قد بلند می خواهید این کفش ها را نپوشید

قد مشخصه مهمی برای انسان به شمار می آید و چه از لحاظ عملکرد طبیعی و چه از لحاظ زیبایی, میزان رشد آن به عوامل متعددی بستگی دارد امروزه تبلیغات مختلفی از روش های افزایش قد مانند جراحی, داروهای خوراکی, صندلی ماساژ و دیده می شود ولی چنین تبلیغاتی تا چه حد قابل اطمینان هستند

قد مشخصه مهمی برای انسان به شمار می‌آید و چه از لحاظ عملکرد طبیعی و چه از لحاظ زیبایی،‌میزان رشد آن به عوامل متعددی بستگی دارد. شاید فکر کنید کوتاه‌قدی انسان‌ها به عوامل ژنتیک و صفات وراثتی بازمی‌گردد. باید بدانیم که فاکتورهای دیگری مثل تغذیه،‌ خواب، تحرک و ورزش، استفاده از مواد پروتئینی و ویتامین در رشد استخوان و قد افراد تاثیر بسزایی می‌گذارند. در اینجا سوال مهمی مطرح می‌شود؛ آیا رشد قد انسان بعد از سن بلوغ نیز امکان‌پذیر است؟ امروزه تبلیغات مختلفی از روش‌های افزایش قد مانند جراحی، داروهای خوراکی، صندلی ماساژ و... دیده می‌شود ولی چنین تبلیغاتی تا چه حد قابل اطمینان هستند؟

● پایان بلوغ، پایان رشد قد

اصولا افزایش قد تا قبل از پایان سن رشد انسان صورت می‌‌گیرد. عمده رشد قد در خانم‌ها تا پایان ۱۸ سالگی و در آقایان تا پایان ۲۰ سالگی دیده می‌شود از این رو هراقدامی که افراد می‌خواهند برای افزایش رشد قدشان انجام دهند باید قبل از بسته شدن صفحه‌های رشد استخوان‌ها و درواقع سن بلوغ درنظر گرفته شود. درحقیقت استخوان‌سازی تا پایان سنین بلوغ یعنی تا اوایل ۲۰ سالگی ادامه دارد و درنتیجه بیشترین میزان افزایش قد نیز در این دوران اتفاق می‌افتد. انسان در حوالی دوران بلوغ دچار جهش رشد می‌شود و زمانی که بلوغ او کامل شد دیگر در نزدیکی ۱۸ تا ۲۰ سالگی رشد قد نیز متوقف می‌شود. بنابراین هر فاکتوری که برای تقویت رشد قد نیاز است باید قبل از این سنین انجام گیرد. همان‌طور که اشاره کردیم، سن بلوغ برای آقایان و خانم‌ها متفاوت است و درواقع نهایت انتظاری که از رشد صفحات استخوانی در مورد دختران داریم تا ۱۸ سالگی است که رشد قدی آن‌ها کامل می‌شود.

● خواب شما را بلند قد می‌کند

یکی از عوامل مهمی که در رشد قد انسان تاثیر می‌گذارد، ژنتیک و وراثت افراد است؛ این‌که فرد از چه وراثتی برخوردار است و قد افراد خانواده در چه محدوده‌ای قرار دارد. تغذیه صحیح نیز به رشد قد شما کمک می‌کند. رژیم غذایی شما باید شامل لبنیات، پروتئین، کلسیم، منیزیم و فسفر باشد. موادغذایی مثل شیر، ماست، سبزی، ماهی، اسفناج، گوشت و حبوبات حاوی گروه‌های ویتامین و موادمعدنی هستند.

مصرف پروتئین و لبنیات نقش بسیار مهمی در میان موادمغذی برای رشد قد دارد، بنابراین باید از همه گروه‌های غذایی به اندازه کافی در رژیم غذایی خود داشته و از‌ آن‌ها باتوجه به مراحل رشد استفاده کنید. فعالیت فیزیکی و ورزش نیز در افزایش قد تاثیر بسزایی می‌گذارد. هرچه تحرک بیشتر باشد گردش املاح استخوانی بیشتر خواهد شد، درحین ورزش هورمون‌های رشد شروع به ترشح می‌کنند و به دنبال آن رشد قد نیز افزایش می‌یابد. خواب مناسب در کنار عوامل دیگر از جمله مولفه‌های موثر در رشد و افزایش قد انسان به‌شمار می‌آید.

خواب افراد باید پیش از دوران بلوغ منظم و به موقع باشد. به‌طورکلی ۳ عامل تغذیه، ورزش و خواب مناسب مواردی هستند که در کنار وراثت افراد در رشد قد آن‌ها تاثیرگذار هستند. گاهی ممکن است، فردی از لحاظ وراثتی قد بلندی داشته باشد ولی چون تغذیه و فعالیت فیزیکی مناسبی ندارد به میزان قد موردانتظار نرسد. افراد می‌توانند با تغذیه صحیح، فعالیت و خواب مناسب مقداری از حدی که وراثت‌شان برای قد تعیین می‌کند بلندتر شوند که البته تاثیر این موارد تا قبل از دوران بلوغ است.

● هورمون قدبلندی

آن چیزی که در اصل باعث افزایش قد و رشد طولی می‌شود، ترشح هورمون رشد است. هورمون رشد در قسمت غده هیپوفیز مغز ترشح می‌شود و روی رشد استخوان‌ها تاثیر می‌گذارد. میزان ترشح این هورمون تحت تاثیر تحریکات عصبی، خواب و بیداری است. فعالیت فیزیکی و خواب مناسب ترشح هورمون رشد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. رژیم غذایی علاوه بر تاثیر در هورمون رشد، استخوان‌ها و بدن را آماده ساخت و ساز و متابولیسم مناسب می‌کند تا استخوان‌ها رشد خوبی داشته باشند. کمبود ترشح هورمون رشد به ویژه در دوران کودکی سبب توقف رشد طبیعی افراد و کوتاه قدی آن‌ها می‌شود.

● اگر کودک‌تان کمبود دارد مکمل بدهید

فاکتورهای مختلف تا قبل از تکمیل شدن دوران رشد و بسته شدن صفحه‌های استخوان‌ها می‌توانند در افزایش رشد و قد موثر باشند. داروهای تقویتی نیز یکی از عواملی است که موجب تغییر و تحول رشد استخوان‌ها در کودکان و نوجوانان می‌شود. این داروها میکروالمان‌هایی دارند که کودک در دوران رشد به آن‌ها احتیاج دارد. بنابراین افراد می‌توانند از طریق تغذیه مناسب یا مصرف داروهای تقویتی که حاوی کلسیم، فسفر، روی و پروتئین هستند مواد موردنیاز برای رشدشان را به دست بیاورند. برای مثال ممکن است، پزشک معالج تشخیص دهد، فرد به اندازه کافی روی در رژیمش دریافت نمی‌کند، بنابراین به صورت داروی مکمل روی را در کنار برنامه غذایی او قرار می‌دهد. دقت داشته باشید، تمامی مسائل ذکر شده تنها تا قبل از پایان دوران رشد موثر واقع می‌شوند، یعنی پس از اتمام دوران بلوغ با روش‌های طبیعی نمی‌توان طول قد را افزایش داد. البته با روش‌های مکانیکی که شامل جراحی قد می‌شود افزایش طول قد ممکن است ولی بحث‌های بسیاری برای این روش وجود دارد. به‌طور کلی، بعد از پایان دوره رشد افزایش قد به وسیله دارو، ورزش یا هر وسیله‌ای دیگر امکان‌پذیر نیست.

● قاعدگی یعنی بلوغ

قاعدگی نشان‌دهنده کامل شدن دوران بلوغ است. وقتی دخترخانمی قاعده می‌شود یعنی دوران بلوغ او شروع می‌شود. دختران در ماه‌های اول قاعدگی یک جهش رشدی دارند و در این مدت قد می‌کشند و بعد از‌آن تقریبا رشد قدشان متوقف می‌شود. البته تا حدود ۱۸ سالگی این انتظار را داریم که دختران در حد چند سانتی‌متری افزایش قد داشته باشند، بنابراین عمده رشد قدی دختران در حوالی زمان شروع قاعدگی آن‌ها رخ می‌دهد. به‌طور ژنتیک، آقایان حجم استخوانی و عضلانی بیشتری نسبت به خانم‌ها دارند و تفاوت هورمون‌های زنانه و مردانه و بلوغ دیرتر مردان موجب می‌شود تا قد بلندتری نسبت به خانم‌ها داشته باشند.

● جراحی‌های خطرناک

به‌طور معمول عمل‌های جراحی برای افزایش قد توصیه نمی‌شود چون عملی بسیار سنگین و پرعارضه برای افراد است. در روش‌های جراحی یک شکستگی کنترل شده درناحیه ساق پا و ران ایجاد می‌کنند و بعد با وسایل خاصی که در پا تعبیه می‌کنند به‌تدریج فاصله استخوان‌ها را زیاد می‌کنند و بعد با روش‌های دیگر سعی می‌کنند تا در آن ناحیه استخوان‌سازی جدید انجام دهند. چنین روش‌هایی را برای افرادی که قد کوتاه ولی محدوده نرمال دارند پیشنهاد نمی‌شود. اصولا انجام عمل جراحی را برای افرادی توصیه می‌کنیم که نبود تساوی طول پا دارند یعنی طول یک پا از پای دیگر کوتاه‌تر است یا به دلیل بیماری خاصی در قد مشکل ایجاد شده باشد این عمل را انجام می‌دهیم اما اقدام جراحی را برای کسانی که به صورت سرشتی یا به دلیل مشکلات تغذیه قد مناسب ندارند توصیه نمی‌کنیم. باید این نکته را متذکر شویم که اولین عارضه جراحی پاها دوره طولانی‌مدت نقاهت بعد از انجام عمل است که طی آن فرد باید تحت درمان قرار بگیرد. وسایلی که در پای افراد تعبیه می‌شود باید حدود یک‌سال در بدن آن‌ها قرار گیرد تا در طول این مدت فاصله بین استخوان‌ها به‌تدریج با روش‌های دیگر پر شود. اگر عمل جراحی قد با دقت صورت نگیرد به رشته‌های عصبی بدن آسیب وارد می‌کند و باعث فلج شدن بعضی از عضلات می‌شود. درنتیجه همانند یک استخوان شکسته در بدن درد و مشکلات دیگر را به دنبال خواهد داشت. این مسئله را هم اضافه می‌کنم که رژیم غذایی در بهبود و ترمیم استخوان‌های شکسته نقش مهمی دارد و به‌طبع افرادی که عمل جراحی قد انجام می‌دهند، رژیم غذایی خاصی را خواهند داشت تا به اندازه کافی مواد مقوی برای بازسازی استخوان به بدن‌شان برسد.

● قدتان را پیش‌بینی کنید

به‌طورکلی بررسی رشد و نمو کودکان باید توسط پزشک متخصص به ویژه متخصص غدد کودکان انجام گیرد. مسائل هورمونی و موارد دیگری که در روند رشد کودکان موثر هستند، به وسیله متخصصان مورد بررسی قرار می‌گیرند. درصورتی که کودک دچار کمبود مواد مقوی باشد از طریق داروهای کمکی جایگزین می‌شود و اگر به‌طور ارثی ریسک کاهش قد داشته باشد، داروهای خاصی که باز هم با صلاحدید پزشک متخصص برایش تجویز می‌شود به پیشرفت رشد قدی او کمک می‌کند. باید بگویم که چنین داروهایی معمولا برای همه کودکان تجویز نمی‌شود،‌ درحقیقت چنین داروهایی مخصوص افرادی است که قدشان از حد طبیعی کوتاه‌تر است یا مشکلاتی در ترشح هورمون‌های رشد خود دارند. درمجموع بار دیگر خاطر نشان می‌کنم، رعایت تغذیه مناسب و فعالیت فیزیکی و خواب کافی در همه افراد به‌خصوص در دوره کودکی و نوجوانی که زمان اصلی برای رشد است تاثیر بسزایی در طول قد آن‌ها دارد. والدینی که فکر می‌کنند، فرزندشان تغذیه مناسب ندارد باید حتما در پی یک رژیم غذایی سالم و مقوی برای او باشند. متاسفانه با تغییر سبک زندگی در جامعه امروز، کودکان و نوجوانان فعالیت فیزیکی کمتری نسبت به گذشته دارند و بیشتر وقت‌شان را پای بازی‌های کامپیوتری و تلویزیون می‌گذرانند که همین مسئله مانع مهمی برای رشد آن‌هاست. فعالیت فیزیکی و انجام ورزش روی ترشح هورمون رشد اثر بسیار خوبی می‌گذارد بنابراین بسیاری از افرادی که به صورت وراثتی قد کوتاهی دارند، می‌توانند از طریق انجام فعالیت‌های فیزیکی به رشد قدی معقولی دست پیدا کنند.

● گول تبلیغات را نخورید

تغذیه و ورزش را فراموش نکنید. والدین باید قبل از بلوغ فرزندان‌شان به فکر باشند تا اگر احساس کردند که فرزندشان روی منحنی رشد به طور طبیعی پیش نمی‌رود و رشد قدی‌اش کمتر از انتظار است، قبل از این‌که دیر شود و علائم بلوغ در فرزندشان ظاهر شود حتما به پزشک مراجعه کرده تا از طریق بررسی‌های لازم و داروهای موردنیاز به رشد قد او کمک کنند. یادتان باشد تبلیغاتی که از روش‌های مختلف افزایش قد دیده می‌شود، صرفا برای فروش محصولات است و تاثیری روی افزایش طول قد افراد بالغ ندارد. البته ممکن است مصرف قرص‌های کلسیم و منیزیم برای بعضی افراد به عنوان داروهای مکمل برای سلامت استخوان و پیشگیری از پوکی استخوان توصیه شود ولی در رشد آن‌ها تاثیری نمی‌گذارد. این قرص‌ها در صورتی برای افراد بالغ توصیه می‌شوند که در رژیم غذایی خود به اندازه کافی این مواد را دریافت نکنند.

● پاهای پرانتزی

مشکلات زانو و پاهای پرانتزی بین خانم‌ها و آقایان فرقی نمی‌کند. پاهای پرانتزی درمورد افرادی صدق می‌کند که وقتی پاهای‌شان را جفت می‌کنند کناره‌ زانوهای‌شان به هم نمی‌رسد و از هم فاصله دارد. زانوهای پرانتزی درچند حالت اتفاق می‌افتد، ممکن است اسکلت بدن فرد به صورت ژنتیک و ارثی طوری طراحی شده باشد که به خودی خود زانوها به هم نمی‌رسند و از هم فاصله دارند که معمولا قابل اصلاح نیستند. در حالت دیگری پرانتزی شدن پاها یکی از عوارض کمبود کلسیم و نرمی استخوان‌هاست که در افراد زیرسن بلوغ مشاهده می‌شود. در این صورت اگر بیمار به موقع مورد بررسی قرار گیرد می‌توان با اصلاح کمبود کلسیم و جبران ویتامین D در بدن از پیشرفت پرانتزی شدن پا جلوگیری کرد. بعد از پایان دوران رشد برای تغییرشکل پاهای پرانتزی راه‌حلی جز عمل جراحی وجود ندارد که البته همان‌طور که اشاره کردیم عمل‌های جراحی نیز در این رابطه برای بیمار بسیار سنگین هستند. در این عمل با برش استخوان درناحیه پایین زانو زاویه موردنظر را اصلاح می‌کنند که به دلیل عوارض و مشکلات بعد از عمل توصیه نمی‌‌شود و تنها در مواردی که فاصله زانوهای پرانتزی بیش از ۱۰ سانتی‌متر باشد عمل جراحی برای درمان آن صورت می‌گیرد.

● کفش‌های خطرناک

بهتر است پاشنه کفش خانم‌ها ۲ تا ۳ سانتی‌متر باشد یعنی اختلاف ارتفاع بین جلو و عقب از پاشنه تا ابتدای انگشتان پا رعایت شود. کفش‌های لژدار که در قسمت جلویی نیز دارای ارتفاع هستند بهتر از کفش‌های پاشنه بلند معمولی هستند. پاشنه‌های بلند موجب دردناک شدن استخوان‌های کف پا، انگشتان و گاها التهاب کف پا می‌شوند. استفاده طولانی مدت از کفش‌های پاشنه بلند گرفتگی و جمع شدن عضلات پشت ساق پا را به همراه خواهد داشت. احساس درد و ناراحتی، آسیب و پیچ‌خوردگی مکرر مچ پا و همچنین آرتروز همگی از پیامدهای پوشیدن کفش‌های پاشنه‌دار هستند. این کفش در درازمدت به مفاصل پا آسیب می‌رساند و درنتیجه ابتلا به آرتروز از عوارض اصلی آن است. توصیه می‌کنیم تا از کفش‌های پاشنه بلند برای کوتاه مدت استفاده کنید و از پوشیدن آن در محل کار، خرید یا پیاده‌روی پرهیز کنید. به‌جای آن می‌توانید کفش‌های اسپرت و راحت را به پا کنید که از آسیب به کمر، افزایش قوس کمر، برهم خوردن تعادل و ابتلا به دیسک کمر جلوگیری کنید.

● کفی‌های مخصوص مشکل را حل می‌کنند

زانوهای پرانتزی به تنهایی مشکل ایجاد نمی‌کنند بلکه عوارض ناشی از آن اختلالاتی در افراد به وجود می‌آورد، اسکلت بدن از حالت طبیعی خارج می‌شود و فرد وقتی می‌ایستد یا راه می‌رود وزن او به طور طبیعی روی سطوح زانو قرار نمی‌گیرد بنابراین قسمت‌هایی از مفاصل زودتر آسیب می‌بیند و باعث بروز درد و ناراحتی و ابتلا به آرتروز می‌شود. معمولا کفی‌های مخصوصی برای ایجاد سطح شیب‌‌دار کفش‌ها تعبیه می‌شود که در این حالت توزیع نیرو به صورت متعادل انجام می‌شود و درطول انجام فعالیت‌های روزانه آسیب کمتری به مفصل وارد می‌‌شود.

علاوه براین با انجام ورزش‌های مکرر و مخصوصی که برای افرادی که پاهای پرانتزی دارند توصیه می‌شود، عضلات اطراف مفصل زانو تقویت شده و این عضلات به‌طور هماهنگ قوی می‌‌شوند.

● این شغل‌ها برای پا پرانتزی‌ها ممنوع است

افرادی که پاهای پرانتزی دارند باید از انجام بعضی از فعالیت‌های ورزشی‌،‌ دویدن، پریدن یا انتخاب شغل‌هایی که باید در آن وزن سنگین را جابه‌جا کنند اجتناب کنند و کارهایی انجام دهند که با استرس فیزیکی کمتری همراه باشد. زانوهای پرانتزی در سن بالا موجب پیشرفت آرتروز می‌شود یعنی فرد قبلا پاهای پرانتزی نداشته است ولی به‌تدریج و با گذشت زمان زانوها شکل پرانتزی به خود گرفته و علت آن کاهش فاصله در قسمتی از زانوهاست. درمان چنین معضلی از طریق استفاده از کفی و تقویت عضلات مفصل و با انجام حرکات مخصوص ورزشی صورت می‌گیرد.

● ویژگی کفش استاندارد

درست است که کفش‌های لژدار را به‌جای کفش‌های پاشنه بلند توصیه کردیم اما یادتان باشد که لژ کفش نیز نباید آنقدر ارتفاع داشته باشد که به کف پا آسیب وارد کند. ارتفاع ۲ تا ۳ سانتی‌متری با کفش لژدار کمی بلندتر می‌شود. در وسط کفش حتما باید حالت انحنایی تعبیه شده باشد تا نوک پنجه کمی درحالت شیب‌دار قرار گیرد و راه رفتن آسان‌تر شود در این صورت فشار کمتری به پا وارد می‌شود و غیر از این حالت کفش راحت نخواهد بود و آسیب جدی به کف و نوک انگشت وارد می‌کند. کفش مخصوص یعنی کفش استاندارد و طبیعی که اغلب پاشنه پهن دارد. بهتر است پاشنه و سینه کفش شیار داشته باشد که معمولا کفش‌های استاندارد مردانه این ویژگی را دارند. کفش‌هایی که سینه آن‌ها نازک است مناسب نیستند چون نمی‌توانند از فشارهایی مثل ناصافی زمین و سنگ‌ریزه جلوگیری کنند. کفش‌هایی که از جنس پیویا اسفنج فشرده هستند به دلیل سبکی، مقاومت نسبی و انعطاف‌پذیری، انتخاب مناسبی هستند. بهتر است پنجه کفش پهن باشد طوری که فرد بتواند به‌راحتی انگشتانش را در آن باز و بسته یا خم و راست کند. کفش بنددار بهتر از کفش بدون بند است و پیشنهاد می‌کنم برای پیاده‌روی از کفش‌های بنددار استفاده کنید. کفش‌های حرفه‌ای ورزشی مشخصه‌هایی دارند برای مثال در کف کفش‌های رانینگ حالت فنری تعبیه شده که مخصوص دویدن است. برای انجام فعالیت‌های روزانه کفش‌های والینگ یا پیاده‌روی بهترین گزینه هستند.