شمس العماره به یاد ادبیات و تاریخ فراموش شده

«شمس العماره» سریالی است که طی ماه های اخیر مقابل دوربین رفت و هم اکنون از شبکه دوم پخش می شود

«شمس‌العماره» سریالی است که طی ماه‌های اخیر مقابل دوربین رفت و هم اکنون از شبکه دوم پخش می‌شود. کارگردان این سریال «سامان مقدم» است، کارگردانی که سال‌ها پیش با فیلم «پارتی» نام خود را در سینمای ایران مطرح کرد. گرچه او سال‌ها قبل، تجربه دستیاری مسعود کیمیایی را با خود یدک می‌کشید. قرار بود «شمس‌العماره»، پیش از این با نام «ریش و قیچی» مقابل دوربین برود، اما نام آن تغییر کرد. آنچه می‌خوانید، نگاهی دارد به این مجموعه از زوایای گوناگون.

● دختـری بـا ۱۲ خواستگــار

دختری به نام لیلا که دارای یک عمارت بزرگ است، نقش اصلی این سریال را بر عهده دارد. او در این سریال ۱۲ خواستگار دارد که از میان آنها باید به توصیه پدر بهترین آنها را انتخاب کند. ماجراهای این دختر با خواستگاران خود به اتفاقات و داستان‌های جذابی می‌انجامد. «سامان مقدم» به عنوان کارگردان، این سریال را برای ۷۰ قسمت ساخته است و تهیه‌کننده آن «رامین عباس‌زاده» است که چهارمین همکاری او با سامان مقدم است. آنها پیش از این در مجموعه‌های همراز، پریدخت و راه شیری با یکدیگر همکاری داشتند. ابتدا قرار بود شخصیت اصلی این سریال را «مهناز افشار» بازی کند، اما او به خاطر بیماری نتوانست در این پروژه بازی کند و جای خود را به هانیه توسلی داد. گفتنی است؛ تصویربرداری این سریال از ۳۱ اردیبهشت کلید خورد. از دیگر نقش‌های اصلی این سریال پر بازیگر، باید به حضور مسعود رایگان و رویا تیموریان (زوج هنری)، فرهاد آئیش، مرجانه گلچین، مهرانه مهین‌ترابی و... اشاره داشت.

● خانـه‌ای در دارآبــاد

لوکیشن اصلی این مجموعه در منطقه خوش آب و هوای دارآباد تهران است، در بالاترین نقطه تهران. این مجموعه در ساعت ۳ بعدازظهر آخرین روز اردیبهشت‌ماه سال ۸۸ در طبقه اول این خانه با تلاوت قرآن مجید و با حضور کارگردانان و هنرمندانی چون مهران مدیری، فرزاد موتمن، عبدالحسن برزیده، محمدعلی سجادی و نیما شاهرخ‌شاهی کلید خورد. سپس پلانی با حضور هنرمندان حاضر در مراسم ضبط شد که مهرانه مهین‌ترابی، هانیه توسلی، مسعود رایگان و رویا تیموریان نقش‌آفرینان آن بودند. این پلان درباره گفتگوی این چهار عضو خانواده درباره ازدواج لیلا (با بازی هانیه توسلی) است که پس از درگذشت پدر خود خواستگاران متعددی پیدا کرده همچنین باید به حضور اردلان شجاع‌کاوه، مهوش وقاری و ملیکا شریفی‌نیا در این مجموعه اشاره داشت. در عمارت «شمس‌الزمان گشایش»، مراسم عروسی بر پاست، اتفاقی در آن مراسم می‌افتد که تیر و طائفه‌ گشایش را بر هم می‌زند. از آن پس هر کس از خاندان گشایش تلاش می‌کند آن اتفاق را به نفع خود سامان دهد.

● حکایت مش رحمت

فرهاد آئیش بازیگر باسابقه تئاتر و سینما درباره نقشش در «شمس‌العماره» می‌گوید: من کاراکتر «مش رحمت» را دوست دارم، چرا که چالش‌برانگیز و قابل تأمل است. این سریال خانواده‌ای را به تصویر می‌کشد که در دوره‌ای از تاریخ زندگی خود، در حال تغییر و تحول هستند. در واقع قرار است مخاطب با اعضای این خانواده خو بگیرد، دوستشان بدارد و سرنوشت آنها را دنبال کند. در کل قصه، نسبت به پرداخت شخصیت و هویت نقش‌ها کمتر اهمیت دارد.

او می‌گوید: «مش رحمت» سادگی و در عین حال بدجنسی‌های به خصوصی دارد علاوه بر آن او خرافاتی است و نسبت به مصرف آب و برق وسواس دارد که این مورد یکی از طنزهای «شمس‌العماره» است. مش رحمت به نوعی خود را عضوی از خانواده می‌داند اگرچه با آنها اختلافات طبقاتی دارد ولی با آنها حس نزدیکی دارد و حفظ ترکیب خانواده برای او اهمیت زیادی دارد، چون اگر موقعیت خانواده به هم بخورد، موقعیت خود را از دست می‌دهد. به اعتقاد من، او فرد بامزه و دوست‌داشتنی است.

● ادبیات خاص

داستان فیلم در زمان حاضر می‌گذرد، اما در یک خانواده و فامیل خاص که ادبیات خاص خود رادارند وعجیب و غریب نیستند و تشخص زبانی خاص خود را دارند، حتی نوکری که در این خانه کار می‌کند. اما بد نیست به «آذردخت بهرامی» اشاره کنیم، نویسنده‌ای که کتاب «شب‌های چهارشنبه» او جوایز بسیاری کسب کرد. او درباره همکاری‌اش با پروژه «شمس‌العماره» گفت: با اینکه چند سال بود که کار تلویزیونی را قبول نمی‌کردم، اما به محض اینکه آقای مهرابی از پشت تلفن، پروژه داستان سریال را برایم تعریف کردند، چنان جذب شدم که قبول کردم. برای من تجربه بسیار عجیبی بود. به نظر من گروهی کار کردن در این سریال باعث بالا رفتن کیفیت آن شده و من و دیگر نویسندگان به یک زبان مشترک رسیدیم.

● برایم تفاوتی ندارد

سامان مقدم درباره انتخاب بازیگران می‌گوید: به هر حال انتخاب بازیگر (کستینگ) کار ساده‌ای نیست. با این حال حدود یک ماه پیش از آغاز پیش تولید این سریال، بازیگرانی را که برای نقش‌آفرینی در «شمس‌العماره» در نظر داشتم، انتخاب کردم. به گونه‌ای که دستکم ۱۰ بازیگر اصلی، کسانی هستند که پیش از سال ۸۸ آنان را برای بازی در این مجموعه در نظر گرفته بودم.

او در زمینه اقدامات صورت گرفته برای ارایه یک سریال روتین با کیفیت می‌گوید: من افزایش کیفیت کار را نمی‌فهمم، همان گونه که در سینما کار می‌کنم در تلویزیون عمل می‌کنم. «شمس‌العماره» چندمین تجربه تلویزیونی من است و کمترین مشکل را با سیما داشتم. به هرحال تلویزیون خط قرمزهایی دارد که نویسندگان فیلمنامه، من و تهیه‌کننده از آنها اطلاع داریم. همه ما در این سینما کار و در ایران زندگی می‌کنیم و من تا به حال مشکلی جدی با ممیزی در تلویزیون نداشته‌ام.

در همین رابطه رامین عباسی‌زاده تهیه‌کننده می‌گوید: طبیعتا در این فرم، انتخاب ما کاملا درست است و بازیگران توانایی در این کار دور هم جمع شده‌اند که اتفاقا همگی سابقه کار کمدی دارند یا در لحظاتی از کار خود طنز و کمدی کار کرده‌اند. به همین جهت، این جنس بازیگران حضورشان در این کار لازم بود و باید اتفاق می‌افتاد و در غیر این صورت همه چیز شکل دیگری پیدا می‌کرد و اگر با بازیگران طنز ۹۰ شبی حرکت می‌کرد بعد از ۱۰-۲۰ قسمت زمین می‌خورد.

● تیم نویسندگان

شمس‌العماره چهار نویسنده دارد؛ آذردخت بهرامی، علی دلگشایی و داریوش موفق. سرپرست نویسندگان هم «امید سهرابی» است. ضمن اینکه «آلاله هاشمی» دستیار کارگردان است. «امید سهرابی» سرپرست نویسندگان این سریال با اشاره به نگارش گروهی این فیلمنامه گفت: من پیش از این کار، تجربه کار گروهی و اعتقادی به آن نداشتم. حقیقت این است که وقتی نگارش این سریال را شروع کردم با این نیت نبود که کار گروهی باشد، چون تجربه کافی برای کار گروهی نداشتم... خیلی از نویسنده‌ها برای همکاری در این متن آمدند که سرانجام این تیم مشخص شدند... او در رابطه با طرح کلی سریال می‌گوید: «من از قبل، طرح کلی داستان را از قسمت اول تا هفتادم داشتم، این طور نیست که فیلمنامه این کار، مثل سریال‌های ۹۰ شبی، هر شب یک موضوع و داستان متفاوت داشته باشد، ما کاملا به شیوه یک سریال، فیلمنامه آن را می‌نویسیم که اتفاق هم خیلی سینمایی است.»

سهرابی اشاره می‌کند که در این سریال، نمایش، ادبیات و بخش فراموش شده تاریخ ادبیات ایران احیا می‌شود و امیدوارم بتوانیم سریالی را به مردم نشان دهیم که خیلی وقت است، ندیده‌اند و از این روزمرگی نجات پیدا کنند. مردم از این ادبیات تکراری که معلوم نیست از کجا ریشه گرفته خسته شده‌اند و مطمئن هستم از دیدن این سریال راضی خواهند بود، چرا که حداقل از نظر زبان کاری متفاوت است. او می‌گوید: ما کاملا به کل ماجراهای سریال اشراف داریم و حتی می‌دانیم سکانس پایانی سریال چه اتفاقی می‌افتد.

سهرابی می‌گوید: شخصیت‌پردازی آدم‌ها، زمان زیادی برد و ما یک ماه صرف اسکلت‌بندی، زبان و تشخص کلامی آدم‌ها کردیم. چرا که داستان‌گویی برایم راحت‌تر از شخصیت‌پردازی است و بیشتر کار را روی شخصیت‌پردازی گذاشتم و در بخش داستان‌گویی با توجه به حضور دوستان، مشکل خاصی نبود.