قیامی به بزرگی مختار

یکی از ماجراهای مهم بعد از حادثه عاشورا قیام های اتفاق افتاده است, قیام هایی که حرف و حدیث در موردشان زیاد است و بیشتر این حرف و حدیث ها به خاطر نیتی است که پشت آن قیام وجود داشته, قیام مختار یکی از مهم ترین این قیام ها است که با وجود این که چند وقتی است با تماشای فیلمش حسابی هیجان زده هستیم ولی هنوز تکلیف بعضی از چیزها در موردش برایمان روشن نشده است

یکی از ماجراهای مهم بعد از حادثه عاشورا قیام های اتفاق افتاده است، قیام‌هایی که حرف و حدیث در موردشان زیاد است و بیشتر این حرف و حدیث‌ها به خاطر نیتی است که پشت آن قیام وجود داشته، قیام مختار یکی از مهم ترین این قیام‌ها است که با وجود این که چند وقتی است با تماشای فیلمش حسابی هیجان زده هستیم ولی هنوز تکلیف بعضی از چیزها در موردش برایمان روشن نشده است. به خاطر همین این شماره رفته ایم به سراغ قیام مختار و این که چه آدمی بوده است و چه کار کرده و نظر ائمه در موردش چه بوده است.

● مختار چه کسی بود؟

مختار پسر ابوعبید بن مسعود ثقفی، متولد سال اول هجری است. پدرش ابوعبید از اصحاب پیامبر بود. اصبغ بن نباته از اصحاب وفادار امام علی (ع) می‌گوید: «روزی امیرالمومنین (ع) را دیدم که مختار را که طفل کوچکی بود روی زانوی خود نشانیده و با نوازش و محبت دست بر سر او می‌کشید و می‌فرمود یا کیس یا کیس: «ای هوشمند و زیرک». مادر مختار، دومه بنت وهب از زنان با شخصیت تاریخ اسلام است و می‌گویند که او زنی سخنور و باتدبیر و عاقل بوده. مختار، در ۱۳سالگی در جنگ بزرگی شرکت کرد. زمانی که ارتش اسلام برای جنگ با ارتش کسری از مدینه به طرف عراق و ایران حرکت کرد، فرماندهی این لشکر از طرف خلیفه دوم به ابوعبید، پدر مختار واگذار شده بود. ابوعبید، مختار را هم برای جهاد در این جنگ شرکت داد و به خاطر همین مختار ۱۳ساله از جمله رزمندگانی شد که برای اولین‌بار درجنگی بزرگ شرکت می‌کرد.

● ویژگی‌های قیام مختار

مختار مردی شجاع وعاقل و حاضرجواب بود، خصوصیات خوبی هم داشت، بسیار هم باسخاوت بود و کارهایش را با فراست و زیرکی به آسانی درک می‌کرد و همچنین تیزبین بود، در جنگ‌ها محکم و استوار بود و در دوستی با اهل بیت و دشمنی با دشمنان‌شان زبانزد خاص و عام بود.

مختار مردی مخلص بود. او در ایام حکومت خود به شکر قلع و قمع قاتلان امام حسین (ع) بیشتر روزها را روزه می‌گرفت و می‌گفت‌:‌«این روزه‌ها برای شکر است.‌«، بعد از اعدام حرمله‌، قاتل طفل شیرخوار امام حسین (ع) از اسب پیاده شد و دو رکعت نماز خواند و سجده طولانی نمود. شخصیت مختار از دیدگاه ائمه (علیهم السلام) با مراجعه به روایات ائمه (علیهم السلام) و در برخوردها و سوال و جواب‌ها که از معصومین در خصوص مختار شده است، این واقعیت نمایان است که مختار مورد توجه و علاقه اهل بیت بوده است که ما بعضی از این روایات را ذکر می‌کنیم‌:

۱) مقدس اردبیلی روایت زیر را از حضرت علی (ع) نقل می‌کند که فرموده‌اند: «بزودی فرزندم حسین کشته خواهد شد؛ ولی دیری نخواهد گذشت که جوانی از قبیله ثقیف قیام خواهد کرد و از این ستمکاران انتقام خواهد گرفت.»

۲) یکی از فرزندان گرامی امام سجاد(ع» می‌گوید: چون سر عبیدالله و عمر سعد را نزد امام سجاد(ع) آوردند، آن حضرت به سجده افتاد و فرمود: خدا را حمد می‌کنم که از دشمنانم انتقام گرفت و مختار را دعا کرد و فرمود: خداوند مختار را جزای خیر دهد.

۳) عبدالله بن شریک گوید: من در روز عید اضحی پیش امام باقر(ع) رفتم در حالی که تکیه کرده بود‌، روبه روی حضرت نشستم.

در این هنگام مردی از اهل کوفه وارد شد و خواست دست امام باقر(ع) را ببوسد‌، حضرت اجازه نداد. سپس به آن شخص فرمود: کیستی؟ عرض کرد: من ابومحمد حکم بن مختار هستم و در مجلس از حضرت باقر دور نشسته بود، پس امام (ع) دستش را به سوی او دراز کرد و او را نزدیک خود نشانید. آن مرد (یعنی فرزند مختار) به امام باقر(ع) عرض کرد: مردم درباره پدرم سخن بسیار گویند؛ ولی به خدا سوگند آن‌چه شما درباره پدرم بفرمایید‌، همان حق است و مردم هر چه می‌خواهند بگویند. حضرت فرمود: چه می‌گویند؟ گفت‌: می‌گویند پدرم مختار کذاب بوده است‌؛ ولی شما هر چه فرمان دهید آن را می‌پذیرم.

امام باقر(ع) فرمود: سبحان الله‌! پدرم مرا خبر داد که صداق مادرم را مختار نزد او فرستاده است. آیا مختار نبود که خانه‌های ما را بنا کرد و کشندگان ما را کشت و خونخواهی ما را نمود؟

● هدف مهم قیام مختار

هدف حقیقی قیام مختار انتقام خون شهدای کربلا و ریشه‌کن کردن عوامل فاجعه عاشورا بوده است. هدف بعدی مختار اجرای عدالت و احقاق حقوق پایمال شده اهل بیت و حمایت از محرومان جامعه خود و برقراری حکومتی بر مبنای عدل و عدالت علوی و مکتب تشیع بود.

مختار در ملاقات با سران شیعه کوفه، هدف قیام خود را این طور بیان کرد: «من برای اقامه شعار اهل بیت و زنده کردن مرام آن‌ها و گرفتن انتقام خون شهیدان به سوی شما آمده‌ام».

از جمله قاتلان و مسببان واقعه کربلا که به‌وسیله مختار مجازات شدند:

۱) شمر فرمانده پیاده سوار لشگر یزید بود که سر امام حسین علیه‌السلام را از تن جدا کرد.

۲) خولی او سر امام حسین علیه‌السلام را بر نیزه زد و گوشواره از گوش زنان کند.

۳) ابن زیاد که حاکم کوفه بود.

۴) عمر بن سعد او فرمانده سپاه یزید و شوهرخواهر مختار بود که در عاشورا رهبری یک سری از سپاهیان را عهده‌دار بود.

۵) شرجیل بن ذی الکلاع او کسی بود که از پشت سر سیلی به امام حسین علیه‌السلام زده.

۶) حصین بن نمیر وظیفه‌اش فرماندهی گروه تیرانداز به سپاه امام حسین علیه‌السلام بود‌.

۷) عمرو بن حجاج فرمانده جناح راست لشگر عمر بن‌سعد بود.

۸) بشر بن خوط قاتل جعفر بن عقیل‌.

۹) بحدل بن سلیم انگشت امام حسین علیه‌السلام را برای انگشترش برید‌.

۱۰) زید بن ورقاء با شمشیر، دست راست عباس بن علی(ع) را از کار انداخت.

۱۱) حکیم بن طفیل پس از قطع دست راست عباس، دست چپ حضرت عباس(ع) را از کار انداخت.

۱۲) سنان بن انس کسی ‌که نیزه به پشت امام حسین علیه‌السلام زد.

۱۳) مالک بن نسیر او با شمشیر بر سر امام حسین علیه‌السلام زد.

۱۴) مرة بن منقذ این ملعون کسی جز قاتل حضرت علی اکبر علیه‌السلام نیست.

۱۵) حرمله این ملعون هم قاتل حضرت علی اصغر علیه‌السلام بود.

۱۶) اخنس بن مرثد از جمله ۱۰نفری که بر بدن حسین اسب تاختند.

۱۷) اسحاق بن حیوه از جمله ۱۰نفری که بر بدن حسین اسب تاختند.

۱۸) صالح بن وهب از جمله ۱۰نفری که بر بدن حسین اسب تاختند.

۱۹) هانی بن ثبیت حضرمی از جمله ۱۰نفری که بر بدن حسین اسب تاختند.