SWOT در کشاورزی تحقیقات کاربردی ـ بخش یازدهم

مواضع سند ملی توسعه بخش کشاورزی و منابع طبیعی برنامه چهارم

● وضعیت موجود تحقیقات کشاورزی

بارزترین شاخص توسعه یافتگی یک کشور، توان و ظرفیت علمی و فنی آن است. شاخص توان و ظرفیت علمی و فنی کشور نیز بی‌تردید، موضوع، کیفیت و نوع فعالیت‌های پژوهشی اجرا شده و یا در حال اجرا است. فعالیت‌های انجام یافته در زیربخش تحقیقات طی سال‌های ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۳ در قالب اجرای طرح‌های تحقیقاتی، تولید بذر و نهال‌های اصلاح شده و تولید واکسن و سرم ( پزشکی و دامی) به شرح زیر خلاصه می‌شود:

تعداد طرح‌های تحقیقاتی اجرا شده در سال ۱۳۷۳، ۲۸۳۷ و در سال ۱۳۸۳(مصوب) ۵۳۴۲ طرح با رشد سالیانه ۵/۶ درصد بوده است که نشانگر توان علمی و پژوهشی کشور در زمینه کشاورزی بوده و تقریباً صد درصد اهداف تحقق یافته است.

اولویت‌های تحقیقاتی شامل موارد زیر می‌باشد:

- استفاده از آخرین فناوری‌های بیوتکنولوژی جهت ارتقاء سطح کیفی و کمی محصولات کشاورزی و منابع طبیعی

- فناوری‌های مربوط به استفاده از منابع آب و خاک در کشاورزی

- فناوری‌های مربوط به ارتقاء ارزش افزوده محصولات و فرآورده‌های کشاورزی و منابع طبیعی (بهبود فناوری‌ها در صنایع تبدیلی و فرآوری محصولات اصلی و جانبی کشاورزی)

- فناوری‌های مربوط به توسعه پایدار کشاورزی ارگانیک

- فناوری‌های مربوط به ماشین‌های کشاورزی و مکانیزاسیون (طراحی، ساخت و بهینه‌ سازی تجهیزات و ماشین‌آلات)

- فناوری‌های مربوط به جمع‌آوری، شناسایی، حفظ ،‌ نگهداری و استفاده از ذخایر ژنتیکی گیاهی و جانوری

- فناوری‌های مربوط به بیابان‌زدائی، توسعه کشت گیاهان دارویی و تولید بذور هیبرید

همه ساله مقداری بذور و نهال اصلاح شده به منظور تامین بخشی از نیازهای زیربخش‌های اجرائی در حد و توان موسسات تحقیقاتی ذی‌ربط تولید می‌گردد. این مقدارطی ده سال گذشته حدود ۴۳۰۶۲۰ تن بذر و ۱۹۹۱۵۰۰ اصله نهال بوده است که بیشترین سهم به تولید نهال خرما و پیوندک مرکبات تعلق دارد.

همچنین طی این مدت واکسن پزشکی و دام و طیور به میزان حدود ۲۹۹۴۸۶۰۰ هزار دز، سرم ضد مارگزیدگی و عقرب‌زدگی ۹۳۸ هزار دز و سرم نرمال و داروهای انگلی دام ۱۳۵۹۷۰ هزار شیشه تولید گردیده است. ضمناً دستاوردهای مهم تحقیقاتی طی دوره مذکور عمدتاً شامل معرفی ارقام پرمحصول با صفات و عملکرد کمی و کیفی مطلوب، تولید واکسن‌های پزشکی و آنتی‌ژن و آنتی‌سرم‌ها، جداسازی ژن مقاوم به شوری از گیاه برنج برای اولین بار در جهان، طراحی و ساخت دستگاه آبیاری بارانی خطی، طراحی و ساخت تعدادی از ماشین‌آلات، تهیه نقشه خاک و آب کشور، شناسایی چندین گونه حشره مفید، تهیه و نگارش فلور ایران و ایجاد باغ گیاه‌شناسی ملی ایران بوده است.

● امکانات وقابلیت‌ها

- وجود نیروی انسانی ماهر و متخصص سازمان در مدارج علمی مختلف

- برخورداری از امکانات و تجهیزات فنی و آزمایشگاهی تحقیقاتی

- وجود محیط‌ های تحقیقاتی ( ایستگاه ها، مزارع ) با شرایط اقلیمی متنوع

- وجود یافته‌های تحقیقاتی در راستای توسعه کشاورزی پایدار

- همکاری گسترده با سازمان‌ها و مجامع تخصصی ملی و بین‌المللی و امکان استفاده از جدیدترین دستاوردها و فن آوری‌های نوین

● محدودیت‌ها و تنگناهای اصلی

- پایین بودن سهم تحقیقات در اقتصاد ملی و کاهش مستمر سهم تحقیقات کشاورزی از فصل تحقیقات طی ۱۵ سال گذشته

- ناکافی بودن هماهنگی‌های لازم بین بخش تحقیقات و اجرا جهت هدفمند کردن تحقیقات کاربردی و ضعف اطلاع‌ رسانی در جهت انتقال یافته‌های تحقیقاتی

- کمبود قوانین به منظور حفظ حقوق مالکیت معنوی محققین

- فقدان سازو کار مناسب جهت مشارکت بخش خصوصی در امر تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی

● اهداف کیفی بلندمدت (اهداف آرمانی)

- ایجاد و توسعه فن آوری‌های نوین به منظور بهره‌برداری از فنون پیشرفته (بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی، مهندسی ژنتیک و...) در تولید و فرآوری محصولات زراعی، باغی، دامی، آبزیان و گیاهان دارویی

- توسعه تحقیقات به منظور افزایش تولید محصولات کشاورزی با اولویت محصولات استراتژیک و صادراتی

- توسعه تحقیقات به منظور ارتقا کیفیت تولیدات بخش کشاورزی

- توسعه تحقیقات در جهت افزایش راندمان و کارایی آب

- توسعه بکارگیری و حفظ ذخایر توارث ژنتیکی و تنوع ژنتیک و ژرم پلاسم

- توسعه محیط‌ ‌های تحقیقاتی به منظور توسعه تحقیقات کشت‌های متراکم (گلخانه‌ای )

- توسعه تحقیقات به منظور افزایش بهره‌وری و کاهش ضایعات در تولید محصولات و فرآورده‌های بخش کشاورزی

- توسعه تحقیقات شناسایی و کنترل عوامل بیماری زا و آفات و علف‌های هرز گیاهان و جانوران مضر و بیماری‌های دام و آبزیان ‌

● اهداف کیفی پنجساله (جهت‌گیری‌های اصلی)

- توسعه و بهبود کیفیت تحقیقات در جهت ارتقای ضریب امنیت غذایی با اولویت محصولات دامی و آبزیان

- بسط و گسترش تحقیقات کاربردی و توسعه‌ای در زمینه‌های آب و خاک، اصلاح بذر و نهال، اصلاح نژاد، پرورش دام و آبزیان، جنگل ومرتع و آبخیزداری، آفات و بیماری‌های گیاهی و راه‌های مبارزه با آن

- توسعه تحقیقات کاربردی در راستای ارتقاء بهره‌وری عوامل و منابع تولید

- توسعه تحقیقات کاربردی در راستای ارتقاء کیفیت محصولات

- توسعه تحقیقات بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک

- توسعه برنامه‌های تحقیقاتی مرتبط با ذخایر توارث ژنتیکی، تنوع زیستی گیاهی و ژرم پلاسم گیاهان زراعی، باغی، زینتی، داروئی، مـرتعی، جنگـلی، دام و آبـزیان میکروارگانیزم‌ها، حشرات مفید و زیان آور

- توسعه تحقیقات باغی برای ایجاد مقاومت در مقابل تنش‌های محیطی با اولویت به سرمازدگی

- توسعه فروش دانش فنی نتایج حاصل از تحقیقات به بخش خصوصی و متقاضیان اطلاعات علمی ـ فنی

● اهداف کمی

- توسعه تحقیقات کاربردی به میزان دو برابر سال پایه

● فعالیت‌های محوری

- طرح جامع بهبود و توسعه تحقیقات محصولات اساسی و استراتژیک زراعی (آبی و دیم)

- طرح جامع بهبود و توسعه تحقیقات محصولات باغی

- طرح جامع بهبود و توسعه تحقیقات دام و طیور

- طرح جامع بهبود و توسعه تحقیقات شیلات و آبزیان

- طرح جامع بهبود و توسعه تحقیقات جنگل و مرتع و آبخیزداری

- تحقیقات کاربردی صنایع تبدیلی و تکمیلی، مکانیزاسیون کشاورزی و توسعه روستایی

- طرح جامع بهبود و توسعه تحقیقات مبارزه با آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز در زیربخش‌های زراعت، باغبانی، جنگل و مرتع

- طرح جامع بهبود و توسعه تحقیقات دامپزشکی

- احداث، توسعه، تکمیل و تجهیز پارک‌ها و مراکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی

- طرح جامع شبکه‌های اطلاع‌ رسانی و خدمات علمی کشاورزی

- طرح پژوهش‌های برنامه‌ریزی توسعه کشاورزی

- طرح مطالعات ساماندهی دشت‌های کشور

- طرح مطالعات توسعه کشاورزی مناطق مرزی

- طرح مطالعات اقتصادی و اجتماعی

- طرح توسعه منابع طبیعی

- طرح تدوین ضوابط و معیارهای فنی بخش کشاورزی

- طرح پژوهش‌های کاربردی توسعه پایدار

● سیاست‌های فضائی و منطقه‌ای

- توزیع فعالیت‌های تحقیقاتی براساس توانمندی‌های علمی و ظرفیت‌های تولیدی و نیازهای منطقه‌ای

● اقدامات

الف) طرح جامع بهبود و توسعه تحقیقات محصولات اساسی و استراتژیک زراعی (آبی و دیم):

- تحقیقات‏ انتخاب و معرفی ارقام پرمحصول محصولات زراعی با صفات و عملکرد برتر و مطلوب و سازگار با شرایط اقلیمی مناطق مختلف کشور با تاکید بر محصولات استراتژیک

- تحقیقات حفظ و تبادل ژرم پلاسم موجود و استفاده بهینه از آن در برنامه‌های اصلاحی محصولات زراعی در مناطق مختلف

- تحقیقات ایجاد واریته مناسب با استفاده از روش خالص ‌سازی لاین از بین توده‌های محلی

- تحقیقات در زمینه گسترش و توسعه فعالیت‌های بیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک در تولید و فرآوری محصولات زراعی

- تحقیقات انتخاب و معرفی ارقام مقاوم به تنش‌های محیطی (خشکی)، شوری، گرما، سرما

- تحقیقات در زمینه حفاظت از ذخایر ژنتیکی

- تحقیقات در زمینه کاهش خسارات ناشی از آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز از طریق روش‌های به نژادی و تکنیک‌های کنترلی

- تحقیقات در زمینه تعیین نیاز غذایی و آبی گیاهان سازگار در اقالیم و اراضی مختلف به منظور افزایش عملکرد کمی و کیفی آنها

- تحقیقات بهینه‌سازی، تقویت و استاندارد کردن فضاها و تجهیزات تحقیقاتی

- تحقیقات در زمینه افزایش بهره‌وری در مصرف آب برای محصولات زراعی

- تحقیقات در زمینه مطالعه، طراحی روش‌های بهینه کاربرد ماشین‌ها و تجهیزات کشاورزی با هدف افزایش عملکرد و حفظ منابع تولید

- تحقیقات خاک و آب به منظور ارتقا کمی و کیفی تولید محصولات مختلف زراعی

- همکاری و مشارکت در زمینه مبادلات اطلاعات علمی، تحقیقاتی و اجرای پروژه‌های مشترک با سازمان‌ها و مراکز ملی منطقه‌ای و بین‌المللی و برگزاری همایش‌های ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی طبق ضوابط و مقررات

- تعیین نیازهای به زراعی برای مناطق مختلف

- کنترل گواهی و نظارت بر کلیه بذور وارداتی و یا تولیدی

- بررسی و تعیین تناوب مناسب کشت و تاثیر آنها بر حاصل‌خیزی خاک و تولیدات محصولات بعدی و اثر آنها در پایداری عملکرد در زراعت بعدی

- بررسی روش‌ها و تعیین سموم مناسب جدید جهت ضدعفونی بذور محصولات مختلف برعلیه آفات و بیماری‌ها

- بررسی مدیریت تلفیقی آفات (IPM)

- بررسی و تعیین مناسب‌ترین روش کنترل، مبارزه با بیماری‌ها وعلف‌های هرز

- گسترش تحقیقات مصرف بهینه عناصر اصلی غذایی به منظور ارائه دستورالعمل‌های توصیه کودی برای اقالیم و خاک‌های مختلف

- بررسی و تعیین روش‌های مناسب استفاده از بقایای زراعت‌های مختلف به منظور افزایش حاصل‌خیزی خاک

- افزایش کارائی مصرف کودهای شیمیائی با استفاده از روش‌های مختلف مدیریتی

- بررسی و تعیین مقادیر مصرف بهینه عناصر ریزمغذی در کمیت و کیفیت گیاهان

- مصرف کودهای ترکیبی مناسب اعم از شیمیایی یا بیولوژیک یا تثبیت‌کننده ازت برای افزایش عملکرد و بهبود خواص کیفی گیاهان

- بررسی زمان، میزان و روش‌های مناسب آبیاری محصولات آبی

- بـررسی و تـعیین مـناسب‌تـرین تاریخ کشت، میزان بذور، آرایش زمین و ارائه دستورالعمل‌های مربوطه

- استفاده از روش‌های جدید به نژادی

- بررسی و ارائه توصیه‌های به‌ زراعی مورد نیاز سیستم‌های مختلف زراعی کشور

- انجام تحقیقات جامع مدیریت با هدف افزایش عملکرد و ارائه راهکارهای اجرائی

- بررسی و ارائه پیشنهاد به منظور ایجاد تشکل‌های مناسب تولیدی

- بررسی نیاز کودی گیاهان در نقاط مختلف کشور

- انجام تحقیقات برای دستیابی به مدیریت بهینه آبیاری و افزایش کارائی مصرف آب در بخش کشاورزی

- استفاده از فن آوری‌های نوین نظیر استفاده از سیستم‌های کود آبیاری به منظور افزایش کارایی توام آب و کود

- انجام تحقیقات به منظور استفاده از توان بالقوه موجودات مفید خاک‌زی، افزایش کارایی و تولید دانش فنی و تکثیر انبوه آنها به صورت انواع کودها و محرک‌های بیولوژیک

- انجام تحقیقات به منظور تعیین روش‌های مناسب برای افزایش مواد آلی خاکی با تاکید بر استفاده از مواد بیولوژیک، جلوگیری از سوزاندن بقایای گیاهی و رعایت تناوب - پایش مداوم تغییرات خاک و آب

- بررسی و تعیین مناسب‌ترین روش آبیاری برای محصولات مختلف زراعی

- بررسی و تعیین روش‌های پیشگیری، کنترل و مبارزه با بیماری‌ها، آفات و علف‌های هرز

- معرفی ارقام مناسب اقالیم مختلف دیم کشور با توجه به تنش‌های جدی مناطق مختلف و ارقام مناسب با عملکردهای پایدار

- بررسی روش‌های غنی سازی نان و افزودن میزان سبوس در تولید نان‌های کیفی

- انجام تحقیقات به منظور مناسب‌ترین روش کنترل زراعی، مکانیکی، بیولوژیکی و شیمیایی آفات و علف‌های هرز

- تهیه بذور مادری و گواهی شده

- انجام تحقیقات به منظور تعیین مناسب‌ترین نیازهای غذایی به عناصر ماکرو و میکرو

- انجام تحقیقات جهت استفاده از تثبیت ازت برای افزایش عملکرد در کشور

- بررسی و معرفی ارقام زراعی برای کشت‌های گلخانه‌ای

- بررسی و معرفی سازه‌های متناسب گلخانه با توجه به شرایط اقلیمی

- بررسی مسائل مربوط به تولید محصولات سبزی و صیفی به روش ارگانیک

- بررسی کشت گلخانه‌ها در بسترهای بدون خاک

ب ) طرح جامع بهبود و توسعه تحقیقات محصولات باغی:

- پروژه تحقیقات انتخاب و معرفی ارقام پرمحصول محصولات باغبانی با صفات و عملکرد برتر، مطلوب و سازگار با شرایط اقلیمی مناطق مختلف کشور

- پروژه تحقیقات حفظ و تبادل ژرم پلاسم موجود و استفاده بهینه از آن در برنامه‌های اصلاحی محصولات باغبانی در مناطق مختلف

- پروژه تحقیقات انتخاب و معرفی ارقام مقاوم به تنش‌های محیطی خشکی، شوری، گرما با اولویت‌ به سرمازدگی

- پروژه تحقیقات در زمینه گسترش و توسعه فعالیت‌های بیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک در تولید و فرآوری محصولات باغبانی

- پروژه تحقیقات در زمینه حفاظت از ذخایر ژنتیکی

- پروژه تحقیقات تکنولوژیکی به منظور ارتقاء کیفیت و کاهش ضایعات

- پروژه تحقیقات معرفی ارقام مناسب درختان میوه هسته دار و دانه دار برای فرآوری

- پروژه تحقیقات توسعه و معرفی ارقام میوه و تولید محصولات گلخانه‌ای مناسب برای تولید خارج از فصل

- پروژه تحقیقات در زمینه کاهش خسارات ناشی از آفات و بیماری‌ها و علف‌های هرز از طریق روش‌های به نژادی و تکنیک‌های کنترلی

- پروژه تحقیقات در زمینه افزایش بهره‌وری در مصرف آب محصولات باغبانی

- پروژه تحقیقات در زمینه بهینه‌سازی روش‌های پس از برداشت، جابجایی، درجه‌بندی، حمل و نقل، بسته‌بندی، خشک ‌کردن، انبارکردن، نگهداری و توزیع محصولات باغبانی

- پروژه تحقیقات خاک و آب به منظور ارتقاء کمی و کیفی تولید محصولات مختلف باغبانی

- پروژه تحقیقات گل و گیاهان زینتی و دارویی و قارچ‌های خوراکی

- همکاری و مشارکت در زمینه مبادله اطلاعات علمی، تحقیقاتی و اجرای پروژه‌های مشترک با سازمان‌ها و مراکز ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی و برگزاری همایش‌های ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی طبق ضوابط و مقررات با توجه به نیاز زیربخش باغبانی

- پروژه تحقیقات تولید ارگانیک محصولات باغبانی

- پروژه تحقیقات شناسایی بیماری‌ها و آفات قارچ خوراکی و تعیین بهترین روش‌های پیشگیری و مبارزه با آنها

- پروژه تحقیقات انتخاب و معرفی ارقام محصولات باغبانی مقاوم و متحمل به بیماری‌های خاک‌زی

- پروژه تحقیقات انتخاب بهترین روش‌های کاشت، داشت و برداشت محصولات باغبانی در اراضی شیبدار برمبنای توسعه پایدار

- مشارکت در تولید نهال سالم و عاری از ویروس و شبه ویروس موردنیاز زیربخش باغبانی

- پروژه تحقیقات محصولات دیم باغبانی

- پروژه تحقیقات در زمینه مطالعه و طراحی روش‌های بهینه کاربرد ماشین‌ها و تجهیزات کشاورزی با هدف افزایش عملکرد و حفظ منابع تولید

- پروژه تحقیقات تعیین پتانسیل عملکرد محصولات باغبانی در شرایط اکولوژیکی متفاوت در سطح رقم

- پروژه تحقیقات انتخاب بهترین و اقتصادی‌ترین روش اصلاح و جایگزینی محصولات باغبانی

ج ) طرح جامع بهبود و توسعه تحقیقات دام و طیور:

- عوامل موثر در طول عمر اقتصادی گاوهای شیری پربازده

- تکنیک‌های هم‌زمانی فحلی و بهبود مدیریت تولید مثل در گاومیش

- پرورش بز مزرعه‌ای در سیستم‌های بسته (متمرکز) و نیمه ‌متمرکز

- بهبود مدیریت ژنتیکی در گاوهای شیری

- توسعه پرورش نژادهای گوسفند شیری

- استفاده بهینه از خوراک دام در واحد‌های دامپروری

- استفاده از خوراک دام پلت شده در تغذیه گاوهای شیری

- اصلاح نژاد طیور بومی در ایستگاه‌های پشتیبانی مرغ بومی

- افزایش راندمان و بهبود عملکرد و تغذیه تکمیلی کلنی‌های زنبورعسل

- شناسائی مناطق مستعد پرورش و ساماندهی کوچ و استقرار زنبورستان‌ها

- اصلاح نژاد زنبورعسل

- تولید گوشت قرمز از طریق ترمینال کراس در واحدهای پرورش گاو شیری

- استفاده بهینه از ضایعات حاصل از کشتار دام و طیور

- آمیخته‌گری و تلاقی تجارتی در گوسفند و بز

- شناسایی و اصلاح نژاد گوسفند، بز و شتر

- سیستم‌های نوین تکثیر مواد ژنتیکی

- برنامه‌های اصلاح نژادی ایستگاه‌های پشتیبانی دام

- تعیین شاخص‌های اقتصادی برای صفات تولیدی گونه‌های مختلف دام و طیور در سیستم‌های مختلف مدیریت و پرورش

- اصلاح نژاد گاو بومی از طریق آمیخته‌گری

- کاربرد ژنتیک مولکولی در بررسی روابط خویشاوندی دامی و تعیین مواد ژنی، معایب و بیماری‌های ژنتیکی

- روش حفظ ذخایر ژنتیکی

- تولید و استفاده بلوک‌های غذایی از کاه، ملاس و سرشاخه‌ها

- استفاده بهینه از منابع غذایی دام و طیور

- استفاده از محصولات فرعی و پس‌مانده‌های کارخانجات صنایع تبدیلی در تغذیه دام و طیور

- توسعه و افزایش تولیدات کرم ابریشم

- تحقیقات ارتقاء روش‌های تشخیص و کنترل بیماری‌های دام و طیور

- تولید فرآورده‌های بیولوژیک مورد نیاز هدف پزشکی و دامپزشکی کشور

- تحقیقات در زمینه آلوده‌ کننده‌های شیر و فرآورده‌های لبنی به‌منظور کاهش سطح آلودگی

- تحقیقات در زمینه کیفیت لاشه تولیدی در فرایند ذبح و کشتارگاه

د ) طرح جامع بهبود و توسعه تحقیقات شیلات و آبزیان:

- تحقیقات ماهیان گرم آبی به منظور افزایش تولید در واحد سطح و کاهش هزینه‌های تولید

- تحقیقات ماهیان سردابی با اصلاح ‌نژاد، کاهش FCR و کاهش هزینه‌های تولید

- تحقیقات اصلاح نژاد گونه‌های بومی به منظور تنوع بخشی در گونه‌های پرورشی

- تحقیقات میگو به منظور افزایش تولید در واحد سطح کاهش FCR و کاهش هزینه‌های تولید

- تحقیقات بهداشت و بیماری‌های آبزیان (ماهی)

- مشارکت در تحقیقات بین‌المللی تن ماهیان و سایر سطح ‌زیان درشت

- مبارزه بیولوژیک با گونه‌های مهاجم از جمله شانه‌داران دریای خزر

- تحقیقات فرآوری آبزیان

- مطالعات و تحقیقات اکولوژی منابع آبی دریای خزر، آب‌های داخلی، خلیج‌فارس و دریای عمان

- تحقیقات بیولوژی و ارزیابی ذخایر آبزیان دریای خزر

- تحقیقات بیولوژی و ارزیابی ذخایر آبزیان خلیج‌ فارس و دریای عمان (سطح‌ زیان، کف‌ زیان)

- مطالعات اقتصادی، اجتماعی جوامع صیادی و آبزی پروران کشور

- تحقیقات گونه‌های آبزیان غیرمعمول (صدف، لابستر آب شیرین، گیاهان دریایی)

- تحقیقات غذای زنده و آرتمیا

- توسعه فن‌آوری اطلاعات، ارتباطات علمی و IT

هـ ) طرح جامع بهبود و توسعه تحقیقات جنگل و مرتع و آبخیزداری:

- توسعه فعالیت‌های تحقیقاتی در راستای شناسایی تنوع زیستی و اکوسیستم‌های ویژه کشور

- توسعه تحقیقات در راستای افزایش تولید و دسترسی به منابع جدید سلولزی در خارج از عرصه جنگل و مرتع جهت کاهش فشار برمنابع طبیعی کشور

- تعیین الگوهای مناسب مدیریت حوزه‌های آبخیز کشور

- تعیین عوامل موثر در وقوع، تشدید سیلاب و بهینه‌سازی روش‌های مهار و بهره‌برداری آن

- تعیین روش‌های استاندارد لازم در زمینه حفاظت سواحل

- تعیین روش‌های بازیافت و اصلاح اراضی ساحلی

- تعیین روش‌های مناسب پهنه ‌بندی سیل‌ خیزی حوزه‌های آبخیز به منظور کاهش خسارات سیل

- پایش و بررسی روندهای توسعه یا وقوع خشکسالی در کشور

- تدوین ضوابط و معیارهای مکانیکی، مطالعه، طراحی و اجرای سدهای زیرزمینی، تاخیری و تغذیه‌ای

- تحقیقات در زمینه شناخت منابع جدید آبی کشور

و ) تحقیقات‌ کاربردی صنایع تبدیلی وتکمیلی، مکانیزاسیون کشاورزی وتوسعه روستایی:

- توسعه، بهبود و کاربرد مکانیزاسیون در محصولات کشاورزی و دامی

- توسعه و بهبود فناوری تولید تجهیزات سیستم‌های آبیاری تحت فشار

- توسعه کاربرد و کسب دانش فنی در زمینه محیط های کشت قابل کنترل

- اصلاح ساختار تکنولوژیکی تولید و بسته ‌بندی پنیر سفید آب نمکی

- اصلاح ساختار تولید عصاره و گلاب از گیاهان معطر داروئی

- بررسی فن آوری سورت لیزری کشمش با توجه به نوع واریته

- بررسی فن آوری تولید شیره خرما ( قند مایع خرما)

- توجیهات اقتصادی مربوط به ساخت دستگاه‌های شستشو، پولک گیری، سرزنی ماهی و پالایش گوشت ماهی

- بررسی فن آوری بسته‌بندی اسپتیک گوجه فرنگی

- بررسی تکنیک‌های جدید آسیاب کردن گندم با توجه به نیازهای صنایع تبدیلی وابسته به آن

- بررسی و ارائه صنایع تبدیلی کنجاله زیتون برای مصرف خوراک دام

- بررسی و تعیین روش‌های جدید صنایع تبدیلی ذرت خصوصاً ذرت روغنی

- بررسی و ارائه روش‌های نوین فن آوری زیتون ( مارمالاد زیتون، بسته ‌بندی‌های نوین دانه زیتون و روغن زیتون)

- بررسی و ارائه فن آوری مناسب تبدیل شالی به برنج براساس واریته‌های مختلف

- بررسی فن آوری سورت و بسته ‌بندی خرما و انجیر

- روش‌های استفاده بهینه از ضایعات

- بررسی فن آوری صنعت بسته‌بندی زعفران و تولید اسانس، پودر، روغن و اسپری زعفران براساس استاندارد اروپا

- بررسی کارآیی سیستم‌های خشک کن ذرت در کشور و ارائه راهکارهای مناسب

- بررسی توسعه کشت گندم دروم (آرد سمولین) برای تهیه ماکارونی Pasta

- ارزیابی عملکرد کششی تراکتورهای رایج در ایران

- بررسی و ارزیابی ماشین‌ها و ادوات مناسب ایران با توجه به شرایط اقلیمی و نظام بهره‏برداری

- بررسی روش‌های کاهش ضایعات در برداشت غلات با کمباین

- بررسی راندمان ماشین‌های فرسوده و میزان مصرف سوخت در آنها

- بررسی تعیین سطوح تکنولوژی و انرژی مصرف مکانیکی

- شناساسی لایحه سخت زیرین درمزارع کشور

- بررسی و تعیین مناسب‌ترین وسایل خاک ‌ورزی در اراضی آبی و دیم در شرایط اقلیمی مختلف کشور

- بررسی و تحقیق در زمینه امکان بکارگیری روش‌های بی خاک ورزی و کم خاک ورزی در شرایط اقلیمی و خاک‌های مختلف کشور

- بررسی اثرات کاربرد ادوات خاک ورزی در رطوبت غیربهینه

- بررسی چگونگی استفاده دستگاه‌های مرکب خاک ورزی و کشت جهت سرعت بخشیدن به عملیات و صرفه جویی در هزینه

- تحقیق در زمینه روش‌های مناسب کشت مکانیزه محصولات کشاورزی

- تحقیق در زمینه ادوات مناسب در آبخیزداری

- تحقیق در زمینه ماشین‌های جمع آوری بذر گیاهان مرتعی و دارویی

- تحقیق در زمینه مناسب‌ترین روش برداشت محصولات کشاورزی

- طراحی و ساخت ماشین‌ها و ادوات کشاورزی و کاربری آنها

- مطالعه کارائی ماشین‌ها و ادوات کشاورزی

- بهینه‌سازی سوخت و تولید ماشین‌های کشاورزی در مراحل مختلف تولید

- بررسی اثرات اجتماعی و اقتصادی مکانیزاسیون کشاورزی در مناطق روستایی کشور

- بررسی نقش مکانیزاسیون در افزایش بهره‌وری نهادهای کشاورزی

- تحقیق و مطالعه تکنولوژی‌های مناسب و متناسب با اهداف توسعه پایدار

- تحقیق و بررسی تنگناهای زیست محیطی و معرفی تکنیک‌های مناسب برای برون‌رفت از معضلات

- تحقیق و بررسی الگوهای مناسب و اقتصادی مکانیزاسیون در محصولات و اقلیم‌های مختلف کشور

- بررسی و طراحی نظام اعتبارات خردروستایی

- بررسی، شناساسی و امکان‌سنجی زمینه‌ها و پتانسیل‌های اشتغال‌زایی در مناطق روستایی (با تاکید بر بخش کشاورزی و صنعت)

- تعریف، شناسایی و طبقه بندی انواع نواحی روستایی کشور

- مبانی نظری، الگو و روش‌های برنامه‌ریزی توسعه نواحی روستایی

- بررسی و طراحی نظام ارزشیابی توسعه روستایی در ایران

- طراحی چارچوب مفهومی روش شناسی و تواناسازی اقتصاد محلی در نواحی توسعه یافته روستایی با استفاده از رهیافت ارزیابی مشارکتی

ز ) طرح جامع بهبود توسعه تحقیقات مبارزه با آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز در زیربخش‌های زراعت، باغبانی، جنگل و مرتع:

- تحقیقات در زمینة پیشگیری و کاهش خسارات ناشی از آفات، بیمارگرها و علف‌های هرز زارعی، باغی و جنگل‌ها و مراتع کشور

- تجزیه و تحلیل خطر آفات، بیمارگرها و علف‌های هرز مهم قرنطینه‌ای و غیرقرنطینه‌ای (بومی)

- تحقیقات در زمینه روش‌های کنترل آفات قرنطینه‌ای محصولات مختلف و تهیه نقشه پراکندگی آنها

- تعیین روش‌های تشخیص (شناسایی) Identification سریع آفات (با استفاده ازروش‌های مولکولی و غیرمولکولی)

- تعیین پراکندگی دقیق آفات، علف‌های هرز قرنطینه‌ای که در دهه‌های گذشته وارد کشور شده‌اند

- تعیین پراکندگی دقیق آفات، بیمارگرها و علف‌های هرز مهم بومی کشور

- تعیین روش‌های ضدعفونی مناسب محصولات کشاورزی وارداتی و صادراتی با توجه به الزامات جهانی (محدودیت مصرف گاز متیل بروماید، لزوم عاری بودن محصولات از باقیماندة سموم، لزوم حفظ کیفیت و ظاهر محصول و ...)

- تحقیق در زمینة شناسایی، معرفی، نحوة تکثیر و رهاسازی عوامل کنترل‌کننده بیولوژیک

- تحقیق پیرامون روش‌های مبارزه غیرشیمیایی موثر برعلیه آفات

- شناسایی و معرفی ترکیبات شیمیایی، بیوشیمیایی و میکروبی آفت کش با کارایی بالا (اثر اختصاصی، کم خطر با دز مصرفی پایین‌تر)

- تحقیق پیرامون شناسایی، معرفی و پیشنهاد حذف سموم خطرناک متداول و جایگزین نمودن آنها با سموم مناسب‌تر ( دز مصرف پایین تر، کم خطرتر، دورة کارنس کوتاه‌تر، اختصاصی تر و ...)

- تحقیق پیرامون شناسایی، جداسازی، تعیین فرمول شیمیایی و سنتز ترکیبات جلب‌کننده حشرات (فرمون‌ها)

- تعیین آستانه و سطح زیان اقتصادی آفات مهم و کلیدی در محصولات زراعی، باغی، جنگل‌ها و مراتع

- تولید گیاهان مقاوم و یا متحمل به آفات و بیمارگری‌های مهم با استفاده از روش‌های مولکولی ( بیوتکنولوژی)

- بررسی امکان بروز مقاومت در علف‌های هرز مزارع و باغات کشور به علف‌کش‌های متداول در اثر استفاده مکرر و متوالی

- تهیه و تدوین برنامه‌های IPM برای محصولات مهم و استراتژیک کشور و اجراء آن برنامه‌ها در پایلوت‌های تحقیقی ـ ترویجی

- تحقیق پیرامون روش‌های کنترل آفات و بیمارگرهای مهم محصولات گلخانه‌ای و زیر پلاستیک

- شناسایی ومعرفی سمپاش‌های مناسب و کارا و نیز تکنیک‌های سمپاشی برای محصولات مهم و آفات مشخص و کلیدی

- تعیین میزان خسارت اقتصادی وارد به محصولات استراتژیک کشور در اثر حمله آفات مختلف (‌به تفکیک محصول و نوع آفت، در شرایط مبارزه و عدم مبارزه)

- بررسی نقش تغییر اقلیم (بروز گرما - خشکی و...) در طغیان آفات، بیمارگرها و علف‌های هرز

- بررسی نقش رژیم و الگوی کشت در طغیان و عدم طغیان آفات، بیمارگرها و علف‌های هرز

- بررسی نقش تغذیه، آبیاری، نوع خاک، زمان کاشت، فاصله کاشت، تناوب، آیش و پارامترهای مشابه در بروز و طغیان و یا عدم بروز و طغیان آفات، بیمارگرها و علف‌های هرز

- تعیین روش‌های ردیابی دقیق و کشف (detection) به موقع آفات و بیمارگرها

- طراحی و تهیه بانک و یا بانک‌های اطلاعاتی گیاه‌پزشکی کشور

- تعیین حداکثر مجاز باقیماندة‌ سموم مصرفی (MRL) در محصولات مختلف

ح ) طرح جامع بهبود و توسعه تحقیقات دامپزشکی:

- تحقیق در زمینه اپیدمیولوژی بیماری‌های ویروسی نظیر: تب برفکی، آبله شتری، بلوتانگ در گوسفند و بز، آنفولانزای اسب و...

- تحقیق در زمینه اپیدمیولوژی بیماری‌های باکتریایی نظیر: سل گاوی، بروسلوز، عفونت لپتوسپیرا انیتروگانس درنشخوارکنندگان و...

- تحقیق در زمینه اپیدمیولوژی بیماری‌های انگلی نظیر: بیماری‌های انگلی شتر، دیکروسلیوم، مطالعه آلودگی حلزون‌های آلوده به انگل‌ها و...

- تحقیق در زمینه شناسایی عوامل بیماریزا (ویروسی، باکتریایی، انگلی و قارچی) نظیر: پتوموویروس ها در گله‌های گوشتی طیور، ویروس آنفولانزا و...

- تحقیق در زمینه ابداع و توسعه روش‌های نوین تشخیص بیماری‌های نظیر: تست‌های الیزای رقابتی و PCR در تشخیص بیماری یون، تست مالئین و مقایسه آن با روش‌های CFT و الیزا و...

- تحقیق جهت دستیابی به فرآورده‌های بیولوژیک جدید نظیر: واکسن آبله گوسفند و بز با سویه Capri Pox و ایمنی زایی آن، دستیابی به تکنولوژی واکسن گلون شده لاسوتا، واکسن آزمایشگاهی PPR,ORT و...

- تحقیق به منظور ارزیابی و بهبود کیفیت فرآورده‌های بیولوژیک نظیر: انواع واکسن‌های تـب بـرفـکی و تـعیین تـعداد آنتی ژن‌های آنها، دوام ایمنی واکسن های بروسلوز (S۱۹- REV۱)، واکسن‌های برونشیت، لارنگو و پاستورلوز طیور در مزرعه و...

- مـطـالعه و ارزیـابی داروهـای مـورد مصرف در دامپزشکی نظیر: هم سنگ زیستی (Bio- Equ - ivalence) بین داروهای ژنریک تولید داخل با انواع تولیدات اصلی آنها، باقیمانده داروهای ژنریک پس از زمان پرهیز آنها در فرآورده‌های خوراکی و...

ط) طرح تحقیقات و پژوهش‌های برنامه‌ریزی توسعه کشاورزی:

- پژوهش شناخت توان اکولوژیک مناطق کشور

- پروژه سنتز مطالعات توسعه کشاورزی و منابع طبیعی و ایجاد پایگاه اطلاعاتی

- پروژه پژوهش توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی

- پروژه پژوهشی تبیین و تدوین ساختارهای مناسب حقوقی و قانونی بخش

ی) ‌طرح مطالعات ساماندهی دشت‌های کشور:

- پژوهش و مطالعات ساماندهی دشت‌های ‌ بحرانی

- پژوهش و مطالعات ساماندهی دشت‌های قابل توسعه

ک) طرح مطالعات توسعه کشاورزی مناطق مرزی:

- پژوهش و مطالعات توسعه کشاورزی مناطق غرب کشور

- پژوهش و مطالعات توسعه کشاورزی مناطق جنوب کشور

- پژوهش و مطالعات توسعه کشاورزی مناطق شرق کشور

- پژوهش و مطالعات توسعه کشاورزی مناطق شمال شرق کشور

ل)‌ طرح مطالعات اقتصادی – اجتماعی:

- طرح تحقیقات و پژوهش‌های بهره‌وری عوامل و نهاده‌های تولید

- پژوهش اقتصاد کالایی محصولات کشاورزی

- پژوهش بهره‌وری عوامل و نهاده‌های تولید در بخش کشاورزی و منابع طبیعی

- پژوهش‌های بازرگانی و سیاست‌های حمایتی محصولات کشاورزی (زراعی، باغی، دامی و آبزیان)

- پروژه متنوع سازی سیاست‌های حمایتی متناسب با سیاست‌های دولت

- تحقیقات و پژوهش‌های تجارت بین‌الملل کشاورزی و WTO

- پروژه طراحی نظام بهینه تعرفه‌های کشاورزی

- پروژه تدوین استراتژی مذاکراتی بخش کشاورزی و مذاکرات تجاری در فرایند عضویت در WTO

- پژوهش ارزیابی چگونگی اجرای نظام تطبیقی استانداردهای بهداشتی مرتبط با بخش کشاورزی با استانداردهای جهانی

- پژوهش تعیین الگوی تجارت خارجی محصولات کشاورزی

- پژوهش بررسی آثار عضویت WTO بر بخش کشاورزی

- پژوهش آثار محصولات منطقه‌ای و بین‌المللی بر بخش کشاورزی

م) پروژه پژوهش‌های ضوابط و معیارهای فنی:

- پژوهش تهیه و تدوین ضوابط فنی، خدمات زیربنایی و تاسیسات بخش کشاورزی

- پژوهش تهیه و تدوین ضوابط فنی و فعالیت‌های تولیدی بخش کشاورزی

- پژوهش تهیه و تدوین ضوابط و فعالیت‌های نوین در بخش کشاورزی

ن) سایر فعالیت‌های تحقیقاتی :

- تحقیقات خاک و آب به منظور ارتقاء بهره‌وری و استفاده بهینه از این منابع در جهت افزایش کمی و کیفی محصولات کشاورزی

- تحقیقات کاربردی در زمینه استفاده مجدد از پسماندها و محصولات فرعی کشاورزی

- تحقیقات کاربردی در زمینه کاهش هزینه‌های تولید محصولات کشاورزی

- تحقیقات دستیابی به تکنولوژی مناسب به منظور ارتقاء کیفیت محصولات و کاهش ضایعات

- تحقیقات در زمینه بهینه‌سازی روش‌های پس از برداشت با استفاده از فن آوری‌های نوین

- تعیین روش‌های مناسب حفاظت خاک در جهت توسعه پایدار

- بهبود مداوم کیفیت تولیدات بیولوژیک و اطلاعات علمی کاربردی

- همکاری و مشارکت در زمینه مبادله اطلاعات علمی، تحقیقاتی و اجرای پروژه‌های مشترک با سازمان‌ها و مراکز علمی، منطقه‌ای و بین‌المللی

س) طرح پژوهش‌های کاربردی توسعه پایدار:

- پروژه پایدار سازی تولید و مصرف نهاده‌ها در بخش کشاورزی

- پروژه پایش تنوع زیستی در بخش کشاورزی

- پروژه فرهنگ سازی ( آموزش، اطلاع‌رسانی و ارتباطات) توسعه پایدار کشاورزی

- پروژه مقابله با آثار سوء تغییرات اقلیمی در بخش کشاورزی

- پروژه ارزش گذاری زیست‌محیطی منابع پایه

- پروژه مشارکت در تدوین استانداردهای زیست‌محیطی کشاورزی در سطح ملی (موسسه تحقیقات خاک و آب)

- پروژه پایش مستمر آلاینده‌ها و عوامل مخرب محیط زیست در بخش کشاورزی (موسسه تحقیقات خاک و آب)

- پروژه مدیریت پسماندها و پس‌آب‌های کشاورزی

- پروژه مدیریت ضایعات کشاورز