سینمای كودك به نام كودكان به كام دیگران

دنیای خیال انگیز كودكان همواره برای سینماگران وسوسه انگیز بوده هرچند كه این حس با مخاطب این سینما در ایران همگون نبوده است

دنیایی سرشار از مهربانی، یكرنگی و سادگی كه‌خشونت و تبعیض در آن جای ندارد و به اعتقاد برخی از سینماگران ،بستری مناسب برای ارایه موضوع‌های جذاب است. به گفته عده‌ای از سینماگران، سینمای كودك با وجود مخاطب گسترده به دلیل برخی بی‌توجهی‌ها، كمبودها، تولید آثار سطحی و ناآگاهی از نیاز مخاطب، با چالش‌های جدی مواجه‌است و سینمایی كه نام كودك را با خود دارد گاه هیچ نشانی از كودكان و نوجوانان ندارد. به باور تعدادی فعالان این عرصه، جشنواره فیلم‌های كودكان و نوجوانان به عنوان تنهاامكان برای دیده شدن آثار كودكانه هنوز نتوانسته جایگاه خود را به عنوان جریانی موثر و در جهت بازاریابی و استمرار تولید، عرضه و نمایش فیلم با محور كودكان پیدا كند. از سویی تعدادی از فیلم‌سازان نیز بر تفكیك بخش كودك و نوجوان این رویداد به عنوان بستری برای ارتقا و توجه به پیش نیازهای مخاطبان گوناگون تاكید دارند. جشنواره فیلم كودك در حالی بیست ساله می‌شود كه سینمای كودك به مرگ مغزی دچارشده و به باور فعالان این عرصه نه تنها فیلم برای كودكان ساخته نمی‌شود بلكه این رویداد نیز به جشنواره‌ای تشریفاتی بدل شده است. عده‌ای از فیلم‌سازان قدیمی‌این حوزه نیز به دلیل آنچه بی‌توجهی وعدم حمایت نهادهای مسوول عنوان می‌كنند به حاشیه رانده شدند و غالبا از گردونه تولید به دلیل محدودیت در نمایش خارج شدند. قصه سینمای كودك به مثنوی هزارمن صنعت فیلم ایران تبدیل شده اگرچه این گونه عامل اصلی درخشش سینمای این سامان در رویدادها و مجامع بین‌المللی بوده است. عده‌ای از فیلم‌سازان نیز وجود گروه‌های منفعت جو، افراد غیرمتخصص و خلاء مدیریتی را عامل نزول سینمای كودك و رویدادهای وابسته به آن می‌دانند. مدیران ، دست‌اندركاران و فیلم‌سازان خود را نگران این عرصه نشان می‌دهند، اما همچنان قصه پرغصه سینمای كودك در قاب جشنواره فیلم كودك حكایت می‌شود. "غلامرضا آزادی" فیلمبردار و تهیه‌كننده سینما می‌گوید: مافیای سینمای بلند، سینمای كودك و نوجوان را نابود كرده است. وی ، خودكامگی سینماداران به همراه بی‌توجهی نهادهای فرهنگی و آموزشی بویژه آموزش و پرورش را عامل ناكامی سینمای كودك عنوان كرد. تهیه‌كننده فیلم‌های "تنیل قهرمان" و "كاكلی" افزود: متاسفانه مسایل سینمای كودك در بین مدیران ارشاد، فارابی و آموزش و پرورش گم می‌شود. "همه به‌این نوع سینما برغم قدرت، همچون بچه ناقص نگاه می‌كنند و هیچ گاه حمایت جدی از آن نمی‌شود". وی، سینمای كودك را سالم‌ترین و پرافتخارترین بخش صنعت فیلم كشور دانست و درعین حال گفت: متاسفانه مافیای سینما اجازه حضور به آثار این بخش در عرصه اكران نداده است. آزادی تصریح كرد : مایه شرمندگی است كه سالن‌های آموزش و پرورش خالی و گرد گرفته باشد ولی انبوهی از فیلم نمایش داده نشده در سینمای كودك و نوجوان وجود داشته باشد. رییس كانون كارگردان نیز از نبود ارتباط منطقی میان برخی اصناف و تشكل‌های سینمایی كودك با بدنه مدیریت انتقاد می‌كند و می‌گوید: نباید همه مصایب سینمای كودك را به حساب مدیریت دولتی گذاشت. "علیرضا رییسیان" افزود : گسترش ارتباط مخاطب شرط لازم و انتخاب اثر متناسب بانیاز و ذائقه آن‌ها شرط اساسی برای توفیق جشنواره‌های فیلم است. وی اظهار داشت : ارزش‌گذاری و رقابت سازنده باید شاخصه‌ی‌اصلی جشنواره‌های موضوعی همچون فیلم كودك باشد. كارگردان فیلم"ایستگاه متروك" ادامه داد: این‌كه با حمایت‌های فوری بنیاد فارابی یكسری فیلم برای جشنواره كودك آماده شود و پس از آن به فراموشی سپرده شود، چاره كار نیست. رییسیان توضیح داد: مجمع سینمای كودك و نوجوان باید فعال‌تر عمل می‌كرد تا جشنواره و سینمای كودك وضعیت روشن‌تری می‌یافت. به عقیده وی، كم‌كاری و حاشیه‌نشینی فعالان و دلسوزان این بخش سینما، آسیب شناسی جشنواره و سینمای كودك را دشوار كرده است. وی در عین‌حال‌ایجاد جریان موثر در تولید، عرضه و نمایش آثار كودكانه را از اهداف جشنواره فیلم كودك عنوان كرد و افزود : توجه به‌نوع تولید، كیفیت و مخاطب باید از اهداف جشنواره باشد. رییس كانون كارگردان یادآورشد : مدیریت جشنواره‌ای نیاز به بازنگری دارد و ارایه تعریفی جدید و متناسب با ساختار سینما در این زمینه اساسی است. "فرشید موتمنی آذر" سخنگوی انجمن سینماداران هم گفت : درصورتی كه آثار قوی درحوزه سینمای كودك و نوجوان تولید و عرضه شود،امكان نمایش فراهم می‌گردد. وی افزود: وقتی‌كه فعالیت گروه تخصصی سینمایی كودك تداوم ندارد و جریان كاری آن دایم تغییر می‌كند، مسلم است كه فیلمی نمایش داده نمی‌شود. موتمنی‌یادآورشد: سازو كار نمایش آثارسینمای كودك سال گذشته درقالب گروه سینمایی مشخص (چهارسالن) تعریف واجرایی شد،چرا تداوم نیافت، مقصر كیست؟ "سینماهای‌گروه كودك براساس قرارداد فیلم اكران می‌كنند، وقتی فیلم ارایه نشود، این سالن‌ها در اكران آزاد هستند." سخنگوی انجمن سینماداران تصریح كرد: مشكلات تنها با گلایه‌گذاری و متهم كردن دیگران برطرف نمی‌شود، باید گروهی منجسم برای نمایش این آثار تعریف شود. "همایون اسعدیان" كارگردان و سخنگوی شورای صنفی نمایش فیلم نیز گفت: متولی سینمای كودك و نوجوان وزارت ارشاد نیست بلكه كانون پرورش فكری كودكان و آموزش پرورش است. این كارگردان ادامه داد: دست انركاران حوزه‌سینمای كودك صرفابه‌جنبه تجاری اكران آثار توجه دارند و هیچ‌گاه ازاین اكران آثار تولیدی و رویدادهای موضوعی این بخش حمایت نكردند. اسعدیان به نبود سالن برای نمایش آثار كودكانه اشاره كرد و توضیح داد:

وقتی كه نهادهای متولی این سینما غفلت می‌كنند وجنبه‌های مادی حضور در این سینما را جستجو می‌كنند، چه انتظاری می‌توان از سینماداران داشت. وی تصریح كرد : جشنواره بین‌المللی فیلم‌های كودكان و نوجوانان را نباید فارابی و شهرداری اصفهان برگزاركنند بلكه‌كانون‌پرورش‌فكری‌كودكان و نوجوانان باید در این زمینه پیشقدم شود. این كارگردان، حمایت همه جانبه نهادهای فرهنگی و آموزشی، ایجاد امكان تولید و نمایش را برای نقویت گونه‌های تخصصی سینما اساسی دانست. "پوران درخشنده" دیگر كارگردان سینما همچنین گفت: سینمای كودك و نوجوان به همراه جشنواره تخصصی‌این بخش به‌حمایت منطقی، بازنگری اساسی و آسیب‌شناسی نیاز دارد. وی توضیح داد: در سینمای ایران و بویژه آثار حاضر در جشنواره فیلم كودك و نوجوان به موضوع‌های نوجوانان كمتر پرداخته شده است. كارگردان فیلم‌های "پرنده كوچك خوشبختی" و "شمعی در باد" ادامه داد: عدم توجه به دنیای حساس نوجوان وآمیخته‌شدن مشكلات مرحله شكل‌گیری شخصیت این نسل با موضوع‌های ساده دنیای كودكان، آفت اصلی سینمای نوجوان است. این فیلم‌ساز تصریح كرد: برای بازشناسی موضوع‌های‌مربوط به‌كودكان و نوجوان نیاز به ساختارشكنی و دستیابی فیلم‌سازان به موضوع‌های مورد بحث در جامعه است. درخشنده در عین حال خواستار توجه جدی فیلم‌سازان به موضوع‌های مربوط به نوجوان شد و بر شناخت مشكلات و آسیب‌های اجتماعی مربوط به نوجوانان و ارایه راهكار برای رفع آن‌ها در جامعه برای مصون‌سازی این نسل از ابتذال و سطحی نگری تاكید كرد. وی گفت:نباید صرفا به بهانه نزدیك شدن جشنواره فیلم‌های‌كودكان‌و نوجوانان به این نوع سینما پرداخت، كودكان مخاطبان اصلی صنعت فیلم هستند. این كارگردان تصریح كرد: باید برای تولید، پخش و بویژه نمایش فیلم‌های كودكانه فكر اساسی و ریشه‌ای كرد. "نمی‌توان از كنار مخاطبان انبوه این سینما به راحتی گذشت، سینمای كودك به حمایت واقعی و اختصاص بودجه مناسب نیاز دارد". درخشنده گفت: نهادهای فرهنگی و آموزشی همچون فارابی و وزارت آموزش و پرورش باید دراین زمینه فعال‌تر عمل كنند و اختصاص یارانه‌ها را هدفمند نمایند. "علی شاه حاتمی" از كارگردانان سینما نیز معتقد است كه جشنواره فیلم كودكان و نوجوانان با عمومی كردن برنامه‌های خود می‌تواند به جشنی ملی تبدیل شود. وی افزود: سینمای كودك و نوجوان بهترین و سالم‌ترین گونه سینمایی است و باید بصورت جدی موردتوجه و حمایت گروه‌های مختلف قرار گیرد. این كارگردان بااشاره به‌این‌كه عمده موفقیت‌های بین‌المللی سینمای‌ایران به واسطه فیلم‌های كودك و نوجوان كسب شده، افزود : فیلم‌های ایرانی مربوط به مخاطبان این رده‌های سنی،معمولا جایگاه‌مهمی در جشنواره‌های مهم جهانی دارند.