تظاهرات دیجیتالی جامعه اطلاعاتی ایران

پس از پایان دهه ۹۰ و آغاز هزاره سوم دنیا وارد مرحله جدیدی از تکامل تکنولوژیک خود به نام عصر اطلاعات شد عصر اطلاعات ساختارها و ملزومات خود را با فناور های موجود منطبق ساخت و بر اساس نیاز های حاصل شده زمینه زایش فناورهای جدیدی را فراهم کرد

پس از پایان دهه ۹۰ و آغاز هزاره سوم دنیا وارد مرحله جدیدی از تکامل تکنولوژیک خود به نام عصر اطلاعات شد. عصر اطلاعات ساختارها و ملزومات خود را با فناور های موجود منطبق ساخت و بر اساس نیاز های حاصل شده زمینه زایش فناورهای جدیدی را فراهم کرد. گره خوردگی ابزارهای ارتباطی و اطلاعاتی در این دوره به طرز غیر قابل باوری ضمن توسعه درونی بر پیشرفت دیگری نیز تاثیر گذار بود به گونه ای که فناوری های ارتباطی به طور کامل در خدمت سیستم های اطلاعاتی قرار گرفته تا زمینه بسط هر چه بیشتر و بهتر اطلاعات را در کمیت و کیفیت مطلوب تر فراهم آورند. اینترنت به عنوان بزرگترین و موثر ترین مولود گره خوردگی ابزارهای ارتباطی و اطلاعاتی ظرف چند ساله اخیررشد بسیاری یافته است و موجبات شگفتی بسیاری از صاحبنظران و اندیشمندان علوم اجتماعی را فراهم کرده است. اینترنت به عنوان یک جامعه بزرگ بدون مرز مجازی در واقع شمایی از مدینه فاضله ایی است که درآن افراد بدون توجه به جنسیت، ملیت، رنگ پوست، نژارد و اخلاق می توانند از تمامی مواهب موجود به صورت مساوی بهره مند شوند و خود نیز آنچه را که جامعه ممی خواهد با دیگران به اشتراک گذارند.

امروزه اینترنت یا به عبارت بهتر ضریب نفوذ اینترنت به عنوان یکی از مهمترین شاخصه های توسعه محسوب می شود. البته این شاخص در جوامعی قابل بررسی است که برنامه توسعه ای خود را بر مبنای دانایی محوری بنا نهاده اند. توسعه دانایی محور به عنوان سیستم مطلوب توسعه ای در جوامع اطلاعاتی سعی دارند تا کلیه فرآیندهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی سیاسی را در قالب دانش محوری و حول محور دانایی تفسیر و توجیه کند و از این طریق به چهارچوب ها و استانداردهای معینی برای تعریف جامعه ای نوین با عنوان جامعه اطلاعاتی دست یابند. با این توضیحات باید اشاره کرد که امروزه جامعه شناسان در ارائه تئوری های خود مسئله انقلاب دیجیتال را بسیار دقیق مورد بررسی و اشاره قرار می دهند و از لوازم و ظرفیت های آن برای تعیین و سنجش میزان و سطح توسعه یافتگی جوامع استفاده می کنند. همانطور که می دانیم کشورهای مختلف جهان بر اساس شاخص های گوناگون عصر حاضر در زمینه توسعه فناوری اطلاعات به پنج گروه مختلف به شرح زیر تقسیم می شوند

۱-کشورهای پیشتاز:که ۱۳ درصد کشورهای جهان را شامل می شوند این کشورها با سیاست گذاری های کلان توانسته اند خود را به جایگاه فعلی برسانند از جمله آنها می توان به آمریکا و آلمان، سنگاپور اشاره کرد.

۲- کشورهای تند رو: که با اندکی تاخیر و با برنامه ریزی های دقیق به دنبال کشورهای پیشتاز در حال حرکتند. این کشورها شامل ایتالیا، مجارستان، کویت و... هستند.

۳- کشورهای پیش رو: کشورهایی همچون آفریقا، روسیه، شیلی که با شناخت و ضعیت موجود فناوری اطلاعات و اهمیت آن اقدامات لازم را با برنامه ریزی های گسترده شروع کرده اند.

۴- کشورهای آغازگر: همچون ایران، چین، مصر که در ابتدای راه حرکت به سمت توسعه فناوری اطلاعات هستند.

کشورهای عقب مانده که هنوز دیدگاه و اقدام روشنی برای کاربرد فناوری اطلاعات ندارند.

بدون شک رسیدن و قرار گرفتن کشورها به هریک از این جایگاه ها متاثر از دست یابی به استانداردها،عوامل و شاخص های مختلفی در زمینه هایی همچون فرهنگ، آموزش، اقتصاد، مدیریت و ... می باشد.

نگرش جامع دولتها به موضوع فناوری اطلاعات برای دست یابی به تعاریف و تفاسیر و استانداردهای بومی شده توسعه فناوری اطلاعات می تواند زمینه لازم را برای ایجاد چهارچوب های علمی و عملی جامعه اطلاعاتی فراهم کند.

همسو کردن فعالیت های آموزشی، سرمایه گذاری های اقتصادی، فرهنگ سازی و از همه مهمتر نظارت و مدیریت صحیح بر این عوامل با استانداردهای تعیین شده که مبتنی بر فناوری های روز ارتباطی و اطلاعاتی هستند از ملزومان پایه ریزی ساختار جوامع اطلاعاتی هستند. به طور قطع هر چه سرمایه گذاری بر روی فناوری اطلاعات گسترش یابد و مردم بیشتر با حقوق و جایگاه خود در دنیای مجازی آشنا شوند نیازهای خویش را بیش از پیش خواهند شناخت و به طبع امکانات بهتری را نیز از دولت ها طلب خواهند کرد. به روز رسانی مفاهیم جدیدی همچون دموکراسی دیجیتال، رای گیری الکترونیکی، شهروند الکترنیکی، شهر الکترونیکی، دولت الکترونیکی و... نتیجه ظهور و توسعه استانداردهای جامعه اطلاعاتی هستند. هویت الکترونیکی و حقوق الکترونیکی نیز از جمله مواردی هستند که برای شهروندان دنیای مجازی حوزه ها و رویکردهای جدیدی را ایجاد کرده اند.

اینترنت و وب به عنوان بستر به اشتراک گذاری دانش و اطلاعات امروزه نقش مهمی در شکل گیری هویت مجازی ویا هویت شبکه ای برای مردم کشورهای مختلف دارد. آنها با حضور در این دنیای مجازی با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند و به تبادل آرا و نظرات خود می پردازند. بسیاری از روابط معمولی انسانی در این حوزه رنگ و بوی دیجیتال به خود گرفته اند تما م این اتفاقات چه در حالت خود آگاه و چه در حالت ناخودآگاه توسط افرادی صورت می گیرد که از نظر سطح دانش و موقعیت اجتماعی در سرایط مختلفی قرار دارند و برحسب نیاز و توان خود اقدام به دریافت و یا نشر اطلاعات می کنند و با این کار در شکل گیری و تکوین پایه های جامعه اطلاعاتی تاثیر به سزایی دارند. دانشجویان، اساتید، بازاریان، مدیران و... با حضور در این کانون مجازی دانایی محور به عنوان نمایندگان قشر اجتماعی خود اقدام به توسعه و ترویج علوم و فنون حوزه کاری خود می کنند و خواسته و نا خواسته زمینه آموزش و آگاهی همکاران و هم فکران خود را فراهم می آورند. ظهور و توسعه هزاران سایت و وبلاگ فارسی زبان صرف نظر از کیفیت ظرف چند سال اخیر حکایت از تحولی اساسی در دیدگاه مردم و به موضوع اطلاعات و اطلاع رسانی دارد. در سالهایی نه چندان دور که اینترنت به تازگی در کشور ما رسوخ کرده بود. استفاده از آن به غیر از هزینه های بالا بسیار محدود و در اختیار اشخاص و ارگان های خاصی بود اما این روزها توجه عمومی و دولتی به موضوع توسعه اینترنت به حدی است که برنامه های زیادی برای آموزش آن از سنین پایین در حال پیاده سازی است. ضمن اینکه با پیشرفت های کمی و کیفی در زمینه سرویس های اینترنتی روز به روز امکانات بهتر با هزینه های کمتری قابل استفاده می گردد. بحث توسعه اینترنت روستاها به عنوان کانون بزرگی از جمعیت کشور که همواره به دلایل گوناگون از جریان های توسعه امکانات و ابزار اطلاع رسانی و در نتیجه از اطلاعات عقب بوده اند بارقه هایی از امید برای سرعت گرفتن و سامان یافتن این عرصه در زمینه دستیابی به سطح دانش مطلوب ایجاد کرده است با این دیدگاه می توان به جبران عقب ماندگی ها و رسیدن به تعادل اطلاعاتی حذف طبقات اطلاعاتی میان اقشار شهری و روستایی همت گماشت.

---