دیگر هم‌سن و سال‌های خود، گرایش به مصرف حشیش دارند و از سویی دیگر، مصرف حشیش مشکلات رفتاری نوجوان‌های مصرف‌کننده‌اش را بیشتر و آنها را دچار انواع اختلال‌های اضطرابی می‌کند.

● تحمل داریم! در حد صفر!

اصطلاح «تحمل صفر» را شنیده‌اید؟ این اصطلاح یعنی اگر فردی حتی یک بار حشیش مصرف کند این امکان وجود دارد که به آن وابسته شود و به همین دلیل کارشناسان، بهترین راه جلوگیری از افزایش اعتیاد به حشیش را پیشگیری از اولین نوبت مصرفش می‌دانند. اعتیاد به معنای وابستگی و میل شدید و بیمارگونه برای مصرف هر چه بیشتر ماده مخدر است. همان‌طور که گفتیم یکی از شایع‌ترین علل مصرف حشیش در میان نوجوانان ایرانی شنیده‌های آنها درباره اعتیادزا نبودن این ماده است. اعتیاد به هر ماده مخدر، هم وجه روانی و هم وجه جسمانی دارد.

در وجه روانی، فرد ناچار است برای تجربه احساسات خاص نخستین دفعه مصرف، بار دیگر مواد مخدر را امتحان کند اما نکته اینجاست که مصرف‌کننده برای تجربه آن وضعیت، دائما باید میزان مواد مخدر مصرفی‌اش را بیشتر کند. وجه جسمانی اعتیاد نیز به این معناست که اگر مواد مخدر به فرد نرسد او با انواع دردهای جسمی روبه‌رو می‌شود. به علائم جسمانی‌ای که به واسطه مصرف نکردن مواد مخدر در فرد ظاهر می‌شود «سندرم ترک» می‌گویند. این سندرم در ترک حشیش چندان قوی نیست و معتاد می‌تواند آن را بدون نیاز به دارو تاب بیاورد و سندرم شدید بیشتر در معتادانی دیده می‌شود که به مدت طولانی این ماده مخدر را مصرف کرده‌اند اما اعتیاد روانی به حشیش به حدی بالاست که می‌تواند مصرف کنندگانش را پس از نخستین دفعه مصرف به خود وفادار کند. درمان حشیش معمولا از طریق روان‌درمانی صورت می‌گیرد و امکان دارد روانپزشک برای کاهش برخی علایم روانی ترک، از دارو نیز استفاده کند اما به هر حال معتاد در طول ترک، باید به گروه‌های معتادان در حال ترک یا بهبودیافته‌ها مراجعه کند و بخشی از دوره درمانی‌اش را نیز در مجاورت آنها بگذراند.

مریم یوشی‌زاده