خانه تکانی بزرگ ورزش ایران

سال ۸۷, سال وداع مدال آوران

در سال ۱۳۸۷ ورزش ایران چندین و چند قهرمان برجسته و مدال آور خود در سال های اخیر را از دست داد. البته این طبیعت سال هایی است که در آن المپیک برگزار می شود. ورزشکارانی که از مرز ۳۰ سال عبور می کنند معمولاً المپیک را آخرین میدان خود انتخاب می کنند. در ادوار گذشته هم به دفعات ورزش ایران چنین کناره گیری هایی را در سال های المپیکی تجربه کرده بود. اما این بار این «وداع» ها به اوج رسید و حتی چند قهرمان شاخص قبل از المپیک از ورزش حرفه یی اعلام کناره گیری کردند. به هر ترتیب سال ۱۳۸۷ سالی بود که ورزش ایران یک نسل طلایی خود را از دست داد؛ نسلی که در دهه گذشته سهم عمده یی در موفقیت های ایران در المپیک، بازی های آسیایی و مسابقات جهانی به نام آنها ثبت شده بود. در میان آنهایی که در سال ۱۳۸۷ خداحافظی کردند، علیرضا حیدری، هادی ساعی و حسین رضا زاده نفراتی اند که در کارنامه شان مدال المپیکی هم دیده می شود، در کنار این سه المپیکی، دیگر نفرات هم نام های بزرگی هستند و احتمال دارد جای خالی آنها به راحتی پر نشود. خداحافظی ها از آبان ماه شروع شد و به نظر می رسد همچنان ادامه خواهد داشت.

● علیرضا حیدری

علیرضا حیدری نخستین چهره نامدار ورزش ایران بود که در سال ۱۳۸۷ با ورزش وداع کرد، آن هم یک وداع غیرمنتظره و اعتراض آمیز. خیلی ها منتظر حضور حیدری ۳۲ ساله در المپیک پکن بودند، اما در شانزدهم خرداد ماه دارنده شش مدال جهان و المپیک حین مسابقات انتخابی تیم ملی در کرمانشاه به یکباره چهار گوشه تشک را بوسید و با این کارش اعلام کرد دیگر کشتی نمی گیرد. مطمئناً حیدری دوست داشت در پکن هم حضور داشته باشد و با گرفتن یک مدال دیگر با رکورد هفت مدال جهانی و المپیک مرحوم غلامرضا تختی مساوی کند، اما به نظر می رسد او شرایط را برای ادامه حضورش در کشتی مساعد ندید و ترجیح داد برای همیشه کشتی گرفتن را کنار بگذارد. حیدری پس از اینکه یک سال به عنوان سرمربی در تیم ملی کشتی آزاد حضور داشت، می خواست دوباره روی تشک حاضر شود و سومین المپیک اش را هم تجربه کند. وی پس از کناره گیری «شوک آور»ش عنوان کرد؛ «عده یی دوست نداشتند من در المپیک کشتی بگیرم.» بدین ترتیب کشتی ایران پرمدال ترین کشتی گیر پس از انقلابش را از دست داد. پنج مدال جهانی که خوشرنگ ترین آن مدال طلای جهانی ۱۹۹۸ است در کنار مدال برنز المپیک آتن در ویترین افتخارات حیدری دیده می شود. وی پس از خداحافظی از کشتی دیگر در کنار ورزش آفتابی نشد و به نظر می رسد قصد همکاری با فدراسیون یزدانی خرم را ندارد.

● محمود میران

محمود میران دومین ورزشکار شاخصی بود که حضورش در عرصه قهرمانی حتی به المپیک ۲۰۰۸ هم نرسید. این جودو کار ۳۴ ساله در ابتدای تابستان هنگامی که در رقابت گزینشی المپیک مغلوب محمد رضا رودکی شد در نامه یی کناره گیری خود را از ورزش حرفه یی اعلام کرد. به نظر می رسید با توجه به سن و سال بالای میران او چاره یی به غیر از خداحافظی نداشت. البته با توجه به مدالی که او امسال در مسابقات آسیایی گرفت در همین سال پایانی هم توانایی هایش را ثابت کرد. بدون شک این جودو کار سنگین وزن با چندین و چند مدالی که از مسابقات آسیایی کسب کرده و تک برنز جهانی اش در سال ۲۰۰۱ یکی از ماندگارترین چهره های جودوی ایران محسوب می شود. وی هم اکنون سرپرست تیم های ملی جودو است.

● حسین رضازاده

سومین خداحافظی سال ۸۷ پرسر و صدا ترین کناره گیری امسال بود. این وداع غیرمنتظره هم قبل از المپیک به وقوع پیوست. حسین رضازاده قهرمان المپیک سیدنی و آتن در فاصله یک ماه مانده به شروع المپیک پکن اعلام کرد به علت مشکلات جسمانی برای همیشه وزنه برداری را کنار می گذارد. همه منتظر حضور رضازاده و سومین مدال المپیکی وی بودند، اما چه شد که او قید سومین مدال المپیکی اش را زد؟ به نظر می رسد رضازاده با توجه به دوری چندین ماهه اش از میادین ورزشی نتوانست در فاصله چند هفته مانده به المپیک به رکوردهای همیشگی اش برسد و از طرفی با توجه به بالا رفتن سن و سالش متوجه شد در ۳۰ سالگی دیگر آن آمادگی چند سال قبل را ندارد و ترجیح داد به جای اینکه برود و در المپیک ناکام باشد اعلام کناره گیری کند و این گونه بود که ورزش ایران بهترین وزنه بردار تاریخ خود را از دست داد. حسین رضازاده بلافاصله پس از المپیک به سمت سرمربیگری تیم ملی وزنه برداری ایران منصوب شد تا همچنان یکی از موثرترین مهره های وزنه برداری ایران باشد. مطمئناً پیش بینی می شد که حیدری، میران و رضازاده در سال ۸۷ با ورزش خداحافظی کنند، اما تصور این بود که وداع آنها بعد از المپیک باشد، اما یکسری اتفاقات کناره گیری این سه ورزشکار را به چند ماه زودتر منتقل کرد. سریال خداحافظی ها بعد از المپیک هم ادامه پیدا کرد، حتی با تعداد بیشتری.

● آرش میر اسماعیلی

آرش میراسماعیلی پر افتخارترین جودوکار ایران پس از ناکامی در المپیک پکن در حالی که ۲۷ سال بیشتر نداشت تاکید کرد از تیم ملی خداحافظی می کند، البته بعد از المپیک در چند مسابقه در آلمان شرکت کرد، اما پس از اینکه به عنوان سرمربی تیم ملی انتخاب شد، برای همیشه از مسابقه دادن انصراف داد. کسب دو طلا و دو برنز جهانی آرش میراسماعیلی را به پرافتخارترین جودوکار ایرانی تبدیل کرده است. میراسماعیلی از معدود چهر ه هایی بود که برای او مسابقه خداحافظی هم ترتیب داده شد. در جریان مسابقات بین المللی جام فجر میر اسماعیلی در حضور بسیاری از مسوولان ورزش ایران و دیگر ورزشکاران شاخص ایران برای همیشه از ورزش خداحافظی کرد. همان طور که آورده شد میراسماعیلی هم اکنون سرمربی تیم ملی جودوی ایران است و در سن ۲۷ سالگی این مسوولیت سنگین را بر عهده گرفته است.

● عباس صمیمی

عباس صمیمی را باید یکی از چهره های شاخص دو و میدانی ایران در دهه ۸۰ دانست که بیش از یک دهه در عضویت تیم ملی قرار داشت. او قبل از ظهور پدیده یی به نام احسان حدادی رکورددار پرتاب دیسک ایران بود و چندین مدال آسیایی برای ایران به ارمغان آورده بود. اما صمیمی در چند سال اخیر آن درخشش گذشته را نداشت و پس از المپیک در سن ۳۱ سالگی از دنیای قهرمانی کناره گیری کرد. مدال نقره بازی های آسیایی ۲۰۰۲ بوسان مهم ترین افتخار صمیمی به شمار می رود. او عنوان کرد پس از کناره گیری از ورزش به دنبال ادامه تحصیل خود خواهد بود.

● هادی ساعی

قابل پیش بینی بود که شاید المپیک پکن آخرین میدان هادی ساعی باشد. ساعی ۳۲ ساله در المپیک پکن تنها طلای کاروان ایران را به ارمغان آورد و به اصطلاح برای ایران آبروداری کرد. وی با این طلایش با دو طلا و یک برنز به پر افتخارترین ورزشکار ایرانی در تمامی ادوار المپیک تبدیل شد و بالاتر از بزرگانی چون حسین رضازاده، محمد نصیری و غلامرضا تختی قرار گرفت. ساعی پس از بازگشت از المپیک تصمیم گیری درباره ادامه حضورش در ورزش قهرمانی را به آینده موکول کرد و در آبان ماه اعلام شد این تکواندوکار پر افتخار برای همیشه با دنیای قهرمانی خداحافظی خواهد کرد. برای او مراسم خداحافظی باشکوهی ترتیب داده شد و با شرکت در یک مسابقه نمادین با تکواندو وداع کرد. بی شک ساعی با شکوه ترین خداحافظی ممکن را تجربه کرد و با کسب طلای المپیک برای همیشه کنار رفت. در کارنامه پرافتخار ساعی به غیر از سه مدال المپیکی چندین مدال جهانی هم دیده می شود. او پرافتخارترین تکواندوکار تاریخ المپیک هم محسوب می شود.ساعی در حال حاضر به غیر از عضویت در شورای شهر، عضو هیات رئیسه فدراسیون تکواندو است و به نظر می رسد به ریاست فدراسیون تکواندو هم فکر می کند.

● سایر خداحافظی کنندگان

به غیر از این چند چهره نامدار، چند ورزشکار دیگر هم بودند که در سال ۱۳۸۷ اعلام کناره گیری کردند. مسعود حاجی آخوند زاده جودوکاری که در سال های اخیر مدال های زیادی در رقابت های آسیایی به دست آورده و در المپیک آتن پنجم شده بود و پس از شکست در المپیک عنوان کرد احتمال دارد دیگر مسابقه ندهد. وی هنوز به میادین باز نگشته و معلوم نیست می خواهد چه تصمیمی بگیرد، به هر حال نام او را هم می توان در فهرست نفرات بالا گذاشت. محمدعلی فلاحتی نژاد قهرمان وزنه برداری جهان در سال ۲۰۰۳ ونکوور دیگر ورزشکار شاخصی بود که در «سال وداع» اعلام کرد او هم دیگر در عرصه ورزش قهرمانی حضور پیدا نمی کند. به هر حال فلاحتی نژاد هم از وزنه بردارهای شاخص دهه ۸۰ ایران بود. همچنین اواخر بهمن ماه حسین روحانی که یکی از پرافتخارترین کاراته کاهای ایران به شمار می رود تاکید کرد به علت اتفاقات اخیری که در کاراته ایران رخ داده دیگر پیراهن تیم ملی را به تن نخواهد کرد. روحانی یک طلا، یک نقره و دو برنز جهانی در کارنامه خود دارد. البته خداحافظی روحانی یک نوع اعتراض است و شاید مسوولان او را منصرف کنند. باید به مراد محمدی هم اشاره کرد. دارنده مدال برنز المپیک، پس از المپیک در لیگ کشتی گرفت، اما هنوز تصمیم نهایی خود را نگرفته که به حضورش روی تشک کشتی ادامه دهد یا خیر. شاید مراد هم به این فهرست اضافه شود. البته می توان به علی کریمی هم اشاره کرد که در این سال از تیم ملی خداحافظی کرد.

● آیا خلأ پر می شود

با توجه به کناره گیری این نفرات این سوال پیش می آید که آیا نبود آنها در سال های پیش رو به ورزش ایران لطمه وارد خواهد کرد؟ بدون تردید مدال های این ورزشکاران در رتبه های ایران در المپیک و بازی های آسیایی کاملاً تاثیرگذار بوده است. در کارنامه نفرات خداحافظی کننده سال ۸۷، چهار طلا و دو برنز المپیک دیده می شود و اگر خیلی دور نرویم در بازی های آسیایی علیرضا حیدری، حسین رضازاده، حسین روحانی و مراد محمدی برای ایران طلا گرفتند و آرش میراسماعیلی، محمود میران و هادی ساعی هم روی سکو رفتند. مطمئناً اگر مدال این نفرات نبود ایران در دوحه ششم نمی شد و با توجه به این خانه تکانی بزرگ در ورزش ایران آیا می توان در بازی های ۲۰۱۰ گوانگجو به کسب رتبه یی بهتر امیدوار بود؟

در میان این نفرات علیرضا حیدری، هادی ساعی، آرش میراسماعیلی و حسین رضازاده نفراتی اند که پیدا کردن جانشین برای آنها کار ساده یی نخواهد بود. در تاریخ جودوی ایران پنج مدال جهانی به دست آمده که چهارتای آن بر گردن میراسماعیلی دیده شده و بعید است حالاحالاها جانشینان علیرضا حیدری و هادی ساعی بتوانند به نیمی از افتخارات این دو ورزشکار شاخص هم برسند. البته به نظر می رسد حسین رضازاده می تواند جانشینی شایسته داشته باشد. سیدعلی حسینی رکورددار دسته فوق سنگین جوانان جهان این توانایی را دارد که به رکوردهای حسین رضازاده برسد. البته او تازه اول راه است و برای رسیدن به افتخارات رضازاده راه طولانی پیش رو دارد، هرچند با توجه به جوانی این اعجوبه ۱۹ساله اگر اتفاق غیرمنتظره و مصدومیتی برای این وزنه بردار اردبیلی رخ ندهد می توان منتظر ظهور «رضازاده دوم» بود. در واقع فرمول ثابتی وجود ندارد که بتوان پیش بینی کرد جای کدام یک از قهرمانان در آینده پر می شود و در کدام رشته ورزشی سال ها می گذرد و یک چهره پرافتخار پدیدار نمی شود. با این حال تا حدودی می توان حدس زد تا چند سال ورزش ایران از «سال وداع» لطمه خواهد خورد. مگر می شود پرافتخارترین جودوکار، پرافتخارترین تکواندوکار و پرافتخارترین وزنه بردار تاریخ ورزش ایران کنار بروند و خلاء آنها احساس نشود. به این فهرست پرمدال ترین کشتی گیر پس از انقلاب را هم اضافه کنید. بازی های آسیایی ۲۰۱۰ نزدیک ترین میدان معتبری است که ورزش ایران پیش رو دارد و با توجه به کناره گیری مدال آوران گذشته، ایران برای تکرار عنوان ششمی یا تصاحب رتبه یی بهتر ماموریتی دشوار پیش رو دارد. این یک روال همیشگی است که بسیاری از قهرمانان جهان و المپیک سال المپیک را برای خداحافظی خود انتخاب می کنند. در سال ۲۰۰۰ امیررضا خادم این کار را انجام داد و در المپیک ۲۰۰۴ نوبت به علیرضا دبیر رسید که این مسیر را طی کند. اما در سال جاری کناره گیری ها به مراتب بیشتر از هر دوره دیگر بوده و به یکباره چند ورزشکار پرافتخار تاریخ ورزش ایران در این سال کنار رفتند و این نگرانی را به وجود آوردند که شاید این خلأ پر نشود.

● انتخاب زمان مناسب

در طول تاریخ ورزش ایران بارها دیده شده یک ورزشکار نتوانسته زمان مناسبی برای خداحافظی اش انتخاب کند و با حضور بیش از حد در میادین کمی به اعتبار خود لطمه وارد کرده است. باید به غلامرضا تختی اشاره کرد. پرمدال ترین کشتی گیر ایرانی در سال ۱۹۶۴ و در ۳۴سالگی با اصرار مردم روانه المپیک توکیو شد اما نتایج او در توکیو چندان در شأن اسطوره کشتی ایران نبود. علی دایی هم مثال بسیار مناسبی است، او آنقدر به حضورش در تیم ملی ادامه داد که در سال ۲۰۰۶ و پس از ناکامی ایران در جام جهانی به طور تلخ و تاسف باری از تیم ملی کنار رفت. بدون شک اتفاقات جام جهانی آلمان بدترین خاطره ورزشی علی دایی به شمار می رود.اگر دایی زودتر از تیم ملی کناره گیری می کرد در تابستان ۱۳۸۵ آن روزهای تلخ و سخت را تجربه نمی کرد. در ورزش جهان هم این اتفاقات رخ می دهد. بازیکن بزرگی مثل زیدان به خوبی تشخیص می دهد که زمان وداع کی هست و بزرگان دیگری هم چون مارادونا و روماریو نمی توانند تصمیم درستی در این باره بگیرند. معمولاً برای ورزشکاران ورزش های المپیکی همچون کشتی، وزنه برداری و تکواندو، سال المپیک بهترین سال برای کناره گیری از ورزش است. برای یک ورزشکار حدوداً ۳۰ ساله بسیار سخت است خودش را تا المپیک بعدی آماده نگه دارد و از طرفی این یک ریسک بزرگ است که با سن و سال بالا برود و در یک المپیک دیگر هم مسابقه دهد. شکست احتمالی در المپیک بعدی می تواند به افتخارات قبلی آن ورزشکار خدشه وارد کند. به همین دلیل است که این دسته ورزشکاران قبل از المپیک درباره خداحافظی چیزی نمی گویند و تصمیم گیری را به بعد از المپیک موکول می کنند. اگر در المپیک به نتیجه یی مطلوب دست پیدا کنند می توانند وداعی باشکوه داشته باشند مثل کاری که ساعی کرد و از طرفی اگر هم نتیجه نگیرند، می دانند چهارسال بعد با سن بالاتر هم احتمال موفقیت وجود ندارد و ترجیح می دهند کنار بروند. میراسماعیلی این مسیر را طی کرد. در این میان دیده شده وسوسه دوباره مدال گرفتن باعث می شود دوباره یک قهرمان به عرصه ورزش قهرمانی برگردد. در کشتی ایران برادران خادم و علیرضا حیدری این رفت و برگشت را تجربه کردند. آنها پس از یکی دو سال کناره گیری تصمیم گرفتند دوباره برگردند و مدال بگیرند که برای هر کدام سرنوشتی متفاوت رقم خورد. از طرفی هدف نهایی یک ورزشکار کسب مدال در المپیک است. وقتی یک ورزشکار می آید در سن حدود ۳۰ سالگی در المپیک مدال می گیرد، به نوعی اشباع می شود و دیگر مثل گذشته انگیزه بقا در میادین را ندارد. در حال حاضر مراد محمدی در چنین وضعیتی گرفتار شده، او دیگر آن انگیزه قبل را برای کشتی گرفتن ندارد. اما همچنان از نظر بدنی و تکنیکی از شانس کسب مدال در رقابت های جهانی برخوردار است و این دوگانگی تصمیم گیری را برای او سخت کرده است.

به هرحال برای انتخاب سال خداحافظی ورزشکاران از ورزش قهرمانی یک قانون نانوشته وجود دارد. بهتر است ورزشکاران ورزش های انفرادی در اولین المپیکی که در دهه سوم زندگی شان به سراغ شان می آید اعلام کناره گیری کنند و برای فوتبالیست ها ۳۰ و بالای ۳۰ سال، جام جهانی یا جام ملت ها میدان مناسبی برای خداحافظی از تیم ملی است.معمولاً فوتبالیست های ایران در پیدا کردن زمان خداحافظی با مشکلات زیادی روبه روهستند. کریم باقری در ۲۷ سالگی از تیم ملی خداحافظی کرد و در ۳۴ سالگی بازگشت؛ اتفاق عجیبی که در هیچ جای دنیا دیده نمی شود.احمد رضا عابدزاده و خیلی های دیگر هم نتوانستند در زمان مناسب از فوتبال دل بکنند.در رشته های دیگر هم اتفاقاتی مشابه دیده شده.عباس جدیدی، برادران خادم و علیرضا حیدری، پس از یک کناره گیری موقت دوباره هوس کردند برگردند و کشتی بگیرند. در چند سال اخیر هیچ ورزشکار ایرانی خداحافظی به موقع و باشکوهی مثل ساعی نداشته، البته اگر او وسوسه نشود که برگردد.

مهدی زعیم زاده

خبرنگار گروه ورزش